PLANTEN UIT DE TROPEN
POLIANTHES TUBEROSA
TUBEROOS - SEDAP MALAM
Deze wijd en zijd bekende bloem uit de tropen is zeer geliefd bij de bevol
king van Indonesië. Sedap betekent in Indonesië geurig, aromatisch of lek
ker van smaak. Malam betekent nacht. Men zou het lyrisch kunnen verta
len als "geurige in de nacht".
Agavaceae agaveachtigen.
NETTY SELDER
Tuberosa; de knollen zijn bij de gespecia
liseerde bloemhandel te koop. De naam
Polianthes is afgeleid van het griekse
polios dat witachtig of grauw betekent,
of van pulus dat "veel" betekent. Anthos
bloem. Tuberosa is afgeleid van tuber,
dat is knol. Dus tuberosa is knolachtig
verdikt.
De Sêdap Malam of Tuberoos, zoals ze
in Nederland genoemd wordt, is een
knolvormig wortelgewas. Vroeger
hoorde ze bij de familie van de Amaryl-
laceae. Tegenwoordig zijn ze onderge
bracht bij de Agavaceae waartoe o.a. de
palmlelie (yucca) behoort.
In de tropen groeit ze op plaatsen gele
gen beneden de 1.350 meter boven de
zeespiegel en op de laagvlakte waar de
zon volop schijnt. De Sedap Malam kan
70 tot 120 centimeter hoog worden. Uit
de knolvormige wortelstok komen de
smalle lancetvormige blauwgroene pun
tige wortelstandige bladeren die duidelijk
gegroefd zijn. Ze zijn 2 centimeter breed
en 21 centimeter lang. Daaruit komt de
ronde gladde bloemstengel van 50 tot
100 centimeter lang met bovenaan de 15
centimeter lange rechtop staande
bloemtros waaraan 25 bloemknop
pen zitten. De bloemen gaan van on
der naar boven open. De witte
bloemknoppen zijn bovenop rossig
en lichtgroen, de bloemen zijn helder
wit, wasachtig en trompetvormig. De
bloemen hebben ieder 10 tot 15
bloemblaadjes van 4 en 2 centimeter
groot. Beneden aan de steel de drie
omvattende bladeren. Aan de sten
gels staan wel 12 stengelomvattende
bladeren, lichtgroen van kleur en 4
tot 14 centimeter groot. Ze staan
om en om en eindigen puntig. Zodra
de zon ondergaat openen de bloe
men zich en wordt de geur heel
sterk; zelfs de bloemknoppen geuren.
In de natuur worden de bloemen
door nachtvlinders bezocht en besto
ven. Als de bloem verwelkt valt ze
samen met het groene steeltje af. De
soort met dubbele bloemen wordt
De Javanen noemen de plant Sundal
Malem. Sundal of Sundul, is dat niet be
koorlijk of ondeugend in het Javaans? In
het gebied van de Soendanezen is de
naam ook wel Truna Malem. De Maka-
saren geven haar de naam Rasa Malang
of Rasa Maleng. Rasa betekent gevoel of
voelen. Malang is ongeluk of pech.
Al die namen zijn wel een bewijs dat ze
in Indonesië veel van deze bloemen hou
den. Iets wat met romantiek in de avond
of nacht een belangrijke rol speelt. Er
zijn liedjes waarin de eigenschappen van
Sedap Malam worden bezongen en die
een figuurlijke betekenis hebben, bij
voorbeeld de geur van de bloemen is zo
fijn en bekoorlijk, vooral bij avond en
nacht, zoals de aantrekkingskracht die
van het vrouwelijk geslacht uitgaat.
De Sêdap Malam telt dertien soorten.
Oorspronkelijk groeiden ze in Centraal
Amerika (Mexico). Vanaf 1594 veel ge
kweekt. De knollen worden uit Zuid
Afrika en Zuid Frankrijk in Nederland
geïmporteerd. Zuid Frankrijk kweekt de
bloemen voor de parfumindustrie. De
meest gekweekte soort is de Polianthes
Sêdam malam op de markt in China Town.
Singapore, december 1989
Sedap Malam.
Bloeiende tak
parel genoemd; het zijn snijbloemen die
een week goed blijven in de vaas. Ze
worden veel in bruidsboeketten ver
werkt. De bloemen van de Tuberoos
zijn in oktober in de bloemwinkels te
koop. De planten worden vermeerderd
door deling van de knollen en geplant op
onderlinge afstand van 22 tot 30 centi
meter.
In Nederland is de Tuberoos geschikt
voor kamer en kas. Het moet wel een
mooie warme zomer zijn willen de plan
ten buiten in de volle grond tot wasdom
komen. In januari kan de knol opgepot
worden in een pot van 12 centimeter
middenlijn. Gebruik voedzame en hu-
musrijke grond. Veel licht en een tempe
ratuur die boven de 14 graden Celcius
is, blijft een vereiste. Door kou groeien
ze heel traag. Zodra de knol uitloopt re
gelmatig water geven. Is de groei volop
aan de gang geef dan veel water en een
maal per week mest. Ze bloeien in de
zomer. Knollen die later geplant worden
bijv. maart-april bloeien in de nazomer.
Na de bloei zijn de knollen hier in ons
land waardeloos. Misschien is het te pro
beren de knol over te houden, wie
weet!? Soms probeert men de knol in
een glas gevuld met 7/8 water op te
kweken. Op dezelfde manier als met
hyacintbollen.
In Indonesië zijn de gedroogde donker
bruine doch slappe bloemen in de
warong te koop. Ze komen uit China en
worden verwerkt in pasteitjes en in
Kimbo, dat is een soort Chinese groen
tesoep.
26
