(I)
In het kader van haar studie Geschiedenis heeft Marieke van Doominck enkele stage-weken doorgebracht op het
Indisch Wetenschappelijk Instituut, waar zij de daar aanwezige jaargangen van de "Nieuwe Courant" en "de
Vrije Pers heeft bestudeerd. Haar stage-verslag wordt in afleveringen in Moesson gepubliceerd.
S NIEUWE COURANT
door Marieke van Doorninck
I. ALGEMEEN
1.1 Vindplaatsen
De krantencollectie van het Indisch We
tenschappelijk Instituut bezit exemplaren
van de "Nieuwe Courant" vanaf I juli
1950 tot 3 I oktober 1951Voorts bezit
zij twee jaargangen van het "Nieuw
Soerabaiasch Handelsblad" waar vanaf
november 1951 de "Nieuwe Courant"
in opgenomen was. Een complete collec
tie van het zestal jaargangen "Nieuwe
Courant" bevindt zich in het kranten
depot van de Indische collectie van het
Rijks Instituut voor Oorlogsdocumenta
tie te Amsterdam. Dit instituut is de
enige andere plaats in Nederland waar
men de "Nieuwe Courant" kan raadple
gen.
1.2 De geschiedenis van de krant
Vlak na de oorlog werd onder auspiciën
van de Britse bezetter en de Rijks
Voorlichtings Dienst de "Nieuwe Cou
rant" opgericht, gehuisvest in het ge
bouw van het "Soerabaiasch Handels
blad". Onder deze naam werd in de
tweede helft van 1948 de uitgave van dit
dagblad voortgezet door het "Soera
baiasch Handelsblad en Drukkerijen",
onder directie van ir.J.C.Kolling, reeds
voor de oorlog praktisch eigenaar en
grootaandeelhouder van deze naamloze
vennootschap.
Het "Soerabaiasch Handelsblad" was een
krant met een lange Indische
voorgeschiedenis.De krant ontstond op
2 januari 1866 uit het in 1853 opgerichte
Javaanse periodiek "de Oostpost". De
"Oostpost" stond in haar korte bestaan
bekend om haar liberale politieke hou
ding en haar scherpe kritiek op koloniale
misstanden. Deze houding ten aanzien
van de koloniale politiek is met de
naamsverandering in 1866 niet verdwe
nen. In haar meer dan honderdjarig be
staan is het "Soerabaiasch Handelsblad"
uitgegroeid van een onregelmatig uitko
mend periodiek tot een van de bekend
ste Nederlandstalige kranten van Java,
naast gerenommeerde dagbladen als de
"Java Bode" en de "Nieuwsgier".
Na de oorlog werd het "Soerabaiasch
Handelsblad" voortgezet onder de naam
de "Nieuwe Courant". In november
1951 vond er echter alweer een naams
verandering plaats: vanaf dat moment
verscheen de krant onder de naam
"Nieuw Soerabaiaasch Handelsblad", dit
tot grote tevredenheid van de redactie
en de meeste lezers van de krant die blij
waren dat de krant de vrij onbenullige
naam "nieuwe Courant" van zich af kon
schudden en door kon gaan gaan onder
de oude naam zij het met het woordje
"nieuw" ervoor. De toenmalige hoofd
redactrice, Mevrouw A.H. Führi-Mierop
schreef in haar redactioneel over deze
naamsverandering: "In deze nieuwe
naam is een heel groot begrip besloten.
Het is de samenvoeging van het Soe
rabaiasch Handelsblad dat de Nieuwe
Courant in werkelijkheid altijd is ge
weest in de drie jaren van haar verschij
nen onder eigen directie en het begrip
van vernieuwing dat in het woordje
"nieuw" is besloten. Indiën zij enkel als
Soerabaiasch Handelsblad zou uitkomen,
zou haar ware caracter niet tot uitdruk
king zijn gekomen. Het Soerabaiasch
Handelsblad was een blad met een eigen
traditie en een conservatief caracter.
Het Nieuw Soerabaiasch Handelsblad
heeft al de goede kwaliteiten van het
Soerabaiasch Handelsblad doch bezit dit
verleden niet en is precies als de
Nieuwe Courant een democratisch pro
gressief blad."
1.3 De redactie en medewerkers
van de krant
De eerste hoofdredactrice van de
"Nieuwe Courant" was Mevrouw
A.H.Führi-Mierop. Voor de oorlog was
zij werkzaam als hoofdredactrice van de
"Djokja Bode", een krant die ook onder
de directie van Ir. J.C. Kolling stond. Me
vrouw Führi stond bekend als krachtda
dig voorvechtster van de belangen van
Oost-Java en Soerabaia in het bijzonder.
Zelf een Indische Nederlandse kwam ze
op voor de belangen en de rechten van
de Indische gemeenschap in Indonesië.
Haar kritische houding tegenover de
maatregelen van de overheid bezorgden
haar meerdere malen moeilijkheden.
Maar niet alleen de Indonesische rege
ring kreeg te maken met haar scherpe
pen, ook de Nederlandse overheid werd
in haar redactioneeltjes regelmatig aan
gevallen op haar beleid, met name op
haar politiek ten opzichte van Indonesië.
Haar problemen met de Indonesische
overheid leidden in 1953 uiteindeiijk tot
haar arrestatie en uitwijzing. Het hoofd
redacteurschap werd toen overgenomen
door de Heer N.Heil.
De heer Heil was voor de oorlog al
werkzaam geweest bij het "Soerabaiasch
Handelsblad",na zijn journalistieke loop
baan begonnen te zijn bij de "Indische
Courant", ook een krant van het Kol-
lingconcern. In 1948 begon hij als
buitenlandredacteur, later werd hij de
chef-redactie. In die hoedanigheid nam
hij de hoofdredactie waar als Mevrouw
Führi afwezig was. In 1953 werd hij
hoofdredacteur, een functie die hij ver
vulde tot eind 1957 toen er een verbod
kwam op Nederlandstalige kranten. In
januari 1958 vertrok de Heer Heil met
zijn gezin naar Nederland.
De redactie van de "Nieuwe Courant"/
"Nieuw Soerabaiasch Handelsblad" be
stond in de jaren 50 uit ongeveer 6 per
sonen, waaronder de Heer F.v.d. Geug-
den, Mejuffrouw Zijp-Jennie en de Heer
Bandsberg, de sportredacteur. De
meeste redactionele medewerkers wa
ren (Indische) Nederlanders, maar er
waren ook Chinese en Indonesische re
dacteuren. Op de administratie werkten
veel Chinezen, en de zetters waren over
het algemeen Indonesiërs.
38
