Javaanse brieven
pQt
Te koop gevraagd
Wie in 1991 in De Volkskrant de co
lumn "Java" van Kees Ruys heeft gelezen,
zou denken dat "Javaanse brieven" een
bundeling van deze columns was. Helaas.
Ofschoon ik zijn columns van elk ca. 1/5
krantepagina niet mag vergelijken met
dit boek van meer dan 250 pagina's,
moet het me toch van het hart dat de
columnist Ruys met zijn beschouwingen
op afstand en met gevoel me meer aan
spreekt dan Kees met zijn "Javaanse
brieven", wiens brieven -als ik die in
deze vorm zou ontvangen- ik op een ge
geven moment niet meer verder zou le
zen omdat de woorden en daden van
Kees Ruys op den duur gaan vervelen.
Iemand die Ruys z'n Java-column niet
kent, zou bij het zien van de titel van het
boek kunnen denken aan brieven, ge
schreven door een Javaan en vertaald
door Kees Ruys. Het betreft hier echter
brieven, geschreven door Kees Ruys,
vanaf Java. Met "Javaanse brieven" is
Kees Ruys iemand die weliswaar over In
donesië schrijft, maar hij had net zo
(verv. "Indië, bootreis herinneringen..")
"Conté Biancamano" meet wel 23.255
bruto register ton, terwijl de "Johan van
Oldenbarnevelt" het niet verder brengt
dan 19.428 b.r.t. Het verschil levert met
gemak de K.P.M.-er "Melchior Treub"
op, velen Uwer welbekend. De
"Esperia" is nog juist iets groter dan de
"Jan Pieterszoon Coen".
Wij zouden nog kunnen wijzen op meer
onjuiste of wonderlijke onderschriften,
verwisselde teksten, foute namen (bijv.
"Plantius") en andere ongerechtigheden,
doch dat lijkt ons niet nodig. Het zal U
duidelijk zijn, dat het hier besproken
boek niet met een korreltje, doch met
een lepel zout moet worden gelezen.
Het moet met veel haast en slordigheid
in elkaar gezet zijn: van "grote zorgvul
digheid" daarbij is weinig te merken. Bij
zonder jammer: een goed boek op dit
terrein zou zeer welkom zijn. De Indi
sche boekenmarkt floreert, de "boot
reiziger oude stijl" komt echter te kort.
Mocht U het boek - dat bij een heel
vluchtig doorbladeren niet onaardig
schijnt - zonder te veel averij aan Uw
kennis van zaken en ervaring hebben
doorstaan, zou het U dan toch de vrij
stevige prijs van 59,50 waard zijn?
MR. N.A.TH.G. ARRIËNS
"Indië-Bootreis, herinneringen
1920-1940"door Hans Boomsma en
J. B. Mangé, 1991, Bureau voor
Bedrijfshistorisch Onderzoek
goed over ieder ander Derde Wereld
land met haar prostituées, profiteurs en
overige zonderlinge figuren kunnen
schrijven.
Volgens Nusantara (een ter gelegenheid
van de Boekenweek eenmalig uitgegeven
tijdschrift over literatuur en cultuur in
Indonesië naar een idee van Ed. du Per
ron) gaat "Javaanse brieven" over een
land waar "tijd en ruimte zijn opgehe
ven" en waar waarheden volkomen af
wezig zijn.
Prachtig geformuleerd, maar wat is hier
van waar? Mijns inziens zijn tijd en
ruimte opgeheven in een omgeving waar
niets is te merken van de westerse deca
dente invloeden anno de eind jaren tach
tig maar door het hele boek heen proeft
de lezer duidelijk wanneer, waar en in
wat voor hoedanigheid Kees en de men
sen in zijn omgeving zich bevinden. Als
waarheden in het land volkomen afwezig
zouden zijn, zijn de gebeurtenissen zoals
Ruys ze beschrijft niet de werkelijkheid?
Hoe absurd, bizar of niet te bevatten ze
voor een westerling ook zijn, het is de
realiteit, het is waarheid.
