s Lands Plantentuin,
Buitenzorg -
De Colombo tragedie
1817/1992-Kebun Raya
Indonesia, Bogor
36
rovers te bestrijden als jij in dienst van
Nederland een batterij schiet- en vecht-
tuig achter je hebt en de tegenstander
pijl en boog? Hoezo is het een helden
daad 26 eilandjes tot bloei te brengen als
je daarbij over I 100 dwangarbeiders
kunt beschikken die het echte werk
doen. Dwangarbeiders, je vermeldt het
zelf, die daartoe uit hun eigen land ver
bannen werden op grond van een mis
daad die soms niet meer behelsde dan
"het negeren van de volgstoet van de re
sident" (pag.48). En wat is er zo heldhaf
tig aan het trouwen met de dochter van
een slavin? Vooral wanneer ie daarmee
aan de slagvelden van Europa kunt ont
komen?
Sorry, Joop. Je hebt me niet kunnen
overtuigen van de geloofwaardigheid van
je verhaal. Niet in het fictieve, maar ook
niet in het factieve gedeelte. Je kent je
(vak-) literatuur, getuige de bibliografie.
Maar je romantische visie op Indië (op
het leven?) sijpelt door alles heen, zodat
je zicht op een historische werkelijkheid
geblokkeerd wordt. Alle Mestiezen in je
verhaal worden zo I9e-eeuwse Indo's,
compleet met voorkinderen, compleet
met (jouw!) verbazing over de kennelijke
acceptatie daarvan door de officiële me
vrouw van Doornik, die overigens ook
in semi-purdah geleefd zal hebben en dus
niet met "onze held" geredekaveld kan
hebben over de voordelen van het chris
telijk huwelijk boven het concubinaat.
Alle handelaren worden zo zeerovers,
en alle eenzame Europeanen in den
vreemde daarom helden.
Maar dat waren ze dus niet. Ze waren
niet eens aardig, die jongens.
EDY SERIESE
"Het hoge huis aan de Javazee"
door Joop van den Berg. Pb., 127
blz. Uitg. BZZTöH. Prijs 24,50.
Op 18 mei 1817 stichtte de Nederlan
der Caspar Georg Carl Reinwardt, 's
Lands Plantentuin te Buitenzorg, Neder-
lands-lndië. Sinds de soevereiniteitsover
dracht in 1949 staat deze befaamde
hortus botanicus bekend onder de naam
Kebun Raya Indonesia.
Ter gelegenheid van het 175-jarig be
staan op 18 mei 1992 heeft Theo Rijn
berg een boek samengesteld dat modern
van opzet is en in het Nederlands. Voor
hen die zich in de historische ontwikke
ling van 'de Plantentuin' willen verdiepen
en ook meer inzicht willen krijgen in de
botanische kollektie zonder wetenschap
pelijke boeken te hoeven raadplegen is
dit een 'must'. Naast een echt leesboek,
gekenmerkt door een keur aan histori
sche wetenswaardigheden en anekdotes,
is het ook een kijkboek door de vele
kleurenfoto's en historisch zwart/wit
materiaal zoals plattegronden.
Het boek is verdeeld in zes hoofdstuk
ken waarin de geschiedenis chronoligisch
uiteen wordt gezet, landschappelijke en
klimatologische aspekten worden be
licht, planttaxonomische basisbegrippen
uitgelegd worden waardoor de aan de
bomen gehechte naamborden betekenis
krijgen en een plattegrond staat afge
drukt met oude/nieuwe straatnamen
waardoor de Oud-Buitenzorger oude
stekjes kan terugvinden.
In het laatste hoofdstuk wordt de lezer
door de Plantentuin gevoerd aan de
hand van een ruimschoots toegelichte
omstreeks drie uur durende wandeling.
De lezer wordt langs gebouwen, plek
ken, bomen en planten geleid die elk een
uniek verhaal vertellen.
