O
CAR RENTALS NOSTALGIA TOURS
KRIS KRAS DOOR JAVA EN BALI
bij schrander, knap, vlug in 't werken,
begreep dadelijk alles, kon dus een uit
stekende beschermer voor mij zijn, die
lichamelijk vrij zwak opgroeide. Maar hij
bracht mij telkens in gevaar de plaats
vervanger voor zijn straf te worden,
wanneer de Indische drift tegen den
meester in hem kookte, brulde en opda
verde
Vriendschappen tussen de jongens
waren echter niet alleen persoonlijk van
aard, er was nog een vorm die uit een
oogpunt van onderlinge solidariteit tus
sen de Hollandse en Indische jongeren
misschien wel zo interessant is. Er is
weinig nodig om zich voor te stellen dat
de jongens uit Indië behoorlijk wat
heimwee moesten hebben en dat zij hun
ouders vaak erg misten. Dat de Holland
se kinderen daar niet ongevoelig voor
waren, blijkt uit het volgende fragment.
De lezer moet zich wel realiseren dat
het hier kinderen betreft in de lagere
school leeftijd.
Quack schrijft, niet zonder ironie, dat op
de school de christelijke deugden hoog
gehouden werden en dat de dag dus
met gebed begon. En dan gaat hij verder:
(...)Wij beoefenden voorts op practische
wijze het sparen op school, omdat het
van oudsher vaste regel was, dat wij de
Indische jongens, wanneer het mogelijk
was, in staat moesten stellen naar
Hellevoetsluis te ontsnappen [vanuit dat
stadje vertrokken in die tijd de schepen
die in Rotterdam geregistreerd waren].
Daar lag het schip, dat hen uit Indië had
gebracht en ontwijfelbaar hen weer naar
de Oost zou terugvoeren, leder van de
Indische jongens kreeg dus, door loting
aangewezen, van ons allen een kans.
Zodra wij wisten wie het lot getrokken
had - wij zwegen als echte samenzweer
ders - gaven we niets meer uit van ons
karige zakgeld, dat meestal een dubbel
tje in de week was. De meest populaire
figuur van de klas nam elke zondag of
maandag onze bijdrage in ontvangst en
wanneer hij meende dat er genoeg voor
de vlucht was gespaard, maakte hij door
bepaalde tekens bekend dat de jongen,
waarvoor wij maanden lang ons van alles
ontzegd hadden, op die en die avond
voorgoed zou weglopen. Nadat op de
kaart was bestudeerd waar Hellevoet-
sluis lag [een fikse afstand vanuit Baarn,
zeker gezien de gebrekkige verkeers
middelen van die tijd] koos de vluchte
ling in die richting het hazepad
Het hart klopte Godfried in de keel en
wel zo hevig, dat hij bang was dat de
meester achter het geheime plan zou
komen. Maar gelukkig, pas bij het avond
eten, toen een van de jongens het 'Onze
Vader' moest bidden, werd opgemerkt
dat er een leerling ontbrak. De jongste
ondermeester en de onderwijzer van de
dorpsschool werden er dadelijk op uit
gestuurd en die liepen die nacht de weg
op naar Utrecht en jawel, net als zijn
voorgangers, liep de voortvluchtige
onvermijdelijk als in een valstrik. De vol
gende ochtend slapend in een hooiberg
aan de weg aangetroffen, werd hij 'met
de kous op den kop' weer thuis
gebracht. Het spaargeld was naar de
maan, maar de theorie van het sparen
op school verloor niets van zijn beteke
nis. Spoedig zouden zij weer van voren
af aan beginnen. Er hing, aldus Quack, als
het ware een onbewuste altruïstische
atmosfeer in de school: men kreeg slaag
voor anderen en men spaarde om ande
ren te helpen drossen...
Later op het Gymnasium in Amsterdam,
kwam Quack zijn vriend opnieuw tegen.
Hij was daar terecht gekomen dankzij
zijn oom Willem Zimmerman, makelaar
in suiker en bankier, die tevens als
voogd optrad. De vrienden voerden
diepgaande gesprekken, maakten roei
tochten op de Schinkel en werden ook
beiden lid van de rederijkerskamer. En
ook daar was August een van de uitblin
kers. Maar dan openbaart zich de men
tale verwijdering tussen de Hollander
Quack en de vriend uit zijn jeugd. Deze
verwijdering wordt door hem betreurd,
maar tegelijkertijd aanvaard als een
noodzakelijk gevolg van hun uiteenlo
pende karakters: Quack neemt afstand
van de eens zo bewonderde held. Wat
was er met August gebeurd? Quack,
man van de haute finance en vooraan
staand notabel, houdt het er op dat zijn
vroegere vriend als student aan het
Amsterdamse Athenaeum lllustre volle
dig was doorgeslagen:
(,..)Een 'walm van hartstochten had hem,
den vurigen Indische jongeling, omne-
veld. Hij had tot dan toe geleefd als 't
ware te midden der verbeeldings-figuren
van letterkunde en kunst. Toen was hij
een held. Nu hij in het leven kwam,
werd hij speelbal daar waar hij meester
moest zijn. Zijn wil bleek niet gestaald.
De armen der 'vrouw' omgaven hem als
strikken. Zijn familie zond hem terug
naar Indië. In Zuid-Amerika zwierf hij
later rond. Van al de grootsche ver
wachtingen, die door zijn buitenge-
woonen aanleg waren gewekt, kwam
niets terecht. O, welk een jammer en
verlies! Bij toeval hoorde ik van zijn
dood
Mislukt door onbeheerste hartstocht:
het lijkt een wel erg simpele verklaring
die Quack aanvoert. Maar helaas, het
enige wat ik over August Zimmerman
heb gevonden, komt uit de pen van
Quack. Maar wat zou ik graag de
Gedenkschriften van August
Zimmerman willen lezen!
THEO STEVENS
Te huur voor individuele- of groepsvakanties
PRIJZEN VANAF f 78,- p. dag.
PERSONENAUTO'S, 4, 6 en 9 PERS. MINIBUSSEN
20 EN 30 PERS. AUTOBUSSEN. ALLEN MET AC.
INCLUSIEF GIDS/CHAUFFEUR BIJRIJDER AUTOBUSSEN
HUN MAALTIJDEN EN OVERNACHTINGEN:
TICKETSERVICE MET KORTINGEN EN VERZEKERINGEN
BIJ BOEKING GRATIS HOTEL GIDSEN (OOK SUMATRA)
KORTINGEN IN GUESTHOUSES EN HOTELS,
GRATIS ADVIES EN BEGELEIDING BIJ UW TOUR.
INL: TEL: 05483-61242 FAX 05483-65378 OOK NA 18.00 UUR.
37
