O
O
kwam mampir (aanlopen) steeds met
een nieuwe Ford en die dan na een uit
gebreide makanan maar bij Oom Jan
achterliet. Dat was in de goede tijd van
de hoge tin- en peperprijzen en alles ging
natuurlijk op de bon. Op mijn vraag
waarom Toean Panwik, volgens hem, de
beste en pienterste manager van onze
toko was geweest, vertelde Oom Jan me
dat bij een van zijn bezoeken, op een
zondag, na het nodige gebruikt te heb
ben, besloten werd om met de nieuwe
Ford een proefrit te maken. Panwik aan
het stuur en hoe die stilstaande stoom
wals opeens de weg versperde, heeft hij
nooit begrepen, maar de stoomwals
won het. Auto total loss. Oom Jan en
Panwik beiden ongedeerd en Panwik, na
dat hij zich uit het wrak had gewurmd,
stak zijn hand in zijn zak en toverde de
rekening van de nieuwe auto tevoor
schijn met de woorden: "Oom Jan, te
ken doeloe". En Oom Jan tekende. "Ja,
die Toean was toch zo pienter". Hij
moest er nog om lachen na al die jaren.
vervolg van pag. 19
- rubrieken:
- 'Indonesisch dagboek'
- 'Korte kolom'
- 'Overdenking' door verschillende
geestelijken (alleen op zaterdag)
- 'Wij spraken met...'; Interviews met al
lerlei verschillende mensen uit Soera-
baia en omstreken of mensen die
de stad bezochten, b.v. politici, kunste
naars, verenigingsmensen (van septem
ber 1950 tot begin 1951).
- 'Het vrije woord'; rubriek voor inge
zonden stukken (niet dagelijks)
Pagina 3:
- binnen-en buitenlands sportnieuws
- achtergrondinformatie over binnen-
en buitenlandse kwesties. Vaak waren
dit stukken in delen.
- allerhande informatie over Indonesië,
zoals b.v. 'Van streek- tot eenheids
taal', over de ontwikkeling van het
Maleis en een overzicht van de Indo
nesische politieke partijen. Deze stuk
ken waren in delen.
- rubrieken:
- 'Sportflitsen'
- 'Wat anderen schrijven'; meningen van
Indonesische en Nederlandse kranten
over bepaalde kwesties
(N.B. deze rubriek heeft niet altijd de
zelfde naam)
- 'Ons eigen krantje'; kinderrubriek met
verhaaltjes, raadsels en brieven (alleen
op zaterdag)
- 'Voor de Vrouw'; allerhande nieuwtjes
en tips voor vrouwen door Lilian
Ducelle (vanaf december 195 Iweke
lijks).
- strip: -'Tom Poes' door Marten Toon
der
Pagina 4:
- Familieberichten
- Advertenties; Nederlandstalig maar in
de loop van de jaren vijftig komen er
ook steeds meer advertenties in het
Bahasa.
N.B. Soms stonden er ook advertenties
op pagina 3.
11.2 Aandachtspunten
'De Vrije Pers' was een typische regio
nale krant. Naast het belangrijke binnen-
en buitenlandse nieuws besteedde de
krant relatief veel aandacht aan het
plaatselijke en regionale nieuws. Dit
nieuws varieerde van berichten over
rampokpartijen, achtergrond informatie
over de toenemende onveiligheid in
Oost-Java, verslagen van bezoeken van
hoogwaardigheidsbekleders aan de stad,
problemen bij het onderwijs voor het
blijverskind tot festiviteiten in de regio
en verslagen van toneelstukken.
Het overige binnenlandse nieuws kreeg
ook veel aandacht, met name het poli
tieke nieuws. Van elke toespraak van
President Soekarno of van een belang
rijke minister werd verslag gedaan, soms
werden delen van de rede in de krant af
gedrukt. Ook van uitspraken van andere
politici werd verslag gedaan, waar moge
lijk met commentaar. Elke maatregel van
de regering werd besproken en waar
nodig verklaard. Stakingen en andere
arbeidsonlusten werden uitvoerig behan
deld. De val van het kabinet Natsir in
begin 1951 en de vorming van het
nieuwe kabinet was wekenlang voorpa
gina nieuws, dit in vergelijking tot de val
van het kabinet Drees in Nederland dat
veel minder aandacht kreeg.
In de beginjaren van de krant besteedde
zij redelijk veel aandacht aan Nederlands
nieuws. Dit werd vooral veroorzaakt
door het feit dat de krant veel Neder
landse militairen als abonnees had die
graag op de hoogte wilden blijven van de
gang van zaken in het vaderland. Toen
deze groep eind 1949 en begin 1950
weer naar Nederland vertrok, bleven er
alleen de Nederlandse 'blijvers' en Indo
nesiërs over die veel minder interesse
hadden in Nederlandse zaken. Vanaf dat
moment werd het nieuws uit Nederland
steeds schaarser. Aan politiek nieuws uit
Nederland werd alleen veel aandacht be
steed als het de Nederlandse politiek
ten opzichte van Indonesië betrof of als
er grote politieke verschuivingen in Ne
derland plaats vonden. In korte kolom
metjes was er wel vaak 'klein nieuws' uit
Nederland te vinden, maar dit waren
vaak meer sfeertekeningen van de Ne
derlandse samenleving dan werkelijk
nieuws. Over het koningshuis werd wel
uitgebreid geschreven, als het even kon
met een foto. Dit is echter niet typerend
voor de Nederlandse groep in Indonesië
maar voor elke Nederlandse groep in
den vreemde.
Het buitenlandse nieuws betrof over het
algemeen de grote internationale kwes
ties als de Korea-oorlog en de proble
men in Iran. Hierbij kwam steeds de
zeer anti-communistische houding van
de krant naar voren. Opvallend hierbij
waren de cartoons die af en toe in de
krant werden afgebeeld. De, helaas mij
onbekende, tekenaar had het altijd op
Stalin voorzien en zette deze conse
quent neer als geniepig persoon die ach
ter de schermen overal een vinger in de
pap probeerde te krijgen.
Het minder belangrijke buitenlandse
nieuws werd over het algemeen afge
daan met een persbericht.
E.G. FRANGENHEIM
UITGAVE HERDENKINGS
ENVELOPPEN:
Op 26-7-/992 ter herdenking ophef
fing KNIL:
nr. ILombokkruis in vier-kleuren druk
tekst "Satoe Mati - Ganti Sepoe-
loeh"
Mandar 1867 - Aroe eil.
1892
nr. 2: Oorlogsherinneringskruis in
vier-kleuren druk
tekst Semarang - Soerabaja -
Djokja
1813 K.N.I.L. 1950 v. Heutsz.
Herdenking 15 augustus capitulatie
Japan:
nr. IMaquette "de onbekende Vrouw"
tekst "hun geest leeft voort in ons"
Pandu - Galala - Tjandi-
Antjol
nr. 2: Monument Ereveld Kembang
Kuning
tekst Kesilir - Ambarawa - Banjoe
Biroe - Nias - Taroetoeng -
Kramat - Tjideng
nr. 3: Tekst gedenksteen op Ereveld
Pandu in vergulde letters
Beide serie's met één carnet 32,50 (7
env.), KNIL serie 15,-, 15 aug. serie
20,-.
Te bestellen via giro 5232808 t.n.v.
F. Noordsij te Amersfoort, tel. 033-
7251 16, einddatum bestelling 30 juni 1992.
Verdere inlichtingen bij Dhr. Noordsij.
21
