Hypericum Perforatum Sint Janskruid, Oliebloem,
Hersenkruid, Jaag de duivel
Hypericaseae Hertshooi-achtigen
Deze keer gaat het voornamelijk over een plant uit Nederland, namelijk de
Hypericum Perforatum, bekend om zijn bijzondere geneeskracht. Elk jaar pluk ik
deze plant om er heilzame olie van te maken voor vrienden, familie en voor eigen
gebruik.
In Indonesië groeien ook hypericum-soorten. Over de Hypericum Japonica,
Hypericum Sampsonic en de Hypericum Ascyron die alle drie hun oorsprong in Azië
hebben gaat dit stukje vooraf. Óp Java heet de plant Braja Lintang.
De Hypericum Japonica groeit langs wegen, sloten en bouwland. Het eenjarig
plantje is 20 tot 40 cm hoog. De rechte doch slappe stengel is vierkantig. De stengel-
omvattende bladeren staan tegenover elkaar en hebben doorzichtige vlekjes. Ze
bloeit in trosjes met 2 mm kleine gele bloempjes. De zaden zitten in een ovaalvormig
doosvruchtje. De wortels zijn kort. In de volksgeneeskunde wordt de hele plant
gebruikt tegen allerlei ziekten en kwalen zoals: acute geelzucht, blindedarmontste
king, borstklierontsteking, steenpuisten, verkoudheid en hernia. Bij inwendig gebruik
worden plantedelen gekookt. Bij uitwendig gebruik worden plantedelen fijngemaakt
en gesmeerd op de zieke delen van het lichaam. Er is aangetoond dat het bij dieren
een anti-tumor werking heeft.
Hypericum Sampsonic is een vaste plant met lichtrode ronde stengels. De tegen
overstaande bladeren zijn driehoekig lijnvormig. Het is alsof de bladeren door de
stengel heen groeien. Door de gekrulde randen lijken ze op Chinees papiergeld,
yuanpac. Papiergeld dat men voor de doden verbrandt. De schermvormige bloeiwij-
ze bestaat uit talrijke gele bloemetjes. Het dofbruine doosvruchtje is ovaalvormig.
Deze plant wordt gebruikt tegen giftige slangebeten, rugpijn, menstruatiepijnen,
brand- en snijwonden, bloedneus, diarree, dysenterie en mazelen.
Van de Hypericum Ascyron worden de doosvruchten met de zaden in combinatie
met andere kruiden gebruikt tegen huidaandoeningen en venerische klachten.
Het echte St. Janskruid, bekend om zijn
waardevolle veelzijdige genees- en magi
sche kracht, is de Hypericum
Perforatum (perforatum doorboord).
Niet te verwarren met de gekweekte
grootbloemige hertshooi, de Hypericum
Calycinum met grote kelk. Deze
grootbloemige hertshooi siert plantsoe
nen, tuinen en parken. Het is een goede
bodembedekker met mooie, grote gele
bloemen, maar absoluut geen genees
krachtige of magische plant.
Het St. Janskruid is een wilde vaste plant
die algemeen in Nederland voorkomt op
droge gronden, wegbermen, akkers en
velden. Ze houdt van zonnige plaatsen.
Verder komt ze in heel Europa, West-
Azië en Noord-Afrika voor.
Het St. Janskruid dankt zijn naam aan
Johannes de Doper. De legende vertelt
er het volgende over:
Op de verjaardag van Herodus danste
de dochter van Herodias voor hem. Hij
raakte zo in vervoering dat hij onder
ede beloofde haar wens te zullen vervul
len. Herodias' dochter, door haar perfi
de moeder opgestookt, vroeg het hoofd
van Johannes die in de kerker gevangen
zat. Hoe erg Herodus het ook vond, (hij
was bang voor een opstand onder het
volk als ze hoorden dat Johannes ter
dood was gebracht) hield hij zijn belofte
en gebood hij een van zijn mannen
Johannes te onthoofden. Toen het
hoofd werd aangeboden, doorboorde
de hysterisch geworden dochter van
Herodias de uitgestoken tong van
Johannes. (Johannes had veel kritiek
geleverd op haar moeders losbandige
leven). Het bloed sijpelde op de aarde
en op die plaats ontsproot het St.
Janskruid, een plant met tongvormige
doorboorde blaadjes.
Het christelijk St. Jansfeest op 24 juni, is
een oud Germaans midzomerfeest. Het
kruid dat bloeit als de zon de hoogste
stand heeft, werd geplukt om het altaar
te versieren. Priesters zegenden het
Hypericum Japonica uit Indonesië. Met
rechts een sterk vergrote bloem
kruid om de mensen te beschermen
tegen ziekten en kwade gedachten. De
duivel probeerde het kruid te vernieti
gen door het met duizenden gaatjes te
doorboren. Het mocht niet baten, het
kruid bleef leven. Deze puntjes zijn nog
te zien als men de blaadjes tegen het
licht houdt. Deze doorzichtige plekjes
bevatten vluchtige olie. De naam olie-
bloem is hiervan afkomstig. De blaadjes
hebben ook nog zwarte puntjes die rode
kleurstof bevatten. De Germanen
noemden het rode sap 'het bloed van
Baldur de Zonnegod'.
In de Middeleeuwen kende het volk bij
zondere eigenschappen toe aan deze
plant. Zo dacht men dat het kruid de
bezitter geluk zou brengen. Meisjes die
een man wilden hebben zetten een paar
takjes in een glas met water. Verwelkten
de takjes vlug dan bleven ze onge
trouwd, bleef het echter fris dan werd
hun wens vervuld. Trouwlustigen legden
de bloemen in een schaaltje water,
kleurde het water in korte tijd rood,
dan werd er spoedig getrouwd.
Ridders, edelknapen en krijgslieden leg
den het kruid op hun opgelopen ver
wondingen. Men genas spoedig mits men
het kruid zwijgend en zonder omkijken
had geplukt. De naam Heksenkruid en
20
