NUTTIGE ZAKEN
Een interessant onderwerp om over te schrijven. Schrijf en vertel over nut
tige zaken en je houdt er vele vrienden aan over. Vooral wanneer je van
zulke nuttige zaken het een en ander voor anderen kan realiseren.
Echter net zo groot is de kans dat er vele onvriendelijke en zelfs vijandige
reacties op kunnen komen, immers wat nuttig kan zijn voor de een kan
kwalijke consequenties hebben voor de ander. Samen met vrienden en vij
anden dus, zo is het leven met nuttige, minder nuttige en onnuttige zaken.
door J.A. Stolk, huisarts
Vijanden kunnen (ook) best nuttig zijn.
Er zijn mensen, die een beste vijand heb
ben. Zoiets zou je een filosofische bena
dering kunnen noemen van de nuttige
zaken in het leven. Ik denk wel eens dat
mensen met een filosofische kijk op het
leven en de wereld rondom hen, geluk
kige mensen zijn. Zou je daarom filosofie
een nuttige wetenschap kunnen noemen.
Filosofische en dus blije mensen.
Onzin! Filosofie is een wetenschap sec.
Ook nuttig? Wellicht!, het is een Alpha-
wetenschap. Wetenschap in het alge
meen zou men nuttig kunnen noemen.
Misschien alleen al daarom omdat het
wetenschappelijk denken vaak begint
met het bewijzen van het tegendeel.
Zo'n denkwijze hebben niet-weten-
schappers, zoals u en ik, in zekere zin
ook. Weten wat je wilt, luidt dan de re
denering, is fantastisch, maar vaak onmo
gelijk of heel moeilijk te realiseren.
Weet dan in elk geval zeker wat je niet
wilt, dan blijft de mogelijkheid om in het
leven te slagen open en alsnog realiseer
baar.
De zogenaamde exacte wetenschappen
hebben een vast stramien van denken.
Het is zo'n beetje van doet 'ie 't of doet
'ie het niet? en ja hoor!, hij deed het wel
degelijk. Een enorme klap in de Nevada
woestijn. Een kleine halve eeuw geleden,
de ontploffing van de eerste atoombom.
De genees-, heel- en verloskunde, laten
we dat dan kortweg en gemakshalve de
medische wetenschap noemen, hoort
ook bij de exacte wetenschappen.
De paradox, voor mij althans, is dat hoe
langer je dit medische vak beoefent je
tot de conclusie moet komen, dat het in
het geheel niet een exact vak is.
Het medisch wetenschappelijk denken is
vol met "maar-en" en waarschijnlijkhe
den en mitsen. Dat gebeurt dito en is
ook zo bij vele andere Bèta vakken.
Maar er is een verschil.
In het Alpha denken wordt bij conclusies
altijd ruimte gelaten voor een mogelijk
tegendeel of andere conclusies. Bij het
Bèta denken gebeurt dit nooit.
De conclusie in een B-vak is exact, er is
geen ruimte voor andere conclusies. Zo
is het en gebeurt het en dan gaat het
goed of fout. De conclusie in het medi
sche denken is een diagnose en in het
merendeel van de gevallen is het een
waarschijnlijkheidsdiagnose. Het is (dus)
eigenlijk een X-conclusie.
De arts in opleiding wordt geleerd een
waarschijnlijkheidsdiagnose te stellen en
daarbij moet dan ook nog gedacht wor
den aan een aantal andere opties, die
worden samengevat onder de noemer
differentiaaldiagnose(s).
Dankzij moderne laboratoriumtechnie
ken en andere high tech onder meer in
wat vroeger de röntgenkamer werd ge
noemd maar nu is uitgegroeid tot een af
deling radiologie, welke minimaal een
grote vleugel of etage van een zichzelf
respecterend ziekenhuis beslaat, kan
sneller en concreter tot een diagnose
gekomen worden.
Maar allereerst is daar de "bedside
medicin". Het onderzoek thuis, in bed,
bij de patiënt of in de onderzoekkamer
van de dokter. De conclusie daar is een
waarschijnlijkheidsdiagnose en de onder
zoeker meldt nog enkele andere opties
waar hij aan heeft gedacht, de z.g. diffe
rentiaaldiagnose. Daarna belandt de
patiënt bij de specialist en tenslotte volgt
misschien ook een opname in het zie
kenhuis.
Ik heb zo het vermoeden, dat deze ma
nier van denken bij medici en ook hun
handelwijze in deze het vak iets "zwe
verigs" geeft. Mensen, patiënten en leken
redeneren volgens het tegenoverge
stelde principe: ondanks die moderne
laboratoriumtechnieken en de high tech
maken medici toch een boel fouten.
Wanneer je de verkeerde keus maakt
tussen de waarschijnlijkheidsdiagnose en
één van de diagnoses uit de D.D. dan is
niet alleen de diagnose een foute maar
ook alle consequenties, die daaraan ver
bonden worden, beginnend met een ver
keerde medicinale therapie en eventueel
een volledig overbodige operatie of an
dere onjuiste handelingen van de dokter.
Noodzakelijk, nuttig maar soms een on
herstelbare calamiteit.
Neem zo'n atoombom. Goed en nuttig
voor mij geweest en voor vele anderen,
P.O.W.'s en burger geïnterneerden van
de Japanner maar allerberoerdst voor de
inwoners van de Japanse steden waar
zo'n bom op viel. Voor de overlevenden
van zo'n atoombom en degenen, die aan
wezig waren, noodzakelijkerwijze om
welke reden dan ook, bij de atoombom-
proeven, de probeersels, in de Nevada
woestijn waren er consequenties op ter
mijn.
Van die consequenties is veel geleerd.
Consequenties van atoomstraling wer
den eerst ontkend, maar toen de feiten
er niet om logen, zijn die feiten tot
nieuwe kennis vergaard.
Vrienden werden vijanden van elkaar in
die nieuwe tijd, die nucleaire tijd en vij
anden werden vrienden voor het leven
wanneer het denken en handelen in deze
nucleaire tijd met elkaar strookten.
Intussen kennen wij nu allen het gesjoe
mel met de nucleaire afval en het onge
luk van de kernreactor bij Tsjernobyl.
De atoombom werd tot kernreactor en
nucleaire wetenschap en - therapie in de
geneeskunde.
Het atoomtijdperk, goed en nuttig voor
ons allen?
Blijf maar hopen.
Artsen, huisartsen, specialisten. Nuttige
mensen in een zeer nuttig vak en multi
functioneel inzetbaar.
Artsen en degeen, die zich specialiseer
den, kunnen werken in de biologische-,
farmaceutische-, biochemische-, fysiolo
gische-, kinetische-, nucleaire werkter
reinen en er zijn vast nog wel een stuk
of wat andere werkterreinen te noemen
waar de dokter een belangrijke plaats in
kan hebben. Het laatste van die werkter
reinen is voor zover ik het weet de
ruimte-geneeskunde.
Maar hoeveel omvattender de taak, hoe
meer omvattender de kennis en het
werkterrein, hoe groter de kans op fou
ten.
22
