DE SLAG IN DE JAVAZEE
27 FEBRUARI 1942
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat in de Java Zee de voor het lot van
Ned. -Indië beslissende zeeslag werd geleverd tussen de geallieerde vloot onder
bevel van de Nederlandse eskadercommandant, schout-bij-nacht Karei
Doorman en Japanse zeestrijdkrachten. De afloop van deze zeeslag bete
kende het einde van het bestaan van de Nederlandse zeemacht in Indië, ter
wijl daardoor de Japanse invasie van Java onafwendbaar was geworden.
8 MAART 1942
16
Ten tijde van de slag in de Java Zee wa
ren, behalve Java, alleen Noord-Sumatra
en Ned.-Nieuw Guinea nog in Neder
landse handen. Nadat op 26 februari
verkenningsberichten waren binnenge
komen, dat een Japanse aanval op Java
ieder ogenblik kon plaatsvinden, gaf vice-
admiraal Helfrich de commandant van
het gecombineerde geallieerde eskader
(striking force) opdracht, over te gaan
tot de aanval op de Japanse invasievloot.
Te 14.17 u. in de middag van 27 februari
kwam het bericht binnen, dat een Japans
convooi bij Bawean was gesignaleerd,
waarop de striking force koers zette
naar de Japanse schepen.
Het geallieerde eskader was als volgt sa
mengesteld: De Ruyter (vlaggeschip),
Java, Exeter, Houston, Perth (kruisers),
Electra, Encounter, Jupiter, Kortenaer,
Witte de With, Alden, John D. Edward,
John D. Ford en Paul Jones (torpedo-
bootjagers).
De Japanse zeestrijdkrachten, die een
convooi van 41 transportschepen bege
leidden, bestonden uit twee zware krui
sers, twee lichte kruisers en 14 torpedo-
bootjagers, en stonden onder bevel van
schout-bij-nacht Tagaki. Niet alleen wat
betreft het aantal schepen, ook in
geschutskracht, met name op het gebied
van de lange-afstand torpedo's, was er
een Japans overwicht.
Doorman had om bescherming van
"Meeting at Kalidjati of Governor General Starkenborgh and
Supreme Commander Imamura", luidt de titel van het schil
derij van de Japanse schilder Koiso Rioshi, dat zich bevindt in
het Ueno Museum in Tokio.
De hierboven afgedrukte foto van dit schilderij werd ons toe
gezonden door Johan van Leer in Californië, en is afkomstig
van de fotoafdeling van de Nationale Archieven In
Washington D.C.
Op 8 maart a.s. zal het vijftig jaar geleden zijn dat in
Kalidjati door de leger-commandant, Lt.-Generaal Ter Poor
ten, de capitulatievoorwaarden werden ondertekend. De af
beelding geeft het moment weer dat de G.G. (tweede van
links achter de tafel staande) op het punt staat het
vertrek,waar de onderhandelingen werden gevoerd, te verla
ten, omdat hij volgens zijn verklaring, geen opperbevelheb
ber meer was en hier zuiver militaire zaken werden behan
deld. Achter de G.G. staan links Dr. P. Idenburg en rechts de
Algemeen Secretaris, de heer J. Kiveron. Aan de tafel van
links naar rechts zittend: Generaal-majoor H. Bakkers, Lt.-
generaal Ter Poorten en Lt.-kolonel P.G. Mantel.
Dezelfde afbeelding stond in Moesson, 15 juli 1979, waarbij
echter werd vermeld det het een bijgewerkte kopie van een
onduidelijke foto betrof. In ieder geval zijn van deze histori
sche gebeurtenis geen duidelijke foto's
beschikbaar,reden waarom wij het Japanse schilderij afdruk
ken.
