Ingang landgoed Heuvel Tanah Abang, met
H.W. (Her) Verbeek Wolthuys 1900-1974),
de echtgenoot van J.W. (Welly) van Garde
ren.
Op de achtergrond het oude huis van de
landheer (nr. 140), ten tijde van deze foto
het Zweeds consulaat, (foto 9 januari 1927)
één groot landhuis met een oppervlakte
van zo'n 1800 vierkante meter. Dat
landhuis was halverwege de achttiende
eeuw in opdracht van toenmalig Gou
verneur-Generaal De la Parra (1761-
1775) gebouwd. Na zijn dood werd
het als woonhuis echter te groot. Men
besloot toen het huis te splitsen in
twee afzonderlijke huizen.
Veel meer is er over deze "Gouver
neurshuizen" niet bekend. Evenmin
van de bewoners. Toen de huizen ei
gendom waren van Pieter Albert de
Nijs Bik werden ze verhuurd; meestal
aan partikulieren, doch ook vaak aan
consuls. Vooral aan het eind van de
vorige eeuw waren veel consulaten ge
vestigd in de Tanah Abang wijk.
De landheer zelf woonde in het huis
dat rechts van de weg lag (nr. 140).
Uiterlijk leek het huis exact op nr. 146
(zie foto). Opmerkelijk was echter dat
het aangrenzende paviljoen groter was
dan het huis zelf.
Pieter Albert was een zeer geliefd fi
guur bij de Chinezen en Inlanders die
om en nabij de Pasar woonden of daar
een toko hadden.
Pasar Tanah Abang lag op nog geen 150
meter van het landgoed en was een van
de oudste pasars van Batavia. De oprich
ter van de pasar, Justinus Vinck, kreeg in
1733 van het Gouvernement een ver
gunning om Pasar Tanah Abang te bou
wen. In 1735 werd de Pasar geopend.
De Pasar stond voornamelijk bekend als
textielmarkt.
Elk jaar rond het Nieuwjaarsfeest
kwamen vele Chinese tokohouders
naar het huis van de landheer om
daar voorstellingen te geven en to
neelstukjes op te voeren. Er werden
dan tevens vele presentjes en lekker
nijen aangeboden. Vaak kregen zij dan
van de landheer een financiële bij
drage.
Pieter Albert stond er mede om be
kend noodlijdende toko's op de Pasar
een flinke financiële injectie te geven
zodat hun voortbestaan gegarandeerd
werd. Het was natuurlijk ook voor
het landgoed van belang dat de aan
grenzende Pasar goed liep. De grond
prijzen bleven zodoende op een hoog
peil.
Zijn goedgevigheid werd hem ten
slotte noodlottig. Van het familie
kapitaal dat Pieter Albert had opge
bouwd, was omstreeks 1918 nage
noeg niets meer over. Het enige dat
hem nog restte was het landgoed
zelf. Hoe dat kon gebeuren is tot op
heden een raadsel.
Tenslotte werd Pieter Albert in 1919
gedwongen een deel van het land
goed te verkopen.
Inmiddels was het landgoed in 1905 on
dergebracht in de toen opgerichte "N.V.
Maatschappij tot Exploitatie van het Par
ticuliere Land Tanah Abang".
Pieter Albert verkocht de twee "Gou
verneurshuizen" (nr. 142 en 144) en de
daarbij behorende 19.000 vierkante me
ter grond voor 790.000,-. Het ene
Gouverneurshuis (nr. 142) werd ver
kocht aan de Factorij in Batavia; het an
dere landhuis (nr. 144) aan de firma
MacLaine Watson, eveneens gevestigd
te Batavia.
Na 1919 ging de geldkraan richting de
Pasar dicht. Dat zette bij enkele pasar
bewoners kwaad bloed. Toen Pieter
Albert de Nijs Bik op 7 februari 1920
plotseling overleed, beweerden vele In
landers dan ook dat "Goena Goena" als
wraakneming de oorzaak is geweest.
Behalve landheer was Pieter Albert tij
dens zijn leven ook directeur van de
Scheepsleverantie Maatschappij. Tevens
is hij enkele jaren lid geweest van de Ge
meenteraad in Batavia.
Na 1920 is zijn huis (nr. 140) door de er
ven verhuurd aan het Zweeds consulaat
van Nederlandsch-lndië. Uit een Verlies-
en Winstrekening over 1938 blijkt dat
het consulaat 600,- per maand aan
huur moest betalen.
Van het vierde huis (nr. 146, zie foto),
dat links van de weg lag, is veel meer be
kend. Dat huis werd bewoond door mijn
overgrootouders B.D.W.J. (Wim) van
Garderen 1881 -1943) en zijn vrouw C.
(Lien) de Nijs Bik 1885-1930 Wim
was directeur van de NILLMIJ aan
Noordwijk, Lien was de oudste dochter
van landheer Pieter Albert.
Zij waren een van de zes erfgenamen, en
aangezien zij na 1920 de enige familie
waren die op het landgoed zelf woon
den, beheerden zij de twee overgeble
ven huizen (nr. 140 en 146) op de Heu
vel.
Mijn grootmoeder, J.W. (Welly) van
Garderen 1905-1991die als klein kind
(lees verder volgende pagina)
Heuvel Tanah Abang nr. 146 (ca. 1929).
15
