2>e 04idU
ORIENT TRAVEL BV
In de dagen van de V. O. C. bezat men veel van die grote en vaak versierde
"compagnieskisten waarin de rijke burgers hun kostbare spulletjes be
waarden. Men kan ze in musea nog bewonderen. In de tijden, die daarna
volgden werden er ook nog fraaie kisten gemaakt door bekwame Chinese
vaklieden die er mooie houtsoorten voor gebruikten en ze met snijwerk
versierden. Dat waren de zogenaamde kamferkisten of dekenkisten. Daar zijn
er ook nog wel wat van bewaard gebleven.
v.a.
RETOUR BALI v.a.
RETOUR AUCKLAND v.a.
3.940,-
2.050,--
2.535,-
Doch dit nu even terzijde, ik wilde het
daarover nu even niet hebben. Dit ver
haaltje handelt over de gewone "solda
tenkist" van de laatste tijden van het
KNIL.
Elke KNIL-militair had zo'n kist, zijn
compagnieskist, die in het dagelijks leven
de "compieskist" heette. Hij ontving die
als een deel van zijn militaire uitrusting
en moest er natuurlijk zuinig op zijn. De
kist was heel gewoon, hij diende om er
de kleding- en uitrustingsstukken in op
te bergen. De kist was niet erg groot, hij
moest immers overal mee worden geno
men en volgde de soldaat bij elke over
plaatsing, ik schat zo'n 75 x 50 x 40 cen
timeter. De kisten waren altijd grijs ge
schilderd, de meesten werden gesloten
met slot en sleutel, maar je had er ook,
die dicht gingen met een "overval" en
hangslot. Boven op het deksel stonden
in grote letters: Naam, rang en algemeen
stamboeknummer van de eigenaar. Het
kon dus zijn:
JANSEN, P.R.DE GROOT, G.
Eur. Fus. of Eur. Inf. Ie klas
alg. stbnr. 90134 alg. stbnr. 93257
Mijn kist heb ik nog steeds, maar veel van
mijn KNIL-uitrusting zit er niet meer in,
door de jaren was ook de verf erg lelijk
geworden. Ik kon de verleiding niet weer
staan en heb hem zelf weer een nieuw
laagje grijs gegeven, ook kwam er weer
Naam, rang en stamboeknummer op. Zo,
nu weten we weer van wie deze kist is!
Op Java lieten sommige soldaten door
de timmerman een extra kist bijmaken,
dat gaf wat meer ruimte om particuliere
spulletjes in op te bergen, maar ja, wel
altijd met Naam, rang en algemeen stam
boeknummer. Dat hoorde zo.
De dienstkist was bestemd voor de kle
ding van de militair. Wacht even: alles
moest er netjes en precies op een be
paalde manier in worden opgeborgen;
een hele kunst om al je ondergoed en
kleding (met een klein meetlatje) op de
juiste grootte te vouwen. Op die manier
paste alles precies in de kist. Bovenop
kwam altijd de "attila" (blauw serge jas
met koperen knopen). Bij inspecties
lette je brigade-commandant daar heel
streng op. Soms was het nodig, dat je
voor inspectie alles moest uitpakken en
op je krib uitstallen, ook weer op een
uniforme wijze. Op de soldatenkamer
hing een tekening als voorbeeld.
Er was weieens een soldaat, die, mis
schien door de drank, zijn kleding had
verkocht. Maar bij een onverwachte in
spectie liep dat in de gaten. Op een
keer, ik zat toen op het 10e Bataljon,
was er een soldaat, laat ik hem maar
Kees noemen, die op de inspectie geen
twee uniformen kon tonen. Toen hij aan
de beurt was om te worden
geinspecteerd,groette hij model en
sprak: "Twee uniformen, sergeant, één
aan en één in de kist, waarop hij in de
kist ging staan! Dat leverde hem natuur
lijk een fikse douw op, maar daar trok
hij zich weinig van aan; hij zou toch im
mers binnenkort met "rood paspoort"
naar Nederland gaan....
Sommigen van u zullen weieens het
woord "compokist" hebben vernomen.
Dat was een uitdrukking van de laatste
tijd na de oorlog, vooral in Nieuw
Guinea. Men mag die niet verwarren
met de "compieskist".
Na de oorlog waren niet alleen de solda
ten binnen de kazerne in de militaire
"bevoorrading" doch ook de gehuwde
militairen met hun gezinnen. Op de
meeste plaatsen was niet voldoende ver
krijgbaar en bepaalde zaken werden
toen door de Intendance aangeschaft,
maar veel werd ook per schip vanuit
Nederland aangevoerd. Ook op Nieuw
Guinea waren de militaire gezinnen in de
bevoorrading, dus in de "Compo" opge
nomen. Ze ontvingen periodiek een hoe
veelheid levensmiddelen in natura, waar
voor maandelijks een bedrag van hun in
komsten werd ingehouden. De meesten
waren daar erg gelukkig mee, want bur
gers en ook burgerambtenaren hadden
een dergelijk voordeel niet. De soldaten
binnen de kazerne ontvingen ook een
bepaalde compo, maar dat waren meest
al sigaretten en toiletartikelen, want hun
rantsoen aan voeding ging naar de alge
mene keuken en werd daar voor de be
reiding van hun maaltijden aangewend.
Als gezinshoofd kwam je dus eens per
maand naar het magazijn om je rantsoen
in natura te ontvangen. De fourier ge
bruikte bij de verdeling de leeggekomen
kistjes, waarop vaak nog de naam van de
leverancier of fabrikant te lezen was.
Daarin hadden de blikken erwtensoep,
bruine bonen, kaas of worst gezeten.
Die kisten waren in de huishoudens bij
zonder welkom, want op elkaar gesta
peld vormden ze bergkastjes, die erg
praktisch waren, want echt meubilair
was op Nieuw Guinea niet te krijgen of
je moest het zelf maken. Dus dat was
het dan, "Compieskist of Compokist".
D. A. V.
RETOUR BANGKOK v.a.
RETOUR JAKARTA v.a_
30-daagse verzorgde reis JAVA en BALI
1.320,-
1.780,-
(ANVR)
GARANTIEFONDS
REISGELDEN
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020 - 623 74 84
Laan van Meerdervoort 291 DEN HAAG
Tel. 070 - 361 50 78
31
