behalve het kunstaspect wordt
ook het functionele aspect uitvoe
rig belicht. Want uiteindelijk wil
men toch ook wel weten welke
betekenis deze voorwerpen heb
ben gehad, welke rol ze in de sa
menleving vervulden, waarom er
mens- of dierfiguren op werden
afgebeeld, of wat de diepere zin
van de siermotieven was, die erop
zijn aangebracht. Het blijkt, dat
aan deze grote variatie aan ver
schijningsvormen en kunstzinnige
uitingen een heel specifiek eigen
wereldbeeld ten grondslag ligt, dat
al deze volken in wezen met el
kaar delen. Zo ergens, dan is de
Indonesische zinspreuk Bhinneka
Tunggal Ika: eenheid in verschei
denheid, wel hier op zijn plaats. En
als u van huis uit niet zo erg ver
trouwd bent met de culturen van
Indonesië en dus ook deze geeste
lijke achtergronden niet kent, dan
zijn er nog altijd de overzichte
lijke, inleidende teksten op de
wanden der zalen, om u een heel
eind op weg te helpen. Zij vormen
de rode draad, die de verschil
lende regio's op uw ontdekkings
tocht met elkaar verbindt. In elke zaal
zijn bovendien plastic mapjes voorhan
den, waarin u over ieder opgesteld
voorwerp de nodige informatie kunt vin
den.
Enkele belangrijke gemeenschappelijke
kenmerken, die men in de culturen van
deze volken kan onderscheiden zijn bij
voorbeeld: de vooroudergodsdienst,
waarbij de mythische voorouders of
clanstichters, de adat hebben ingesteld:
het geheel van traditionele regels en ge
bruiken waar men zich aan moet houden
Bronzen Dongson keteltrom. Eiland
Sangeang.
Meisje met padung-padung oorsieraden en
gouden halssieraad. Karo-Batak, ca. 1930.
opdat er voorspoed en vruchtbaarheid
zal zijn. De rechtstreekse oudste manne
lijke afstammeling van het dorp is tevens
het dorpshoofd, dat toeziet op de juiste
naleving van de adatregels, daarin bijge
staan door de dorpsoudsten. Het
wederkerigheidsprincipe, dat aanduidt,
dat alles in de levensordening altijd in
evenwicht moet zijn, komt tot uiting in
het huwelijkssysteem, waarbij twee
verwantengroepen via bruid en bruide
gom een vaste relatie met elkaar aan
gaan. Deze wordt bekrachtigd door een
ceremoniële geschenkenruil: de fami
lie van de bruid schenkt vrouwelijke
goederen zoals weefsels en voedsel
van het land; de familie van de brui
degom schenkt mannelijke goederen,
metalen voorwerpen zoals wapens
en gouden sieraden.
Tegengestelde krachten in de natuur
worden gezien als elkaar aanvullende
tegenpolen, die samen een eenheid
vormen, waardoor het kosmische
evenwicht gehandhaafd blijft: lucht
(neushoornvogel) - water (slang, kro
kodil); licht (zon) - donker (maan);
mannelijk (regen) - vrouwelijk
(aarde); bovenwereld - mensen
wereld; enz. Het is de taak van de
priester om met zijn bovennatuur
lijke gaven en magische kennis deze
krachten tijdens het ritueel steeds
weer met elkaar in evenwicht te
brengen om zodoende de gemeen
schap voor allerlei mogelijk onheil te
behoeden.
Krijger in vol ornaat. Nias.
Het offer speelt hierbij een grote rol,
zoals het buffeloffer maar bijvoorbeeld
ook het koppensnellen. Uit archeologi
sche vondsten blijkt, dat vele levende
cultuuruitingen nog uit de late steentijd
dateren, die bekend was om zijn
megalietencultuur: grote stenen beelden,
sarcofagen, grafmonumenten of offer
plaatsen in de vorm van reuzenvaar-
tuigen midden op het dorpsplein. Ook
de latere bronscultuur, die zich tussen
600 v. Chr. - 100 na Chr. in Dongson in
Noord-Vietnam ontwikkelde en zich van
daaruit over de Indonesische eilanden
verspreidde, heeft zijn sporen tot in de
huidige Indonesische culturen achterge
laten.
Tegen deze - overigens zeer summier
geschetste - achtergrond beginnen de
tentoongestelde voorwerpen meer sa
menhang te vertonen, waardoor een be
ter begrip mogelijk wordt en men er
niet meer zo vreemd tegenaan zal kijken.
Laat ik hier volstaan met slechts enkele
van de vele hoogtepunten te noemen,
die er te zien zijn. In de eerste zaal stuit
u al direct op een kolossale bronzen
keteltrom, die uit een stuk werd gego
ten. Afkomstig uit Dongson, werd deze
trom ver van zijn land van oorsprong, in
1937 aangetroffen op het eiland Sange
ang ten oosten van Sumbawa. De twee
meer dan levensgrote houten beelden
met gevorkte hoofdtooi en opstaande
penis (als krachtig afweersymbool) van-
(lees verder volgende pagina)
37
