TJOETJOEK
Wat kan nog meer verwarmen...
Dan zo'n 'kleintje' in je armen
Het geluk was met mij, ik kreeg er
meer dan één.
Uiteraard, de allereerste werd heel erg
verwend.
Waar zij ook verscheen.
Het troeteldieitje van de familie
werd zij
Zo hoorde het, vonden wij!
Bedolven onder cadeaus en poen
Nog met de 'gemes' en zoen2
Mijn zoon zei vaak dat moet je
niet doen.
Het ging zo een tijdje door en haar
eerste lustrum kwam snel.
Voor je het wist, was het tiveede lus
trum in aantocht
En raakten wij hoe langer hoe meer
verknocht.
Zo graag had je ze klein.
Doch het kan nu eenmaal niet zo zijn.
Ze is nu midden in haar tienertijd, het
derde lustrum
Voor een meiske de spannendste tijd.
De klok gaat onverbiddelijk door!
Koesteren doe je haar zolang het kan
Daar hen je Oma voor.
Op naar haar vierde lustrum, ze is al
halverwege
Inmiddels heeft zij veel vrienden en
vriendinnen gekregen.
Studeren doet ze naar wens en heeft
daarin plezier
Van Oma blijft zij houden, op haar
eigen manier
Oma's blijven toeschouwers ook van
de andere vier.
Ze zijn serieus, zitten vol moderne
ideeën
If you 're happy, I'm happy, zeg ik. dan
heel tevreden.
OMA HENRIëTTE
richtte in 1896 met zijn broer de eerste
Franse filmmaatschappij 'Pathé frères' op
(sedert 1940 Société Nouvelle Pathé
Cinéma). Had voornamelijk na
Wereldoorlog I grote invloed op de
gehele filmindustrie. Stierfin 1957 op
Tweede Kerstdag te Monaco op 94-jari-
ge leeftijd."
Wij hadden er een: zo'n pathéfoon
bedoel ik... Voor zover ik kon nagaan,
de enige in Nederlands-lndië. Natuurlijk
is dat overdreven, feit is dat ik ginds
nooit een ander vergelijkbaar exemplaar
heb gezien. Er zullen er begin van de
eeuw wel meer zijn geweest, want mijn
vader bezat er een hele kist platen voor.
Die platen moeten in Indië verkrijgbaar
zijn geweest. Het waren speciale platen.
Weliswaar uit eboniet vervaardigd. Maar
men kon ze niet op een gewone gram
mofoon afspelen. En normale platen
draaiden niet op onze pathéfoon! Nou
ja, ze draaiden wel, maar verstrekten
geen geluid. Hoezo? Dat begrepen veel
mensen maar niet. Bij hen thuis kon dat
wei-
Dat lag aan de speciale Pathé-naald en
ook aan de oppervlakte van de platen.
Zoals gezegd, bijzondere platen, des dis-
ques spéciaux..
Maar eerst die naald. Daar draait dit
hele nutteloze opstel om. De 'naald',
waarschijnlijk ontworpen 1900, door
het toen nog technisch zeer vruchtbare
Franse vernuft, was - ja heus - een
onverslijtbaar stukje saffier. Uitgevonden
ruim 40 jaren vóórdat Philips deze din
gen inbouwde in de elementen van de
toen moderne elektrische pick-ups... Bij
onze pathéfoon hoefde je dus, in tegen
stelling tot de andere muziekkastjes uit
die tijd, nooit naalden te verwisselen.
Alleen af en toe met een zeemleren
minilapje de punt van stof en zo reini
gen.. Het gekke was, als ik aan andere
mensen vertelde dat er grammofoons
bestonden met naalden die niet stomp
werden of afsleten, dan wilden ze dat
niet geloven. Ze moesten eerst zien, om
overtuigd te zijn. Zodat we een en
ander moesten demonstreren.. Dan
zagen ze ook de Pathé-platen in hun
wijnkleurige zachte kartonnen hoezen,
met de naam PATHÉ in grote letters er
op. De groeven waren breder dan bij
de normale plaat, want de saffierpunt
was rond en 1/2 mm dik, als bij een
extra-fijne balpenpunt. Ik weet het niet
meer exact zeker, maar de golven in de
rillen liepen naar mijn mening vertikaal
en niet in een horizontaal vlak. De naald
trilde dus op en neer, en niet heen en
weer... Wel, dat was dus ook weer
anders! Met de platen van Pathé was
nóg iets eigenaardigs aan de hand. Ze
waren anders om te starten: De naald
werd op de binnenste groeve gebracht.
Na het afspelen kwam ze tot rust in de
buitenste groef. Op deze manier werd
voorkomen dat onwetende lieden op
een niet-Pathé afspeel-kastje de Pathé-
platen met behulp van een vlijmscherpe
naald kapotspeelden.. Handig bedacht
hè! En niet eens Japans, maar Frans.
Er was nog een derde bijzonderheid.
Zoals bij de meeste grammofoons
bevond zich de 'motor' boven in de kast,
vlak onder de 'draaitafel'. Daaronder had
men bij de gangbare modellen een
opbergruimte voor de grammofoonpla
ten..
ten. In 1946 werden wij door de prille
republiek in ons eigen belang en voor
onze veiligheid in 'stadswijken' geïnter
neerd of achter tralies gezet. Onze
bezittingen vervielen als geconfisqueerd
vijandelijk bezit aan de nieuw gestichte
staat.. Of ze veel aan onze pathéfoon
hebben gehad, betwijfel ik. Hij was al
eerder onverkoopbaar. Vanwege zijn
eigenwijs afwijkende gesteldheid...
Misschien, heel misschien is er een per
soon geweest die de unieke waarde van
het apparaat begreep en hetzelve aan
een museum cadeau heeft gedaan. Maar
ik betwijfel het!
H.E. WOLFF
De
"PARLA"
Gramofoon
Met 3 ploten
naar keuze
Met 1 jaar
garantie I
Contant f 175.—
Weltevreden
Pasar Baroe Z- 11
Telefoon 750
Bandoeng
Naripan 2
Telefoon 1188
Bij de pathéfoon moesten we die platen
maar elders opslaan.. De ruimte onder
de motor werd hier op heel ingenieuze
wijze gebruikt om het geluid te verster
ken. Ze was geconstrueerd als een
trechter. Door de keuze van het hout
(mahonie, naar de lekkere geur te oor
delen) werd de resonantie nog verder
verbeterd. Ja, toen alle andere salon
grammofoons nog met zo'n fraaie zware
glazen toeter waren uitgerust, verschaf
te onze pathéfoon al tonen op behoor
lijk kamerniveau zó maar uit het kastje..
En vond je het geluid te hard, dan kon je
het temperen, heel eenvoudig door de
mahoniehouten deurtjes te sluiten. Kijk,
dat was nu technisch comfort uit het
begin van de eeuw!
Zeg nu niet dadelijk: "O, dat heeft die
vent zeker eens ergens op de televisie
gezien!" Dat is niet waar.. We hebben
hem echt gehad... We moesten hem
natuurlijk, zoals al het andere achterla-
TELEFOON
NUMMERS
MOESSON
ABONNEMENTEN
BOEKH./TOKO
REDACTIE
033 - 61 I 61I
070 - 354 34 66
070 - 354 55 00
