Terugkeer van het kruidnagelmonopolie in de Molukken
In de NRC van 6 februari 1993
verscheen onder de titel
'Kruidnagelmonopolie dupeert de
Molukken - Malafide coöperaties,
bandelaren en strenge staatsregels
zorgen voor wanorde en armoede
in specerijenhandel' een artikel
van de hand van Dirk Vlasblom
over de toestand, waarin tegen-
ivoordig de kruidnagelteelt in de
Molukken verkeert.
Twee eeuwen na het einde van de VOC
wordt opnieuw een poging gedaan om
de handel in 'Indische' kruidnagelen te
monopoliseren. Ditmaal door de
Indonesische staat.
Indonesië is nog altijd de belangrijkste
kruidnagelproducent ter wereld, maar
merkwaardigerwijs ook een groot
importeur. Het overgrote deel van de
binnenlandse produktie wordt niet lan
ger uitgevoerd, maar verwerkt in kre-
tek-sigaretten. Deze sigaretten zijn zo
gewild, dat de fabrikanten overgingen
tot import van kruidnagelen uit
Zanzibar. Hoewel het zwaartepunt van
de binnenlandse kruidnagelproduktie is
verplaatst naar Sumatra en Sulawesi, is
een belangrijk deel toch nog steeds
afkomstig van Ambon en omliggende
eilanden.
De kretekfabrikanten als grootste afne
mers van kruidnagelen konden via
particuliere opkopers lange tijd de prijs
dicteren. Verschillende malen heeft de
Indonesische overheid getracht de bin
nenlandse kruidnagelhandel te reguleren,
volgens haar zeggen om de verbouwers
te beschermen tegen knevelpraktijken
van de industrie. De boeren mogen hun
kruidnagelen uitsluitend verkopen aan
de Kooperasi Unit Desa (KUD's, coöpe
raties op dorpsniveau). In feite een ver
lengstuk van de overheid. Deze KUD's
moeten de kruidnagelen inkopen tegen
een vastgestelde bodemprijs en vervol
gens verkopen via regionale veilingen.
Dit semi-publieke coöperatielichaam
heeft in de Molukken geen goede naam,
daar de bestuurders zich vaak schuldig
maken aan zelfverrijking.
Op I januari 1991 werd het binnenland
se kruidnagelmonopolie door de
Indonesische regering hersteld door het
instellen van een semi-overheidslichaam,
het Agentschap voor Voorraadbeheer
en Distributie van Kruidnagelen (BPPC).
Deze instelling kreeg het alleenrecht de
kruidnagelen aan te kopen van de
KUD's. Voorzitter werd de zakenman
Hutomo Mandala Putera ('Tommy'), de
jongste zoon van president Soeharto.
De BPPC heeft de taak "het inkomen
van de kruidnageltelers veilig te stellen,
een gestage aanvoer van kruidnagelen
naar de sigarettenindustrie te verzeke
ren en redelijke prijzen te garanderen".
De fabrikanten mochten voortaan alleen
kruidnagelen kopen van de BPPC. Op I
februari stelde de regering per decreet
nieuwe bodemprijzen vast. De sigaret
tenindustrie uitte zijn ongenoegen over
deze 'monopolistische knevelarij' en
begon illegaal kruidnagelen uit Singapore
te betrekken.
De kruidnagelprijs daalde. Tijdens een
hoorzitting in het parlement stelde
Tommy Soeharto voor de helft van de
oogst te vernietigen, waarop veront
waardigde parlementsleden hem
beschuldigden van 'VOC-praktijken'.
Vorig jaar stelde de regering richtlijnen
vast voor de nieuwe prijzen voor de
kruidnagelhandel.
Een en ander heeft ten gevolge gehad
dat de inkomsten van de eigenaars van
kruidnagelbomen sterk daalden. Een
plaatselijke krant in Ambon bracht het
bericht dat "honderden tonnen Molukse
kruidnagelen zelfs niet aan de straat
stenen zijn te slijten, omdat de handel
niet mag kopen en de KUD's geen geld
hebben".
Vlasblom besluit zijn artikel met de
overweging: De Gouden Eeuw van de
specerijenhandel mag dan lang voorbij
zijn, in de Molukken weet men nog:
kruidnagelmonopolie, boerenbedrog. En
dat is geen sprookje.
(bewerkt door) CHM
Een Molukse jongen toont een zelfgemaakte boot, geheel vervaardigd uit kruid
nagelen. (Foto Anefo) (NRC 6-2-'93)
12
