ROBERT
CROESE,
?^ende Indc
Op een middag met windkracht 7 a
8 kwam Robert Croese op de redac
tie binnenwaaien om iets te vertel
len over zijn lust en leven: vliegers.
In Indië was hij als het ware met
een vlieger onder zijn kussen opge
groeid en toen hij in 1985 voor het
eerst terugging naar zijn geboorte
land werd hij weer met vliegers, zo
als hij ze uit zijn jeugd kende, ge
confronteerd.
Op Java zag hij o.a. de kalong
(vleermuis), de katokan (broek),
de kaloengan (halsketting) en
met een koffer vol vliegers
keerde hij terug naar Nederland.
- Wat betekent vliegeren voor je?
"Vliegeren heeft te maken met ruim
telijke aspecten, met wind, zon, met
de elementen, de natuur. Je wordt als
het ware één met de natuur: je staat
op de aarde en door middel van de
vlieger sta je in verbinding met de
lucht. Je kunt dit letterlijk opvatten,
maar er kan ook teruggegrepen wor
den naar bij voorbeeld Indonesië,
waar via een vlieger die opgelaten
wordt, gecommuniceerd wordt met
een overledene".
Roberts fascinatie voor het vliegeren
bleef niet beperkt tot het af en toe
oplaten van een vlieger. Hij las over
vliegers, nam contact op met andere
vliegeraars en met allerlei vliegerclubs
waaronder Indische en Molukse. Hij
kreeg vaardigheid in het maken van vlie
gers, daarbij niet gebruik makend van
een meetinstrument, maar puttend uit
zijn herinneringen aan vroeger die hem
vertelden dat het om de juiste verhou
dingen ging.
"Het creatief bezig zijn, mijn creativiteit
kwijt kunnen, dat kan ik het beste als ik
De kalong
(vleermuis)
De katöban
(broek)
De kaloengan
(halsketting)
Een bijvlieger
de ruimte krijg en met een vlieger heb
je alle ruimte; met een vlieger kun je al
les doen.
Of men nu kiest voor een vlieger
gevecht, het oplaten van een siervlieger
of naar snelheid streeft met een Delta
vlieger, vliegeren is meer dan kinder
spel."
- Wat voor vliegers maak je zoal?
"Wat men noemt sport- of recreatie
vliegers (maar wel zonder staart,
want een staart remt de snel
heid af!), kindervliegers zoals
Bermudavliegers of vlie
gers in de vorm van een
bij, maar het liefst
maak ik een wau-
vlieger. Het
Maleisische
woord
Het uitsnijden van een patroon op papier.
24
"wau" heeft te maken met
onze woorden "wouw", "kau"
en "kraai", een vogel, een vlie
gend iets. Daaraan zie je dus
weer dat er een link is met
Nederland en dat is niet zo
verwonderlijk want de VOC is
destijds bijna overal in Zuid-
Oost Azië geweest.
Wau-vliegers bestaan uit twee
of drie delen, je hebt de wau-
bulan vlieger die de aarde en
de maan met daartussen een
satelliet symboliseert, de wau-
daon loopt uit in een blad, de
wau kucing is als een kat en de
wau jala budi symboliseert een
vrouw.
Nu beschilder ik nog wau-vlie-
gers maar in de toekomst wil
ik leren om een echte wau-
vlieger te maken door patro
nen op papier uit te snijden en
deze met gekleurd papier weer in te vul
len, maar daar komt nog heel wat bij kij
ken."
- Wat voor kleuren gebruik je zoal en
gebruik je bepaalde symbolen in je vlie
gers, hebben sommige tekeningen een
bepaalde betekenis?
"Tja... wat voor kleuren... groen, tro
pisch groen, of geel, maisgeel, kleuren
die me aan de natuur van Indonesië
doen denken. Zeker heeft een bepaalde
tekening een bepaald doel. Bij een
gevechtsvlieger bij voorbeeld is het zaak
je vlieger zodanig te beschilderen dat je
tegenstander uit de verte niet weet wat
de kop of staart is. Neem die kalong bij
voorbeeld, de kop zit op de plaats van
de staart en andersom, je moet je tegen
stander als het ware misleiden.
Bij een Maleisische wau-vlieger heeft ie
dere tekening, ieder patroon een be
paalde betekenis."
- Is het vergelijkbaar met batikpatronen?
"In zekere zin wel. Zo zijn er bijvoor
beeld overeenkomsten in patronen van
Sumatraanse vliegers en Maleisische vlie
gers, sommige symbolen zijn identiek,
