DE BIJEENKOMST
De door de Stichting 15 augustus 1945
georganiseerde 15 augustus-herdenking
bestond ook dit jaar uit drie delen: een
bijeenkomst in de grote zaal van het
Haagse Congresgebouw, een plechtigheid
bij het Indisch oorlogsmonument en een
informeel samenzijn in het Congres
gebouw. Vergeten we heel even de span
ning en het ei-incident, dan moet voor
eerst gezegd worden dat de organise
rende stichting wederom dank verdient.
Ook dit jaar was zichtbaar dat veel was
verricht om er een waardige dag van te
maken. Punt.
Maar kritiek is er natuurlijk altijd en als ik
mijn duit in die zak mag doen, dan geldt die
de duur van de ochtendbijeenkomst.
Twee maal veertig minuten muziek van
een militaire kapel is wel wat veel. Sowieso
hoeft geen enkele bijeenkomst uren te
duren. In drie kwartier kan vaak meer
zinnigs gebeuren dan in een uren durend
programma. En dit jaar leek alles extra lang
te duren omdat iedereen gespannen was
wat bij het monument zou gebeuren.
Tijdens de ochtendbijeenkomst werden
toespraken gehouden door mijn naamge
noot (geen familie dus) Ruud Boekholt,
voorzitter van de Stichting Herdenking 15
augustus 1945 en door generaal b.d G.L.J.
Huyser, voorzitter van de Pensioen- en
Uitkeringsraad.
Ruud Boekholt zei onder meer dit:
"Ik kan niet voorbij gaan aan de gebeurte
nissen die op 19 juli j.l. bij het Indisch
Monument en het Catshuis hebben
plaatsgevonden t.g.. het bezoek van de
Japanse Minister-President Kaifu.
Als voorzitter van de Stichting Herdenking
15 augustus 1945 en dus als beheerder van
het Indisch Monument ben ik vooraf wel
iswaar in de diepste geheimhouding ge
raadpleegd over de voorgenomen krans-
legging van de Japanse Premier en het
afleggen van een verklaring van spijt
betuiging.
Deze geheimhouding was opgelegd omdat
bij het vooraf openbaar maken van deze
kranslegging manifestaties bij het Monu
ment waren te verwachten en de Japanse
premier in dat geval zou afzien van deze
kranslegging.
Gezien het feit dat het nog steeds een
vurige wens van ons is dat er eens een
Japanse regeringsleider de moed kan op
brengen een einde te maken aan de
geschiedvervalsing in Japan, de rol van
Japan in de Tweede Wereldoorlog open
baar wordt gemaakt en openlijk spijt
wordt betuigd zoals de Duitse Bonds
President Weiszacker in 1984 in de
Bondsdag heeft gedaan, ben ik van mening
dat deze kranslegging door de Japanse
Premier tegen de wil van rechtse krachten
in Japan een begin kan zijn en een door
braak kan betekenen naar meer openheid.
In de naoorlogse jaren is het nog niet
voorgekomen dat een Japanse regerings
leider een krans heeft gelegd bij een
geallieerd oorlogsmonument teneinde eer
te bewiizen aan de geallieerde slachtoffers.
Echter, hiermede is uiteraard de kous nog
niet af en kun je niet zeggen: dat is 't dan.
Dit is een eerste gebaar. Wij zullen eerst
tevreden zijn wanneer in Japan openlijk
mag worden gesproken en geschreven
over het Japanse oorlogsverleden en Japan
de verantwoordelijkheid voor die oorlog
en alle trieste gevolgen ervan erkent.
Wij hopen dan ook dat het staatsbezoek
van H. M. de Koningin aan Japan in dit
najaar hiertoe een positieve bijdrage mag
leveren en dat de Nederlandse Bewinds
lieden het initiatief zullen nemen hun
Japanse collega s ervan te overtuigen dat
zolang Japan geschiedvervalsing pleegt er
geen gezonde morele betrekkingen tussen
beide volkeren kunnen bestaan.
