DE DOKTER VAN VROEGER
EN DE DOKTER VAN NU
een paar vertellingen daarover
Historisch moet je niet te ver teruggaan, want dan verlies je de interesse en
de samenhang van de ontwikkelingen, die uiteindelijk hebben geleid tot de
dokter van vandaag.
Ook gaat het er niet om de ontwikkeling van de moderne medische mira
kels qua diagnostiek of wat betreft de therapie hier uit de doeken te doen.
Het gaat mij gewoon om de dokter en daar babbelen wij wat over.
door J.A. Stolk, huisarts
De invloed van de omgeving, die door
de jaren heen ook veranderd is, moet
van invloed zijn geweest op medisch ge
drag en handelwijze.
In zo'n veranderende maatschappij ver
andert de dokter natuurlijk ook. Of dat
ten goede is? Het moet toch wel, kan
niet anders.
Maar laten wij doorgaan met het verhaal.
De dokter is nu anders omdat de wereld
waarin wij leven een andere is. Een be
tere?
Diagnose en therapie verbeteren met de
dag kan je wel zeggen. Medische mira
kels hebben we dat eerder genoemd.
Deze veranderingen zijn in elk geval ver
beteringen. Maar daar moet je toch met
een een kanttekening bij zetten, en wel
deze dat door al die nieuwe medische
technieken en - technologieën de dokter
ook vaak alleen technisch denkt.
Wanneer die snelle en moderne en
nieuwe jonge dokters niet oppassen dan
is de dokter als mens binnenkort "his
tory". Met oppassen bedoel ik dat er
niet alleen gekeken wordt naar de licht
jes en getallen op de digitaalapparatuur
en er niet alleen geluisterd wordt naar
het piepje dat er uitkomt en dat alles
wordt dan opgeschreven in de status van
de patiënt, maar de patiënt wordt niet
gezien, niet gehoord, laat staan dat de
dokter met de patiënt praat.
Behalve dat wat hierboven geschreven
werd zeker niet voor alle dokters geldt,
is het ook nog wel zo, dat het de dokter
van deze tijd soms wel heel moeilijk
wordt gemaakt door een lawine van
voorschriften, herroepen voorschriften,
een nieuw verbod en een weer ingesteld
verbod, een ruzieënde collega van de in
spectie en een klagende apotheker, dat
je je niet houdt aan de voorgeschreven
hoeveelheden medicijn per recept. Zie
kenfondsen, die sjoemelen met het aan
tal patiënten en patiënten, die soms de
dokter wel kunnen wurgen en dit moet
toch kunnen in deze moderne tijden.
Het is een teken aan de wand. De hand,
die op de muur schrijft: u bent gewogen
en te licht bevonden dokter. En wie
maakt dat uit? Het zijn de neuzelende en
leuterende kabouters en provo's en lie
den van de alternatieve werkgroep met
de ludieke naam "natuurlijk genezen" uit
de middenjaren '60-'70. De neuzelaars
hebben het ver gebracht. Belangrijke bin
ken en meiden zijn ze nu. Allemaal mi
nister.
Maar wat moet je als dokter daar nu
mee? Alle woorden uit de dikke "Van
Dale" zijn bekend op die ministeries be
halve het woord beleid.
Wat moet ik ermee? Of u?
Wat moeten wij ermee?
"Kom", zou mijn vriendje Tony uit de 6e
klas van de Genteng school in Soerabaia
zeggen, "kom wij gaan hun klappen ge
ven".
Kon dat maar beste vriend, kon dat
maar.
Neem nu een geval van roodvonk en
vergelijk de handelwijze, het medisch
handelen dus, van de dokter van vóór de
oorlog van '40-'45 en die van na de pe-
rang besar. Anders gezegd van vóór en
na de penicilline.
De doodzieke patiënt vertoont de typi
sche verkleuring van de huid en de slijm
vliezen en kan van de keelpijn bijna niet
meer slikken. De koorts is hoog, bijna
40 graden Celsius.
De vooroorlogse dokter bleef soms vele
uren bij de patiënt. Praten, raadgeven,
koortswerende middelen voorschrijven.
Maar de dokter moest met de familiele
den ook wachten op de kentering.
Elke dag kwam de dokter. Meerdere ma
len per dag. Het dalen van de koorts be
tekende een gunstig verloop en een ie
der kon opgelucht zijns of haars weeg
gaan, zo ook de dokter.
De dokter van na de oorlog, die had het
wat makkelijker met de behandeling van
roodvonk. De penicilline deed wonde
ren en doet dat nog steeds.
Het was wel zo, dat ik nog heb meege
maakt, dat ik met mijn penicilline-ampul-
len trap op trap afging, vele malen
daags, omdat de penicilline toen enkel
per injectie kon worden toegediend.
Dat trappenlopen, ik zal dat nooit verge
ten. Het moest wel, het kon niet anders.
De lift is in Amsterdam pas in september
1987 uitgevonden of daaromtrent.
Toen de tabletvorm op de pharmaceu-
tische markt kwam en voor de kinderen
de penicilline in drankvorm, was dat
dolle pret voor de patiënt en zijn dok
ter. Voor de dokter was een bezoekje
thuis bij de patiënt voldoende en de pa
tiënt had 2 weken om "lekker" thuis
ziek te zijn en uit te zieken.
De penicilline had de Bèta-haemolytische
streptokok weggetoverd (althans zo
dachten wij, even verder zal ik u daar
meer over vertellen).
De laatste lichtingen huisarts kent het
ziektebeeld van de roodvonk niet.
Toen ik één van mijn vele co-assistenten,
die de revue zijn gepasseerd wat over
roodvonk wilde vertellen en over dat
trappenlopen, zei de jonge man wat ver
moeid: "Ach dokter, die heroïsche ver
halen, daar hebben wij nu niets aan, het
gebeurt nu niet meer".
Te bedenken dat de generatie artsen
waartoe ik behoor, in eerste instantie de
volle laag heeft gekregen van de zoge
naamde anti-autoritaire "beweging", die
begon in de zestiger jaren. Succes heeft
die anti-autoritaire beweging bij mij wel
gehad, want ik heb dat autoritaire man
neke, zo quasi vermoeid achter zijn bu
reau, niet de spreekkamer uitgetrapt.
Wellicht leven wij nu in de periode van
de nieuwe autoritairen.
Er zijn wel vele zaken nieuw in deze tijd
en ik spreek uiteraard enkel over medi
sche dingen.
Zo zijn er "nieuwe ziekten" of moet je
wellicht spreken van oude ziekten, die
zich nieuw en anders voordoen.
24