VANAF DE ZIJGALERIJ
Zo gaat dat
Claire Jeanne von Faber-
Breedveldt Boer
Zo gaat dat.
het niet meer dragen van de witte jas.
De dokter ontving in overhemd en slob
bertrui en gaf daarmee meteen aan het
niveau van dokter, kennis en ontwikke
ling. Ik ben cliënt van de slager, de melk
boer en van degene, die mij groente en
fruit verkoopt. Ik ben patiënt van mijn
dokter en hij of zij moet mij nu maar
eens beter maken en geen prietpraat
verkopen.
Ben je patiënt, ben je ziek geworden, dan
geeft ook dat onverwachte consequen
ties. Je leven verandert, de dagelijkse din
gen en zaken, alles. De wereld schrom
pelt ineen van wereldwijd tot de kleine
In het boek 'The year of living dange
rously' dat zich afspeelt in het moderne
Indonesië, is er sprake van de nostalgie
van wie eens in de koloniën gewoond
heeft: "Zijn nostalgie naar dit vooroor
logse Oosten had een intensiteit die
alleen zij kennen voor wie in hun vroege
jaren een hele wereld geschapen was die
vervolgens van hen weggerukt werd."
Rudy Kousbroek definieert nostalgie als
"iets anders dan heimwee. Het is heim
wee naar iets dat er niet meer is".
Aan de delta van de Brantas ligt
Modjokerto. Het is waarschijnlijk uitge
groeid van een ingeslapen stadje tot een
fikse, levendige stad. Wat 'er niet meer
is', is het Modjokerto dat behoorde tot
de veilig geachte wereld van een
Indische jeugd.
In die laatste uren van het oude Indië
passeerde in Modjokerto in het holst
wereld van huis en ziekenhuis en zo'n
kleine wereld is onleefbaar. Toen ik
ophield met mijn huisartsenpraktijk heb
ik vele brieven van patiënten ontvangen.
Een van hen schreef voor mij een heel
lang gedicht. Hieruit een paar regels, die
mij zeer hebben getroffen.
"Van de ene naar de andere leuning
daarop steunend, van stoel naar stoel
Kamergroot is nu de wereld
en ook hier als elders vol onbegrip
Zonder hoop en zonder doel"
Ik gun u allen een goede gezondheid en
mag dat zo blijven.
van de doodstille nachten een waker die
op een bamboekoker sloeg en 'meleh,
meleh' riep, een huiveringwekkend
geluid voor een half slapend kind. De
inwoners van toen hebben die waar
schuwing, die achteraf bezien een profe
tie lijkt, niet begrepen, hoe konden ze
ook. Meleh! blijf wakker, houd je ogen
open, wees op je hoede voor de pesti
lentie die wandelt in duisternis.
Negotium perambulans in tenebris, zegt
een der psalmen - wat meer geleerd
klinkt in het latijn, maar precies hetzelf
de zegt.
In 1963 hadden Modjokerto en omge
ving nog veel behouden van het oude,
rustig eenvoudige leven toen Elaine, de
schrijfster van 'Donkere wolken over
Modjokerto' (Moesson 15 september
1991daar woonde. Maar in 1965 had
de coup tegen de generaals plaats en in
de daarop volgende weken en maanden
dreven talloze onthoofde, verminkte lij
ken van mannen, vrouwen en kinderen
in de Brantas. Angst, moord en ver
schrikking spookten in de eens zo vredi
ge nachten 'wanneer heel in de verte
Het laatste beetje is op.
Veel was er te verduren.
Het kaarsje is thans opgebrand.
Gedoofd zijn alle vuren.
Voor wie het aangaat is het niet erg.
Die heeft genoeg geleden.
Wel voor hen die ik achterliet.
Vaarwel, en wees tevreden.
Na een intensief leven vol toewijding en
zorg voor allen om haar heen, moesten wij
tot ons groot verdriet afscheid nemen van
onze lieve moeder, schoonmoeder, oma,
zuster, schoonzuster en tante
op de leeftijd van 81 jaar.
De laatste maanden van haar leven is zij
liefdevol verzorgd in verpleeghuis "De
Grootenhoek" te Hellevoetsiuis.
R.M. von Faber
M.G. von Faber - Flaton
Walter en Margaret
Esther
25 mei 1993.
Singel 6,
3237 AS Vierpolders.
De crematie heeft op 28 mei plaatsgevon
den.
een rauwe kreet klonk gepaard met het
klagelijk gejank van honden...'. Voor
velen gaf het niet meer of zij waakten;
dat wat rondwaart in de duisternis vond
hen.
Modjokerto stierf toen, samen met vele
van haar inwoners. Voorbij, de open
galerijen, de verlichte schemerlampen
op terrasjes, het onbekommerd fietsen
langs hete middagstraten, 's Avonds ein
deloos lezen in de achtergalerij, op de
achtergrond het zachte gepraat en
gelach van het personeel in de bijgebou
wen, het dromerig weven van gamelan-
muziek in een stadskampong, het plotse
ling langsroetsen van een enkele auto.
Elaine, geknauwd door haar vreselijke
ervaringen, verliet Modjokerto dat
moeizaam tot nieuw leven gebracht
werd, al zijn de galerijen nu gesloten en
de nachten vol van het rumoer van een
explosief groeiende bevolking. Elaine
heeft het slothoofdstuk geschreven voor
het oude stadje aan de Brantas. Het
deed nogal pijn want wij hopen altijd dat
wat ons dierbaar is, gespaard en onbe
zoedeld blijft. Nu resteert alleen om die
moderne vreemde stad die ook
Modjokerto heet voorspoed en vrede
toe te wensen.
GREET GAUDREAU
35
