VANAF DE ZIJGALERIJ
Brave en slechte meisjes
op zijn katheder staan en gaf met zijn
rietje het teken dat we naar huis moch
ten gaan. De hele klas brulde dan: "Tag,
Herr Hockler", en stormde als een lawi
ne naar buiten, zo vlug en zo ruw als het
maar kon, over banken heen en tegen
de katheder van H.H. aanbotsend, die
zich met beide handen daaraan moest
vastklampen. Buiten gekomen ging het in
een wilde ren de straat op en zodra we
bij het huis van H.H. of een andere
onderwijzer kwamen, klommen de grote
jongens, uit een hogere klas, over de
hoge tuinmuur en gooiden handenvol
appels en peren over de muur naar ons
jongeren. Dan was het: "Hij komt! Hij
komt!" zodra H.H. in zicht was. De
oudere jongens slingerden zich als acro
baten weer over de tuinmuur terug en
dan renden we met zijn allen weg, de
buit meenemend. De volgende dag ging
ik met lood in mijn schoenen naar
school, maar geloof het of niet, H.H.
repte met geen woord over het gebeur
de van de vorige dag. Hetzelfde ritueel
herhaalde zich aan het eind van iedere
dag, van de paar maanden dat ik daar op
school ben geweest, totdat de vruchten
op waren. Er zijn dingen in het leven die
ik nooit heb begrepen en dit is er zeer
zeker één van!
Ik heb mijn kinderen dit verhaal ook wel
eens verteld en gezegd, wanneer ze
soms met klachten over hun school
thuiskwamen, hoe gelukkig ze waren in
deze tijd met zijn meer verlichte en
humane onderwijsmethoden te mogen
opgroeien.
E.G. FRANGENHEIM
Ja, het gaat hier eigenlijk om dagboeken,
niet om brave en slechte meisjes. Maar
het was naar aanleiding van dagboeken
dat de bekende Amerikaanse Filmster
van vooroorlogse jaren, Tallulah
Bankhead, eens opmerkte: "Alleen brave
meisjes houden dagboeken bij. Slechte
meisjes hebben er de tijd niet voor."
Die spitsvondigheid van Tallulah gaat
overigens niet op. Van de beide geslach
ten die dagboeken houden zijn de
beroemdheden, waarvan de journaals
gepubliceerd zijn, niet allemaal braaf
geweest. Anais Nin bijvoorbeeld, die
juist om haar dagboeken bekend (en
berucht) is.
Mensen die dagboeken houden schijnen
mensen die dat niet doen zo te fascine
ren dat zij (de niet-dagboekers) er tel
kens weer over moeten schrijven. Om
daarmee dus hetzelfde te doen, zij het in
't openbaar, als het onderwerp van hun
belangstelling, namelijk een opinie of
gedachte op papier zetten. Contact zoe
ken dus, met anderen. Het verschil is
dat de eerste categorie alleen met zich
zelf praat, terwijl de tweede zijn lezers
heeft, anderen die naar hem luisteren.
Groot verschil.
Een paar schrijvers hebben een aantal
jaren geleden in de NRC iedere een
speciale bijdrage geleverd over dagboe
ken: een indrukwekkend vertoon van
deskundige analyse van dat fenomeen.
Rudy Kousbroek had voor zijn artikel de
rake titel: "Opgestaan, plas gedaan." Je
hebt inderdaad van die mensen die alles
noteren, elke dag, zoals Anais Nin die
gezegd heeft: "De periode zonder dag
boek is altijd een beproeving. Ik moet
elke avond mijn dagboek hebben, als
iemand die opium wil." Anderen daaren
tegen laten maanden, soms jaren, tussen
aantekeningen verlopen.
Er zijn er die in staat zijn hun rampen en
ellende op papier te zetten en die zo
opnieuw te beleven, terwijl anderen
alles noteren behalve rampen en ellen
de. Mensen in gevangenschap behoren
tot de eerste categorie. Wat is er in de
kampen in Indië niet fanatiek neerge
krabbeld in schoolschriften, notitieboek
jes, op losse blaadjes, op w.c.-papier...
En dan de mensen buiten de kawat.
Hebben die geen dagboeken gehouden?
Er zijn genoeg boeken, artikels, gedich
ten, wat-maar van die kant, de 'buiten
kant', voortgekomen, maar echte,
niet-bijgewerkte, persoonlijke aanteke
ningen?
Dagboeknotities hebben een andere
stem die dan ook anders aanspreekt en
niet altijd goed verstaan wordt. Iemand
die steeds met zichzelf praat en zich ver
liest in voor anderen onbelangrijke,
soms onbegrijpelijke details, daar moet
je begrip voor hebben..
"De krant is bezorgd, een lijster zingt uit
volle borst in het tuintje van de buren,
trui aangetrokken want het is kil van
daag..." Dat is dingen netjes op een rij
zetten, het dagelijks leven even ordenen,
rustig, voor zichzelf. Opgestaan, plas
gedaan, dat geldt net zo goed voor
brave als voor slechte meisjes.
GREET GAUDREAU
15