"Vanuit Indonesië verstuurt Kees Ruys
vier Javaanse brieven aan de raadsel
achtige Cisca, een jonge Nederlandse
vrouwde schrijver verhaalt haar van
de angsten die hij uitstaat.... van zijn
vriendschap met popidool Rhoma
Irama.... van boekhandels zonder litera
tuur. Ontroerend is het verslag van de
liefde die Ruys opvat voor het analfabete
meisje Sulawati.... de kloof tussen hun
beider culturen blijkt onoverbrugbaar.
Hoe moeilijk het voor westerlingen en
Indonesiërs nog steeds is hun houding
tegenover elkaar te bepalen en niet te
vervallen in oud-koloniale omgangsvor
men, blijkt uit groteske gebeurtenissen.
Javaanse brieven is een fascinerend boek
over Indonesië en haar inwoners, die op
de drempel van de 2 Iste eeuw aarzelen
tussen de ambities van een regionale
grootmacht en het behoud van een para
dijs op aarde", aldus de tekst op de ach
terkant van het boek.
Wat is hiervan waar? In het begin is het
aardig om over Kees z'n avonturen op
Java te lezen en zal een leeftijdgenoot
van Ruys (1956) af en toe in de lach
schieten om zijn jongenspraat. Maar op
den duur worden het geklaag over zijn
tekortkomingen, de gedachten over
sexuele verlangens van de man en de
woorden die hij wijdt aan zijn "daden"
vervelend. Niets laat Ruys aan de fanta
sie over: het is alsof de lezer zich door
een in goedkope taal geschreven en lang
dradig manuscript voor een C-film wor
stelt.
door verzamelaar schilderijen uit
Ned.-Indië van o.a.
G.P. Adolfs, Frits Ohl,
P.A.J. Moojen, W. v.d. Does,
Jan Frank, H. van Velthuysen,
A. Breetvelt en anderen.
Tel. 01829 - 3492
"Ontroerend is het verslag van de
liefde...". Weinig ontroering bij deze le
zer. En over "hoe moeilijk het is voor
westerlingen en Indonesiërs hun houding
tegenover elkaar te bepalen": Kees Ruys
mag de houding aannemen die hij wil, hij
is een toerist, een jonge Nederlander in
het Indonesië van nu, zonder connecties
met het Indië van toen, dus wat zit hij
toch 261 bladzijden lang te zeuren?
"Een fascinerend boek....": slim gevonden
woorden om de verkoop ervan te sti
muleren. Voor mij is "Javaanse brieven"
een jongensboek dat zich afspeelt op
Java, met jongenspraat over vrouwen en
over belevenissen die de arme jongen
boven z'n pet gaan. Wie echter iets
heeft met het land en volk van Indonesië
zal dit boek zuchtend en steunend uitle
zen en kan zich ergernis besparen door
het niet te lezen. MG
Javaanse brieven door Kees Ruys,
261 pag., uitgeverij van Oorschot,
prijs: 34,90.
Ons reservefonds voor moeilijke dagen!
Moesson wil geen subsidie. Het wil voor
bestaan alleen als U dat wilt. Met uw steun
poekoelen wij teroes!
Hieronder laten wij onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verantwoor
ding volgen van de giften die zijn binnenge
komen voor het reservefonds voor Moes
son over maart 1992
J. Anthonis (jan.'92) 10,-; P. Baudoin e/o
Mw. Ch. Wensel 15,-; A. Buro 10,-; A. de
la Croix-Schiffer 15,-; J.J. Duret 25,-; R.B.
v. Duuren 10.-; H.Gouw 20,-; T. Heijman
10,-; J.C.L. Jansz 10,-; R. Mariouw 70,-;
A.H. Overdijkink 25,-; C.W. Panhuyzen
Fraeyhoven 45,-; H. de Quant 10,-; G.F.
Ruitenbach 6,25; P. Vos 30,-; J. Willem-
sen Serckx 10,-.
Totaal ontvangen in
februari 1992 voor PTP 321,25
Totaal ontvangen in
februari 1992
voor Bruine Bus 1.154,05
12