^OELTt«0fi
BIJ DE VOORPLAAT (Schilderij van Cary Venselaar)
Geborgenheid
HET LAND VAN HERKOMST
Het zou het scenario kunnen zijn van
een mooie droom, dit schilderij van
Cary Venselaar, vindt u niet? Hoe
bevorderlijk voor een goede nachtrust
zou het zijn, wanneer wij met dit rustge
vende tafereel in gedachten, gingen sla
pen. Misschien voelt u het ook, maar als
ik hier naar kijk voel ik mij op een bui
tengewoon aangename manier alleen. Er
is niemand bij mij, niemand die mij
stoort, en niemand met wie ik dit
moment deel, want wat ik hier zie zit in
mijzelf geborgen.
Of de heer Venselaar het zo bedoeld
heeft weet ik niet, maar elk onderdeel
van dit schilderij heeft voor mij een sym
bolische betekenis.
Naar aanleiding van de RVU-documentai-
re over "Het Land van Herkomst" van
Hella Haasse en Vincent Mahieu op 2 juni
jl. schreef Lilian Ducelle onderstaande
brief aan de makers ervan. Deze reactie
heeft mijn volledige steun. (VB)
Den Haag,3 juni 1993
Met verbijstering naar het Land van
Herkomst van Hella Haasse en Vincent
Mahieu gekeken. Aan het vriendelijke gebab
bel over "haar Indië" van Hella Haasse begin
ik zo langzamerhand verslaafd te raken
(bovenste beste schrijfster overigens) Het
gedeelte over Vincent Mahieu/Tjalie Robin
son echter heeft mijn verbijstering in woede
doen omzetten. Wat voor zin heeft het ver
tonen van een reeks jeugdfoto's zonder enig
commentaar, gevolgd door wat losse opmer
kingen over zijn afkomst, wijze van schrijven
en motieven. Nergens op slaande beelden
over "het aloude Indië" om dan te komen tot
Tjalie's voorliefde voor de jacht. Met natuur
lijk een paar afschrikwekkende jachtplaatjes
waarvoor het Wereld Natuur Fonds ogen
blikkelijk een accept-giro in mijn bus duwt.
Vervolgens, en dat heeft me het meest geër
gerd, werden uit de duizenden pagina's
proza die deze Indische jongen heeft
geschreven een paar beknopte fragmenten
voorgelezen die alleen aan moesten tonen
hoe "macho" hij wel was. Wie tegenwoordig
geen jurk aan heeft als Maartje 't Hart is
macho. Natuurlijk, wat anders?
Last but not least: de filmstunt van het jaar:
een minutenlange oog-close-up van iemand
die totaal onverstaanbaar iets voorlas uit het
werk van Vincent Mahieu. Misschien is het de
Zo staat water voor gevoel. Het water
op de voorgrond, het dichtste bij je, de
inham, symboliseert dan het eigen
gevoelsleven. Het is daar veilig, er zijn
grote en kleine stenen (stoffelijke zaken)
waaraan je je vast kunt houden, waarop
je kunt zitten. Je zou daar altijd kunnen
blijven, maar je weet dat er meer is.
Het grote water op de achtergrond, het
meer, is een groter gevoelsleven dat
zich uitstrekt tot het oneindige. Wil je
dat bereiken, dan moet je door die
nauwe doorgang, die een obstakel
vormt. Pas wanneer je daar doorheen
bent, bereik je datgene wat je horizon
verbreedt, en je inzicht geeft.
De begroeiing links en rechts symboli
seert in feite het leven Van links en
rechts (dualiteit) word je geconfron
teerd met dat leven, wat op dit schilderij
cineast onbekend dat het gesproken woord
beter tot zijn recht komt als men ook de
mond kan zien die de woorden uitspreekt.
Later had ik het genoegen in de voorlezer
onze vriend Cleintuar te herkennen en nog
later zelfs door flarden van woorden te ont
dekken waaróver hij het had: motorrijden.
