BANDUNG
1992
Het Snoephuis
De katholieke kerk
BAKERY
De Bragaweg te Bandoeng ken ik van
foto's en uit de verhalen van familie en
andere Bandoengers. Een winkelstraat
waar alles verkocht werd. De goed ver
zorgde etalages van onder andere Van
Dorp, Au bon Marché, l'lnstitut de
natuurlijk eigenlijk helpen drinks, snacks
en volle borden met eten uitdelen. En de
borrelglazen vullen van pa en oom Karei
die op het balcon al satés roosterend
elkaar moppen zaten te vertellen. Maar
ik zag dan alleen de persoon die vertelde
en vele verhalen eindigden met een hoop
gelach, totdat de tranen over onze wan
gen liepen. Ik zie een uithangbord, het
valt niet echt op. Ik lees ieder woord op
de Jalan Braga. Bakery Restaurant
Sumber Hindangan d/h Het Snoephuis.
Sumber Hindangan, dat betekent zoveel
als originele recepten, oorspronkelijk
voedsel. Ik loop naar binnen, een hele
Beauté, Maison Bogerijen, opticien
Goldberg, Elisabeth Bock, en Keiler
waren een lust voor het oog. 'Een eldo
rado voor Bandoengse dames', schreef
Hein Buitenweg. En niet alleen voor
Bandoengse dames, ook dames van de
ondernemingen kwamen geregeld naar
beneden om te winkelen. Er werd gefla
neerd, men ontmoette elkaar daar.
De Jalan Braga te Bandung, daar loop IK
nu. Heb de tijd van de Bragaweg niet
meegemaakt. Drie passen en ik stop, kij
ken, me afvragen welk pand dat is. De
apotheek op de hoek met de Grote
Postweg is nog steeds een enorme apo
theek. Hotel des Pays Bas heet nu Hotel
Braga, de bioscoop daar schuin tegen
over, Majestic. Veel oude gevels zitten
verstopt achter nieuwe gevels van golf
plaat. De kleuren en kreten schreeuwen.
Ik zoek naar herkenningspunten, beze
ten. Mijn hersens werken op volle toe
ren. Tante Klein, Lies en Jopie, mijn
moeder, mijn vader, oom Karei, Noes en
Broer, als zij begonnen te vertellen,
hoorde ik alleen nog maar, zag niets
meer gebeuren om me heen, ondanks de
veertig man bij de kumpulan thuis. Moest
grote, hoge ruimte. Allemaal toonbanken
en vitrines (nog uit de Hollandse tijd?)
gevuld met moorkoppen, tompoucen,
slagroompunten, aardbeientaarten, petit
fours, Jan Hagel, bokkepootjes en klets
koppen. Vol, heel vol. Grote glazen pot
ten met allerlei kleuren hagelslag. Een
vreemd gevoel maakt zich van mij mees
ter en ik sta met open mond me te ver
bazen. Dit kan niet, dit is niet waar. Of ik
wat wil kopen. Een oude Chinese man
zit achter de kassa. Hij spreekt vloeiend
Nederlands en vertelt, over vroeger en
nu. Een beetje vergane glorie, maar de
snoeperijen zijn Hollands glorie, puur en
oorspronkelijk...
Hoek Javastraat (Jalan Jawa) en Merdika-
straat (Jalan Merdeka).
Op de oude kaart van Bandoeng staat de
kerk onder nummer 25. Op de huidige
kaart zie je daar een kruisje. Ik weet dat
mijn familie altijd de Bragaweg afliep,
over het spoor ging en dan rechtsaf
sloeg om bij de katholieke kerk te
komen. Ik ken de verhalen. Besluit om
dit traject ook te gaan lopen, om te zien,
om te ervaren hoe dat is. Op de rechter
stoep (de kant van Bogerijen) loop ik
richting spoorlijn. Steek de Oude
Hospitaalweg (Jalan Lembong) over. Zie
links op de hoek aan de overkant het
pand waar pianohandel Naesens zat.
Mooi pand nog steeds. Loop verder over
de spoorlijn en sla ook rechtsaf. Dan
langs het grote plein en daar staat de
kerk, in de zon, prachtig in de verf,
gebroken wit, alsof er geen vijfenveertig
jaar voorbij zijn gegaan. Steek de straat
over en loop door het smeedijzeren hek,
dat open staat, de plaats op. Onder de
bomen zitten een paar schoolkinderen in
de schaduw te kletsen met elkaar. De
grote deuren zijn gesloten. Achterom
dan maar. Aan de zijkant is een deur die
op een kier staat. Voorzichtig op mijn
tenen loop ik binnen, niet zo zeer omdat
het een kerk is maar meer omdat ik het
gevoel heb een verleden binnen te stap
pen. Binnen is het doodstil, mijn innerlijk
ook. Achterin staan twee heren op
gedempte toon te praten. Het interieur
is prachtig, de banken zijn oud, het hout
is doorleefd. Over deze tegels hebben ze
gelopen. Daar hebben ze gestaan met
het koor en hebben ze de slappe lach
gehad als jonge meisjes. Van die plek zijn
ze wel eens weggestuurd tijdens de
repetities, omdat ze baldadig waren.
Hier gingen ze naar de nachtmis met
Kerstmis en liepen dan in de zwoele
nacht terug in hun zomerjurken. Later
toen ze al van school af waren, kwamen
ze hier in de vroege zondagochtend bin
nenwaaien voor de hoogmis, na een
groot feest of dansavond. Daarna gingen
ze door naar het zwembad. Nee,
getrouwd zijn ze ergens anders want
toen was het al '42.
LS
7