O
het dragen en het verwerken van dat
verdriet behoort tot de bijna onmoge
lijkheden.
Medicijnen worden slecht verdragen,
wat dan heet dat de farmacokinetiek
zich heeft gewijzigd.
Al die zaken, die eerder genoemd wer
den, kan onder de noemer worden ge
bracht van leeftijdsgebonden veranderin
gen in de zogenaamde psychofysiologie.
We hebben altijd wel geweten dat
oudere mensen lichamelijk en geestelijk
anders zijn. Men moet zich echter hoe
den voor stereotype opvattingen, welke
vandaag helaas steeds sterker en ook va
ker beluisterd kunnen worden om aller
lei redenen. Meestal zijn die redenen po
litieke, zoals het 'te oud zijn' om nog
voordeel te kunnen hebben van extra
zorg en behandeling bij ziekte. De poli
tieke toverformule, die dan gehanteerd
wordt heet kostenbesparing.
Nog kan ik slapeloos naar het plafond
turen wanneer ik, om welke reden dan
ook, herinnerd word aan de vergaderin
gen over indicaties voor opname en be
handeling in ziekenhuis, verzorgings
tehuis of verpleegtehuis van 'mijn geria
trische patiënten' in de tijd van mijn
werkzaam leven.
Ik zal u de zogenaamde overwegingen
besparen, maar die zijn van dien aard dat
ik zou zeggen: "senioren van Nederland,
let op uw zaak".
De indeling die deze maatschappij maakt,
is niet alleen willekeurig maar ook niet
ongevaarlijk daarom.
Wie bij de senioren of bejaarden be
hoort, is ingedeeld volgens een leeftijds
criterium en het maakt die administra
tieve indeling niet uit of je als 60-jarige
of 70-jarige je mannetje nog heel goed
staat, zowel lichamelijk als psychisch en
sociaal-maatschappelijk.
Je bent als senior domweg te oud.
Waarvoor eigenlijk? En waarom damn it!
Ouderen onder u - en ik reken mijzelf
daar ook toe - zijn in hun leven vele ma
len reeds 'ingedeeld'. Begin maar eerst
gewoon bij je thuis. In eerste instantie
behoorde je tot 'de kleintjes' en je ging
naar de lagere school.
Dan kwam de puberteit en de middel
bare school. Je werd volwassen en stu
deerde verder of je begon aan een car
rière van onderop. Op kantoor of als
vakman.
Van knecht werd je baas en misschien
zelfs eigenaar. In het hedendaags jargon
heet dat ondernemer. Welnu, de laatste
indeling van ons leven heet "de kwets
bare oudere mens".
Je bent nu bijna-patiënt en bijna-patiën-
ten zijn aan bepaalde problemen onder
worpen. Van die problemen is een inde
ling gemaakt, ze worden genoemd de vijf
I's van de geriatrie.
U moet niet denken dat ik u nu maar
wat op de mouw speld. In elk geval kunt
u nu zelf nagaan of u patiënt bent of dat
u met die dokters niets te maken heeft.
Indeling of geen indeling. Met één I of
alle I's.
Ach, dokters zijn ook maar mensen
moet u maar denken en dus doen ze
mee. Met indelen bijvoorbeeld. Wan
neer u van mijn leeftijd bent en dus vol
gens de indeling van WVC 'bejaard', dat
wil dus zeggen tussen de 65 en 70 jaar,
kijk dan of u zich in die vijf I's kunt vin
den en eventueel in mijn persoonlijk
commentaar daarop.
1. Intellectuele achteruitgang. (Ik weet
eigenlijk niet of ik nog steeds verstrooid
ben of dat ik inderdaad vergeetachtig
word.)
2. Instabiliteit (Struikelen over een losse
tegel of een fikse smak bij gladheid, dat is
mij wel eens overkomen.)
3. Immobiliteit (Nooit zo'n hardlopertje
geweest, maar traplopen wordt moei
zaam.)
4. Incontinentie (Het is al heel lang zo,
dat ik met een volle blaas vooral niet de
hik moet krijgen.)