Vervolgens een beeld van een motorrijder
door het Hollandse weiland tuffend met een
vaart van minstens 25 km per uur. Ziezo, het
beeld van macho Vincent was duidelijk. Als
toetje nog even een paar zinnetjes stuntelig
petjok (goddank ook al praktisch onver
staanbaar omdat Cleintuar totaal geen pet-
jok kan praten of zelfs uitspreken) en toen
was het verhaaltje uit. Hallelujah! De Indo
ten voeten uit!
Neen nog niet helemaal: bij de aftiteling zag
ik de naam van Rob Nieuwenhuys en mijn
naam staan. Als dit moet dienen als een
"waarmerk van echtheid" dan zijn Rob
Nieuwenhuys en ik des duivels. Behalve het
afstaan van foto's heb ik geen enkele
inspraak gehad bij het vervaardigen van deze
belabberde documentaire, en Rob ook niet.
Voor een documentaire die zo schandalig
stupide in elkaar zit, kan ik gerust het woord
beledigend gebruiken.
Toch bedankt RVU. Ik heb mijn lesje geleerd
en bij deze zweer ik dat ik nooit meer aan
welk programma over mijn man, over Indië,
of wat daar ook maar mee in verband staat,
zal medewerken. Noch met foto's, noch met
informaties. Ik zal iedereen doorsturen naar
mijn hier geboren kater die meer van Indië af
weet dan de medewerkers aan deze docu
mentaire.
LILIAN DUCELLE
P.S. Het was u natuurlijk niet bekend dat
Tjalie's stem op een plaat is vastgelegd (op
de achterzijde die van Maria Dermout).
blauw en groen is. Beide kleuren zijn in
deze Oosterse afbeelding volkomen in
harmonie, want ook kleuren hebben een
symbolische betekenis. Blauw is afstem
ming op het Hogere spirituele. Groen is
de kleur van mentale rust, van gemoeds
stemming.
De maan daarboven staat voor intuïtie
en geeft daarmee aan dat je aanvoelt dat
er meer moet zijn. Zij schijnt met haar
licht op het grote water, maar door de
nauwe doorgang zien wij daar zeer wei
nig van. Zij laat ons slechts een tipje van
de sluier zien. Maar eerst moet je door
die nauwe doorgang met zijn obstakels
en beperkingen; het stoffelijke leven.
Op de voorgrond de lotus, welke in de
Oosterse mystiek overeenkomt met de
roos in de westerse mystiek. Bij de roos
is de steel met doornen het levenspad
met (pijnlijke) problemen. Maar aan het
eind van die steel ontpopt zich een van
de mooiste en meest heerlijk geurende
bloemen die wij kennen. Zowel de roos
als de lotus symboliseren de
Wetmatigheid van Oorzaak en Gevolg,
ofwel Karma. Omdat de oosterse mys
tiek meer op het mentale is gericht,
komt de lotusbloem, een waterlelie, op
dit schilderij bijzonder tot zijn recht.
Immers, zij komt van onder water en
baant zich een weg naar boven door het
gevoelsleven, op weg naar het licht, de
kennis. Eigenlijk: door meditatie en con
templatie verkrijgt men wijsheid. In het
westen luidt het: door schade en schan
de wordt men wijs. Maar uiteindelijk wil
men en zal men hetzelfde doel bereiken:
het grote water, waarboven het licht
schijnt.
Ik ben geboren in het oosten, en opge
groeid in het westen. Ik heb een derge
lijk tafereel nooit mogen aanschouwen.
En toch is het zo bekend, omdat het een
afspiegeling is wat in mij leeft. Kijkend
naar dit schilderij, weet ik intuïtief waar
ik naar toe moet, en waarom. Het zai
niet makkelijk gaan, maar ik kom er wel.
Want ik weet mij geborgen.
VIVIAN BOON
(In dit nummer van Moesson (pagina 22)
treft u een artikel aan dat geheel gewijd
is aan de kunstenaar Cary Venselaar)
De verantwoording voor de
Poekoel Teroes Pot en Bruine Bus
over de maand mei, zal in juli I 993
gegeven worden.
2
