Brief uit Holland
Worden er tegenwoordig nog brieven geschreven of doen we al ons wel
en wee af per telefoon? Er zal best nog heel wat per post gezegd worden,
want op papier heb je niet zo n directe confrontatie als per telefoon en
bovendien heb je alle gelegenheid om (onbewust) veel tussen de regels
door te zeggen. Goedkoper is een brief trouwens ook. En als een brief
maar lang genoeg bewaard blijft, dan krijgt hij dikwijls nog een hele
nieuwe betekenis, namelijk die van kenbron. Een bron van kennis over
personen, omstandigheden, tijdperken enz. In (oude) brieven staan vaak
dingen die in geen enkel boek zijn terug te vinden.
Begin 1946 kwam een Indische jongen, begin twintig, in Holland aan.
Een paar weken na aankomst ontving hij eindelijk bericht van thuis. Hij
schreef direct terug.
Amsterdam 2l-5-'46.
Beste lui,
Dacht al dat ik nooit een brief zou krijgen
maar eindelijk gisteravond. Waarom heb je
niet naar de Klipfontein geschreven, dan
was het ook terechtgekomen. Ik ben onder
tussen alweer verhuisd; naar "Pension
Marina", Leidschekade 93, kamer 19.
"Maar" 90 gulden per maand. Die ik dus
betalen kan van mijn 100 pop minus 10
pop (oorlogsbelasting!90 gulden! Ik
heb een juweel van een kamer; maar de
gevangenis is geloof ik nog beter; daar
krijg je tenminste nog een raampje. Mijn
kamer is drie bij drie, vier-hoog met vier
mooi grijs grijnzende muren zonder
raam. Alleen twee zolder- of licht-gaten
of hoe noem je dat, waarboven groezelig
glazen dakpannen. Afschuwelijk! En niet
alleen steen-koud maar ook hyper-een
zaam. En beangstigend. Je wordt gek als
je te lang in deze "kamer" gaat zitten.
Lakens en dekens heb ik niet gekregen;
daar moet ik zelf voor zorgen volgens de
pensionhouder. Ik heb voorlopig een de
ken van hem "geleend", maar ik vertel
hem niet, dat ik mijn dekenpakket niet
kan bestellen "wegens gebrek aan devie
zen". Maar mijn overjas is er ook nog.
Vandaar Papa, dat je zoon nu een echte
straatslijper is geworden. Van ontbijt tot
avondeten zwerf ik maar door Amster
dam, waar het tenminste beter uit te
houden is dan in die vogelkooi van mij
Zelfs al regent of hagelt het Ik ken nie
mand met wie ik uit kan gaan of bij wie
ik een bezoek kan brengen en om steeds
maar Oom Jan te gaan vervelen, daar voel
ik niets voor. Langs de straten zie je veel
dingen om je over te vermaken; maar om
gekeerd zien de mensen in een zwervende
Indo ook veel om zich te vermaken geloof
ik, maar dat laat me koud. Ik weet alleen,
dat ik me hier absoluut een vreemdeling
voel; ons "vaderland" is ons vaderland niet!
Maar wat dan welLaatst vroeg iemand me
of ik ook een blanke vader had. "Nee", zei
ik, "ik kom uit Egypte". En toen begon die
vent Engels te praten! Maar ik praatte hem
van de sokken. Een ander, in de tram, wou
weten of die Indonesiërs erg wreed zijn.
"Nee", zei ik, "valt wel mee, ze laten de
mensen in het openbaar tenminste met
rust". Hij zweeg verder.
Pap, als ik ga studeren hier, dan komt dat
te staan op minstens 150 gulden per
maand. En dat kan ik niet aannemen. Ik
heb dus alweer een ander idee; ik ga mis
schien een baan zoeken zo mogelijk met
uitzending naar Indië Kan de P.T.T. daar
nog geen goede krachten gebruikenAnders
bied ik me bij deze aan. Ik weet werkelijk
nog niet wat ik doen moet, daar ben ik nog
te rusteloos voor. Misschien teken ik ook
weer voor vrijwillig transportarbeider bij de
V.N.S. (wat wegens de staking mogelijk is)
en dan sta ik vandaag of morgen voor je
neus. Ik ben een paar dagen geleden naar
Den Haag geweest, naar het Ministerie van
Overzeese Gebiedsdelen, om te klagen over
mijn toestand. Als je 25 bent, krijg je 180
gulden steun, en als je nog geen 25 bent,
maar 90. Al ben je ook alleen. Maar het
heeft niets geholpen. "Is eenmaal de rege
ling". Toen heb ik ook geïnformeerd, of er
misschien al mensen uitgezonden worden
naar Hollandia. Nog niets van bekend. Met
dat al was het zo laat geworden, dat ik na
veel wederwaardigheden een kamertje
zocht en vond (met veel moeite alleen, want
blonde "schoon'heden pesten je voortdu
rend). De volgende dag ben ik naar de
Stichting voor onderwijs aan gerepa-
trieerden gegaan om inlichtingen over stu
diebeurzen te vragen. Die bestaan niet,
maar je kan wel eventueel vrijstelling krijgen
van schoolgeld. "Maar dat is gewoonlijk wei
nig", zei ik, "het voornaamste is de huisves
ting, in internaten of zo". Den ambtenaar
onbekend. De Academie voor Beeldende
Kunsten heb ik ook een bezoek gebracht; in
hetzelfde gebouw is ook een M.T.S. voor
bouwkunde gevestigd. De opleiding voor
middelbaar tekenen begint I september
a.s. en kost 150 gulden per jaar 30
pop per jaar aan tekenmateriaal en 45
pop aan boeken voor de hele cursus
M.A. tekenen (geeft recht tot lesgeven
aan H.B.S. De (M.T.S. duurt ook vier
jaar (een praktijkjaar) en kost ook 150
gulden per jaar En toen was het ook
alweer zo laat geworden, dat ik maar
naar "huis" gegaan ben.
Hier in Mokum ben ik weer naar het
Districts Bureau Verzorging Oorlogs
slachtoffers gegaan om een of meer
steun of een goedkoper adres te vragen.
Meer steun kreeg ik natuurlijk niet,
maar een goedkoop adres wel, vijftig
cent per dag een kamertje zonder kost
(het eten komt wel terecht). Ik als een
gelukkige jongen er naar toe. Maar hoe
verder ik in die buurt kwam waar ik
moest zijn, hoe langzamer ik begon te
lopen. Je zag de muren al vuiler en
smeriger worden en overal rode plakka
ten: Kiest lijst 6; kiest communisten; ho
gere lonen, lagere prijzen; vrijheid voor
Indonesië! Die laatste "leus" gaf de
doorslag; en toen ik nog overal om me
heen "arreme arrebeiers" zag, die het over
de "staoking" hadden en verdomd vuil ke
ken, toen heb ik maar een tram nagezeten
en ben naar "lichtere" stadsdelen getogen.
Ik hoop donker Mokum nooit meer te zien;
want ik kan me mezelf al levendig voorstel
len, met een doorgesneden strot in het vuil
gele, modderstinkende en hels-koude (dat
voel je dan wel niet meer) water van een of
(lees verder pagina 37, derde kolom)
31