5. Iatrogene nevenwerking van genees
middelen (Dit betekent zoveel, dat je
ziek of zieker bent geworden van de me
dicijnen, die de dokter je heeft voorge
schreven en daar lever ik liever geen
commentaar op.)
Conclusie: Wij zijn geen bijna-patiënt,
wij zijn vooral géén patiënt.
Oud, misschien, maar niet kapot te krij
gen.
Toch houdt het eens een keer op.
Oude mensen zijn dan totaal afhankelijk
van de liefde en zorg en begrip van de
mensen, die hen omringen.
De "high-risk" oudere, zo heten zij in
Drenthe, in Friesland en in Limburg en
Brabant. De ouderen, die de hoogste
prioriteit hebben voor een opname in
een verzorgings- of een verpleeghuis en
waar zij ook in Nederland opgenomen
zullen worden, ik hoop voor hen dat zij
verzorgers zullen treffen met een hoog
moraal en heel, heel veel liefde voor hun
medemens.
Oude, zieke, totaal afhankelijke mensen
verplegen en verzorgen, vergt niet alleen
een ijzersterk lichaam maar ook een on
gelooflijke hoeveelheid geestkracht en
een diep, bijna religieus gevoel van me
dedogen voor die tragische medemen
sen.
Wie is een "high-risk" oudere? In elk ge
val iedereen die ouder is dan 80 jaar.
Ik had voor mijzelf een soort spiekbriefje
gemaakt voor die ellendige vergaderin
gen waarin beslist werd wie wel en wie
(nog) niet voor opname in aanmerking
kwam.
De alléén wonende hoogbejaarde en
niet meer geheel valide hoorde voor mij
op de urgentielijst.
Mensen die op hoge leeftijd hun partner
verliezen. Ouderen, die zeer wankel ter
been zijn en steeds weer zo maar vallen.
Ook deze konden niet "thuis" blijven,
vond ik.
De totaal incontinente bejaarden, die al
leen wonen en door de stank sociaal on
aanvaardbaar zijn.
Degenen die dreigen kapot te gaan enkel
en alleen omdat oud worden zelden een
zegen is maar eerder een nauwelijks te
torsen last. Twee decennia geleden wa
ren het trotse en onafhankelijke mensen
en wie kan het verdragen om dan nu een
lichamelijk en geestelijk wrak te zijn.
De heel demente mensen. Je had ze in
soorten en dat is geen ongepaste grap
maar wil alleen aangeven hoe moeilijk
het vaak is om te kiezen en uit te maken
wat erg, erger en ergst is.
De oude mensen, waarover werd ge
praat en beslist, hadden er zeker geen
weet van. Een negatieve beslissing was
vaak een ramp voor de naaste familie,
meestal voor de partners, die dan nog
langer een bijna ondraaglijke last weer te
dragen kregen.
Voor al die Drenthse "high-risk" oude
ren hoop ik dat ze onder Drenthenaren
hun laatste dagen moegen beleven. Zo
ook voor de Friezen en de Limburgers.
Wat mij zeer na aan het hart ligt zijn de
oudjes uit ons Indië. Ik gun hen de
krossie males en de nassi tim (mag wel
pedes als kauwen hoef maar niet). De
bohong verhalen van tante Kootje en de
sajoer lodeh en de nassi petjel. Het
'schorre geluid' van oom Tjoh, die zich
zelf op een hoogbejaarde gitaar bege
leidt: "ombak poetih-poetih, ombak dat-
eng dari djaoh.... maniséh, maniséh..."
Het is een verhaal geworden met een
duidelijk persoonlijke inslag.
Laat ik eindigen met de laatste regels van
het gedicht "Bezinning". Wellicht had ik
dan al het hierboven geschrevene weg
kunnen laten:
"Hier of elders, 't is hetzelfde leven
Want hetzelfde hart
Dat ondermijnd
Door een onverzoenlijk tegenstreven
Aan zichzelf verkwijnt"
Ik gun u allen een lang maar vooral ge
zond leven. Een sterk hart, welke alle
chaos in het leven, niet alleen voor u kan
dragen, maar ook sterk genoeg zal zijn
anderen te steunen in wat toch altijd is
en zal blijven: ons leven, een Godsge
schenk.
24
