POIRRIÉ'S
PEKIKELEN
De Volendam
Zit je een keer te grasduinen in je op
een oudheidkundig museum lijkende ei
gen hoekje, vind je daar plotseling een
oud boekje. De omslag is verdwenen en
de paar pagina's die het goedkoop uitge
voerde gevalletje telt zijn vergeeld, maar
de tekst is nog goed leesbaar. Even be
kruipt je het wegwerpgevoel van de
voorjaarsschoonmaak, maar dan treft je
de kop van het artikel op de met -3- ge
merkte eerste pagina: "Ten afscheid".
Wakker geworden besef je, dat je het
boekje hebt teruggevonden dat destijds
alle opvarenden van de Volendam bij
wijze van afscheid kregen. Je schuift alle
rommel opzij en slaat aan het lezen. De
eerste bijdrage is van de It kol. J. Th. van
Weeren, van half december 1950 tot
half januari 1951 C.O.T. aan boord van
de Volendam. Het artikel is bedoeld als
een soort welkomstwoord. Dat haal je
uit de eerste regels: "Nu binnen enkele
dagen de Nederlandse kust in zicht
komt, acht ik het een voorrecht de eer
ste te kunnen zijn om U hartelijk wel
kom te kunnen heten in het nieuwe land,
dat voor velen Uwer toch zo geheel
nieuw is..." Overste van Weeren gaat
veel verder. Hij laat zijn welkomstwoord
begeleiden door allerlei welgemeende
raadgevingen, die allemaal heel sympa
thiek overkomen. Die man wist waar
over hij sprak, omdat hij Oost en
West terdege kende en oog had voor
de vele problemen waarvoor de
opvarenden zich gesteld zouden zien.
Met een "Het ga U allen wel" sluit hij
zijn artikel af en maakt plaats voor
meer op het schip zelf gerichte kost.
Echt voer voor liefhebbers van de
oceaanstomers uit die tijd. De naam
van de schrijver staat er niet bij, maar
mogelijk was het een dame, want "bij
het ronddolen over het schip werden
manhaftig bordjes getrotseerd
waarop 'Alleen voor Heren' stond
geschreven". Misschien was het ook
gewoon een vent die zichzelf geen heer
vond, maar dat maakt verder niets uit,
want de verzamelde gegevens zijn in
drukwekkend. Je schrikt zelfs even als je
leest, dat "onze" Volendam als zusters
chip van de Veendam te Glasgow het le
venslicht aanschouwde op 6 juli 1922,
wel op de kop af 4 jaar eerder dan jijzelf
in de Oost, maar je telefoonnummer is
evengoed 1922. Iets verderop komen de
getallen pas goed los. Zo blijkt de Vol
endam 175 meter lang en 20 meter
breed te zijn geweest. Met een gewicht
van 15.434 bruto registerton en een
grootste diepgang van 9.89 meter wist
de taaie dame een snelheid te bereiken
van 14 knopen, of ongeveer 25 kilome
ter per uur. De twee grote scheeps
schroeven maakten dan rond 90 om
wentelingen per minuut en het brand
stofverbruik was over de gehele dag ge
nomen ruim 100 ton olie. De schroeven
hadden overigens een 9-delige as van 90
meter lengte en werden aangedreven
door een 3750 pk opleverende stoom
turbine. Wat dat betekende kon je goed
horen en voelen als de schroeven bij
zwaar weer gedeeltelijk boven water
werden getild. Naast 6 ruimen beschikte
de Volendam over 8 dubbele bodem
tanks, waarvan 4 voor water en 4 voor
olie. Haar permanente ballast bestond
uit 4.653.280 kg zand, ijzer en olie. Alsof
je een emmer leeggooit! Voorts was zij
voorzien van 19 waterdichte- en 6
branddeuren. Op de diverse dekken la
gen 39 reddingsboeien, 28 reddingsbo
ten met een totale capaciteit van 1777
opvarenden, 5 sloepen voor 410 opva
renden en tenslotte nog 87 vlotten, die
2705 personen konden herbergen. Het
oorlogsverleden van de Volendam was
ook niet misselijk. Op dinsdag 27 augus
tus 1940 vertrok zij om 08.00 uur voor
een reis van Liverpool naar New York.
Aan boord waren 600 passagiers, gro
tendeels kinderen met hun verzorgsters,
en een bemanning van 273 koppen. Om
23.00 uur werd het schip bij ruwe zee
gang door een geniepige U-boot te pak
ken genomen. Een torpedo boorde zich
in het voorschip en zette de ruimen C-l
en C-ll onder water. Op de uitgezonden
noodsignalen reageerden 3 schepen. Alle
passagiers en een deel van de bemanning
konden met sloepen op de te hulp geko
men schepen worden overgezet. Later
werd alleen purser Rijk Baron vermist.
Vermoedelijk is hij bij het overstappen
overboord gegaan en verdronken. Pas
op maandag 2 september te 07.30 uur
kon het op sleeptouw genomen schip in
de Karnes Bay aan de wal gezet worden.
Het vergeelde boekje vermeld ook, dat
de Volendam ook het eerste Neder
landse schip was dat met een radar-in
stallatie uitgerust werd. In februari 1950
kreeg zij zelfs de beschikking over het
toen hypermoderne RCA-systeem. Hier
mee kon het "meest zeevaste schip van
de Nederlandse koopvaardij" alles op
scherm krijgen dat zich binnen een straal
van 20 mijl bevond. Saillant detail van de
levensloop van de taaie dame is, dat zij
in Amerika vermaardheid verwierf als
"studentenboot". Van 1948 tot en met
1950 vervoerde zij namelijk meer dan
15.000 studerende Yanks van en naar
Nederland. Maar als dame had zij ook
haar geraffineerde foefjes, want de ach
terste van haar schoorstenen diende als
waterreservoir en werd tevens gebruikt
als ventilator voor de machinekamer. Al
lemaal gegevens van een prachtig schip,
dat eens met volle stroom mee 20 mijl
per uur haalde. Het enige dat bij mij nog
steeds de gal doet overlopen, is de ge
dachte aan corned-beaf. Daarvan kregen
wij meer voorgeschoteld dan die dame
aan zand, ijzer en olie in haar perma
nente ballast had. Wat er precies van
haar geworden is weet ik niet. Wel, dat
zij nog een keer emigranten naar Austra
lië of Canada heeft gebracht en daarna
tot anoniem schroot is verwerkt. Een
droevig einde voor zo'n schoonheid.
Wie weet zijn ze zelfs nog verder gegaan
en hebben ze van al dat schroot een
paar duizend Toyotaatjes of Hondaatjes
gemaakt. Die Japanners zijn verschrikke
lijk handig en kunnen alles gebruiken,
maar dat wisten we lang geleden ook al.
13