Dit boek wordt in Indonesië zeer hoog
aangeslagen en een vertaling staat te ver
schijnen in het Indonesisch, die zal wor
den gepresenteerd bij de viering van het
175-jarig jubileum op 18 mei 1992. Een
Engelse vertaling zal niet lang op zich la
ten wachten. Hebt u interesse in de
'Plantentuin' en/of wilt u de hortus in
Bogor gaan bezoeken dan is dit goed ge
documenteerde Nederlandse naslagwerk
een uitstekende bron van kennis. Het is
duidelijk dat bij het uitgeven de inhoud
op het eerste plan heeft gestaan en de
uitvoering, die te wensen overlaat, op
het tweede. Maar voor de echt geïnte
resseerde mag dit geen bezwaar zijn.
L.S.
's Lands Plantentuin, Buitenzorg
1817-1992 Kebun Raya Indonesia,
Bogor, door Theo F. Rijnberg
ISBN: 979 829 01 If 54,90 (franco
thuis) gebonden. Te bestellen door
overmaking van bovengenoemd
bedrag op gironummer 2116709
t.n.v. J. Oskamp, Tegalstraat 34,
7541 ZB ENSCHEDE
Niet verkrijgbaar bij Boekhandel
Toko Moesson
De geschiedenis, dus ook die van de mi
litaire luchtvaart, bestaat uit eervolle en
minder eervolle gebeurtenissen. De min
der eervolle gebeurtenissen, de zoge
naamde zwarte bladzijden, raken bij me
nigeen veelal in de vergetelheid met uit
zondering van hen die er nauw bij be
trokken waren. Miskenning en een ge
voel van "er is niet naar ons geluisterd"
kunnen dan leiden tot het zoeken naar
een middel om de geschiedenis als het
ware te herschrijven, waarbij eerherstel
van de betrokkenen het einddoel is.
"In 1942 werden op een Nederlandse
vliegbasis in Australië drie oorlogs
vliegers gearresteerd op verdenking van
sabotage, hulp aan de Japanners en po
ging tot desertie. Op last van het Neder
landse opperbevel werden ze overge
bracht naar Colombo (Ceylon), waar ze
tot lange gevangenisstraffen werden ver
oordeeld. Zoals Bijkerk met nieuw ma
teriaal aantoont, waren de drie het
slachtoffer geworden van een valkuil die
voor hen gegraven was door majoor
S.H. Spoor, de latere opperbevelhebber
van de Nederlandse strijdkrachten tij
dens de politionele acties in Indië. Het
enige doel was het stellen van een voor
beeld, om de discipline te herstellen in
het werkeloze Nederlandse 18e
squadron in Australië. Na de oorlog kre
gen de drie vliegers gratie, maar hun
carrières waren voorgoed verwoest.
In de Colombo-tragedie krijgen de drie
mannen eindelijk het eerherstel dat ze
verdienen, zij het in twee van de drie ge
vallen helaas postuum.
Om het aangedane onrecht te kunnen
begrijpen moet de lezer zich verplaatsen
naar de begin jaren veertig en naar het
leven in het voormalig Nederlands-lndië.
Ook moet de lezer zich kunnen inleven
in de toen heersende orde en discipline
in de militaire maatschappij en de tucht
die stond op niet naleving daarvan.
Meer dan de eerste helft van De
Colombo tragedie bestaat uit een op
somming van feiten, uitspraken, citaten
uit gesprekken (soms meer dan veertig
jaar na dato), die nogal droog overko
men en niet uitnodigen tot doorlezen.
Pas in de tweede helft raakt de lezer be
trokken bij de drie hoofdrolspelers en
krijgt de titel van het boek betekenis.
Op mij komt de hele affaire anno 1992
nogal ongeloofwaardig over, ofschoon ik
mij met veel inlevingsvermogen wel kan
voorstellen dat 50 jaar geleden "Bevel is
bevel" voor eenieder gold.
MG
De Colombo tragedie door J.C. Bij
kerk Uitg. Van Wijnen, 192 pag.,
24,50.
Ook verkrijgbaar bij Boekhandel
Moesson.