Met alle begrip voor de emoties die op 19
juli na een teleurstellende manifestatie
voor het Catshuis hoog oplaaiden, be
treuren wij het in het water gooien van de
Japanse krans. Mijn bestuur heeft zich in
een telegram onmiddellijk hiervan
gedistantieerd.
Ik ben van mening dat deze daad de
Indische zaak geen goed heeft gedaan.
Doch moge uit dit incident de regering
doordrongen zijn van het feit dat met het
verstrijken van de jaren er geen sprake is
van vergeten of van een vervaging van het
megemaakte, integendeel. Vaak zijn de
herinneringen scherper, de wonden die
per, en de verontwaardiging groter ge
worden.
"Wij eren onze doden door te zorgen
voor de levenden".
De rede van Generaal Huyser maakte
indruk. Helaas is er geen ruimte om zijn
toespraak "Pearl Harbour: het begin van
vijftig jaar" hier integraal op te nemen.
Volstaan wordt met enkele citaten:
"Wanneer twee mensen herinneringen
ophalen zullen de uitkomsten per definitie
verschillen. We weten dat maar al te goed
uit eigen ervaring. Zo kan het gebeuren dat
sommigen aan de confrontatie met het
verleden dreigen ten onder te gaan.
Anderen hebben het vermogen in zelf
overgave en actieve berusting datzelfde
lijden te transformeren tot 'n positief
,;1. -
element van hun levens
stijl.
Herinneringen zijn even
min onveranderlijke ko
pieën van vroegere erva
ringen, die je naar believen
in de kopieermachine kunt
stoppen en vervolgens via
een overhead-projector kunt presente
ren. Herinneringen worden naar inhoud
en moment van optreden in hoge mate
bepaald door de belevingskaders. En ook
die zijn niet onveranderlijk. Als wij ver
anderen, veranderen de kaders met ons
mee en daarmee veranderen de herinne
ringen. Daarom spreken de grijsaard, de
vijftig-jarige en de tweede generatie niet
over dezelfde dingen als ze herinneringen
ophalen. We moeten ook geen normen
ontwikkelen die ertoe leiden dat iedereen
hetzelfde herinnert. Respect en "rekening
houden met" is meer op zijn plaats.
Wat ik heb meegemaakt zal ongetwijfeld
hetzelfde zijn als wat sommigen van u
hebben meegemaakt. Toch praat ik er
vermoedelijk anders over dan sommigen
van u.
"Laten we proberen onze grieven eens op
een rijtje te zetten in de wetenschap dat
herinneren menselijk is, maar vergeven
van een hogere orde. Misschien in onze
allerbeste momenten:... 'n Flits van ver
geving, maar dan heel snel wegrennen.
Want het is zo moeilijk de hand te drukken
met 't Japans verleden. Misschien voor een
enkeling weggelegd, maar voor de mees
ten is het een utopie. Niettemin. kan de
achteruitkijkspiegel van de historie ons
helpen. Want de achteruitkijkspiegel helpt
ons ook de toekomst in te rijden.
Ik kan me namelijk zo slecht voorstellen
dat we alleen maar donkere wolken in die
achteruitkijkspiegel zien. Mensen uit het
verleden gaan en komen in je gedachten.
Sommigen herinner je je meer als een
gevoel dan als een concreet beeld. Maar
dan wel met het gevoel van kameraad
schap, solidariteit, opofferingsgezindheid,
't toch met elkaar geborgen zijn. Evenzo-
vele lichtpunten van de mens, uw en mijn
medemens, die tezamen vertrouwen in de
toekomst moeten kunnen geven
MISDRUKKEN
Excuus! Het enige dat ik kan zeggen
naar aanleiding van (alweer) de vele
misdrukken van het 15 augustus
nummer.
Bel s.v.p. onze abonnementen
afdeling (070 - 354 55 00) wanneer u
blanco pagina's hebt in uw Moesson,
u krijgt dan een goed exemplaar. En
voor de rest: er worden maatrege
len getroffen om dit hinderlijke eu
vel voorgoed op te lossen.
Directie
7
