SMAKELIJK ETEN!
mwmmtm
door J.A. Stolk, huisarts
Maar pas op!... ach nee, laat ik nu niet di
rect het vingertje heffen en vertellen dat
elke medaille twee kanten heeft. Zeker
niet in deze kwestie, nu wij na het heer
lijk avondje afstevenen op zulke culinaire
evenementen als Kerstmis en de jaarwis
seling. Wat ons mensen, zoögrafisch in
gedeeld bij de zoogdieren, onderscheidt
van andere dieren in het algemeen, es
sentieel onderscheidt, is "de spraak", al
thans zo wordt er beweerd. Ik ben daar
niet zo zeker van. Niemand heeft de be
wijzen in handen, dat dieren niet met el
kaar praten.
In detail zijn er natuurlijk vele verschillen
tussen mens en dier. Het essentiële ver
schil met de dieren, is volgens mij, de
wijze waarop mensen eten en drinken.
De wijze waarop mensen eten en drin
ken is een menselijk karakteristiek en
heeft weinig meer met voeding te ma
ken, tenzij bedoeld wordt de voedsel-
opname, enkel en alleen dat. Voeding is
een wetenschap en heeft weinig te ma
ken met lekker eten en dat doen wij
mensen dus graag.
Voeding is een wetenschap, die zich be
zig houdt met voedingsmiddelen en dan
gaat het er niet om wat het lekkerst is,
wat tante Non gebakken heeft of bij
Moesje thuis, het gaat dan om de
digestie, absorptie, assimilatie en ex
cretie van die voedingsmiddelen en zo is
dat.
Voedingsmiddelen zijn noodzakelijk voor
de produktie van warmte, van energie
dus. Ook dienen voedingsmiddelen er
toe om de opbouw en het instand
houden van weefsels in het lichaam te
verzorgen en te garanderen. Het is (dus)
een dynamisch proces, er is opbouw en
afbraak, eet je niet dan ga je dood.
De voedingsleer onderzoekt wat de ade
quate voeding is, bij wisselende en uit
eenlopende omstandigheden, voor het
lichaam. Zo is er een ander dieet voor
kinderen in de groei, bij grote lichame
lijke activiteit, bij stress, ziekte of zwan
gerschap. Een dieet dus is een groep van
voedingsmiddelen, welke essentieel is
voor het instandhouden van de gezond
heid van die bepaalde groep mensen on
der bepaalde omstandigheden.
De voedingsleer onderzoekt de voe-
dingsdeficienties, de oorzaken en de
consequenties daarvan.
Wanneer er over de gehele wereld een
onbeperkte voedselvoorziening zou zijn,
dan nog zouden er voedingsproblemen
optreden onder gezonde bevolkings
groepen. Bijvoorbeeld doordat ter
plaatse de produktie gebrekkig is (de
landen in Oost-Europa en met name
Rusland), de slechte verwerking, opslag
en verdeling (ontwikkelingslanden). Maar
ook besmetting, bereiding en opdienen
van voedsel spelen een rol.
Een goed uitgebalanceerd (Westers)
dieet bestaat i.h.a. uit:
a) brood- en graansoorten,
b) groente en fruit,
c) vlees- en vissoorten,
d) zuivelprodukten,
e) vetten en oliën,
f) suikers,
g) dranken,
en dat kunnen wij lekker klaarmaken en
ook lekker opeten.
Laten wij het eens nagaan.
Wij beginnen met een ontbijt, dan heb
ben we de lunch en dan het diner. Per
dag drie maaltijden.
Alle mensen in onze wereld - behalve
degenen, die het niet hebben, want zo is
het toch - hebben denkelijk wel deze in
deling. Soms is er wat "franje" omheen,
zoals "high tea" en "supper" maar daar
voor moet je het kanaal oversteken (en
er was eens een Engelsman, die een
boekje schreef, "the English, are they
human?", zo luidde de titel, een boekje
vol zelfkennis).
Een stevig ontbijt als goed fundament
om de dag mee te beginnen.
Dan het middageten, een warme maaltijd
in enkele huishoudens, meestal een
broodmaaltijd.
Volgt het avondeten, meestal met het
hele gezin, wat mij betreft de gezelligste
maaltijd van de dag.
Zo doen de mensen dat. De beestjes en
beesten laten wij grazen en jagen, weten
zij veel. Maar wat mensen doen, is niet
altijd goed. wij hebben die maaltijden ge
maakt tot rituelen. Neem als voorbeeld
van zo'n decadent ritueel het zoge
naamde Amerikaanse ontbijt (en het is
lekker en veel!). Drie of vier grote tafels
overladen met vele soorten brood,
warme-bakker-vers, er zijn bollen, pun
ten, kadetjes, gesneden wit, bruin, rogge
en noem maar op. Beleg in overvloed. Er
is boter en margarine. Eieren in keuzes,
gebakken, gekookt of als roerei. Vele
soorten vleeswaren en dito van vis.
Fruit. Mueslies. Nootsoorten en granen
verwerkt met honing of yoghurt.
Vruchtensappen en limonades. Er is
melk en karnemelk en een keuze uit vele
merken thee. Koffie zoals je die thuis
graag drinkt (koffie toebroek heet
Turkse koffie). Ook is er prettig ge
koelde witte wijn en champagne.
Aan dit alles hangt natuurlijk een prijs
kaart en niet alleen in geld. De calorieën
bijvoorbeeld, kilo-calorieën (kcal) is de
rekeneenheid. Tegenwoordig is er een
internationale, uniforme eenheid de kilo
joules, maar ik blijf gewoon calorieën
zeggen, want waar het mij om gaat, is
dat ik met die calorieën kan aangeven, u
eet te weinig, te veel, gevaarlijk, dodelijk
of u eet precies zo veel als u nodig heeft.
Ik zou dan ook moeten vertellen over
de schadelijke zaken in zo'n copieus ont
bijt. Onverzadigde vetzuren, dus choles
terol verhogend, in de boter en melk en
in het vlees, het spek en in de worst
soorten. Kwik en lood zit in de vis.
Kleurstoffen waarop allergisch kan wor
den gereageerd zitten in het vlees en in
de limonades. Conserveringsstoffen en
zoetstoffen in de jams en in de wijn, ook
daarop kan vervelend allergisch worden
gereageerd. Het loopt allemaal zo'n
vaart niet maar laten we liever toch ma
tig en voorzichtig zijn. Wil je eens lekker
en veel eten, ga dan gerust je gang, maar
weet wat je doet.
Ik ken een collega, die streng over zijn
circulerend choresterol waakt en
daarom enkel vis eet. Maar, vertelt hij
tussen twee happen broodje makreel
door, in die makreel zit zoveel kwik, dat
ik thuis geen thermometer nodig heb.
Denk ik dat de patiënt verhoging heeft,
dan leg ik gewoon een makreel onder
zijn oksel. Een gezonde, corpulente zes
tiger, die de fijne kneepjes van lekker
eten kent, en hij kent ook de risico's
daaraan verbonden. Hij zal zeker door
die risico's zijn Bourgondische kijk op
het leven niet laten varen.
Bekijk je het eerder genoemde Wes
terse dieet rationeel dan kan je het on
der c, d en e genoemde (t.w. vlees, vis,
zuivelprodukten, vetten en oliën) tot
een minimum terugbrengen of desnoods
geheel weglaten. Je kan je beperken tot
een dieet van meer plantaardige eiwitten
(nootsoorten, peulvruchten), meer sa-
18
