be perkututs Pan oom Arnold
Na zijn pensionering als werktuigkundi
ge bij de Staatsspoor woonden oom
Arnold en tante Nannie in een leuk
huisje met een grote voortuin en erf,
niet ver van ons vandaan. In de achter
galerij stonden en hingen kooien met
kutilangs (=wielewaal), tekukurs (=soort
duif) en jalaks soort spreeuw) die
samen met Tarzan de hond en Manis de
poes het dierenbestand vormden, waar
van de beo die naar de naam Leo luis
terde, zich opwierp als een soort onbe
zoldigd bewaker en iedereen die
binnenkwam steevast beledigde: "Awas
maling (=dief) Leo, awas maling Leo...!"
In de voortuin groeiden en bloeiden in
grote witte aarden potten tante's troe
telkinderen, de grote geurige paars-
witte melati gambir, chevelures en
rozen; aan de zoete blimbingboom hin
gen aan planken van arènbast de orchi
deeën en breedbladige hertshoorns. Als
strenge schildwachten, stram in het ge
lid, waren drie hoge masten van sterke
bambu betung, waarvan de middelste als
vlaggemast diende. Op Koninginnedag,
3 I augustus, werd dan de driekleur en
oranje wimpel gehesen. De vlaggemast
werd geflankeerd, links door Kliwon en
rechts door Legi, de lievelings perkututs
van oom Arnold.
Vroeg in de ochtend, voor het ontbijt
en nadat hij de andere vogels, de poes
en de hond had verzorgd, werden beide
perkututs, na hun even over hun kopjes
te hebben geliefkoosd en toegesproken.
heel voorzichtig naar hun hoge stand
plaatsen gehesen. Als blijk van waarde
ring en gevoel van welbehagen vormden
Legi en Kliwon een duet en tot ver in de
omtrek kon men hun sonoor geluid
horen: "Hoorketekoong-koong-koong,
hoorketekoong-koong-koong...". Tante
Nannie en oom Arnold met aan hun
voeten de trouwe Tarzan en snorrende
Manis, genoten dan van hun ontbijt en
de zang van hun vogels.
Voor zonsondergang, alsof het een vlag-
genparade gold, werden zij naar bene
den gehaald, zorgvuldig met een klambu
toegedekt en in de binnengalerij opge
hangen; één muskietenbeet zou fataal
zijn voor perkututs. Op bepaalde dagen
werden zij op ongerechtigheden gecon
troleerd, daarna met bloemenwater
gebaad om vervolgens met een zacht lin
nen doekje te worden afgedroogd.
Oom Arnold had drie liefdes, tante
Nannie uiteraard, zijn Harley Davidson,
zijn vogels in het algemeen, maar de
perkututs in het bijzonder. Hij was niet
afgestudeerd als ornitholoog; hij had
ambachtsschool afdeling machinebouw,
maar zijn kennis voor wat betreft perku
tuts, was fenomenaal. Voor iedereen,
van heinde en verre met vragen of pro
blemen over vogels, oom Arnold had
altijd een passend antwoord en advies.
Als jongen had ik meer oog voor zijn
blinkend opgepoetste Harley Davidson
met zijspan en de halfrijpe mangga Indra-
mayu dan voor zijn perkututs, maar hij
kon zo mooi vertellen dat je blééf luiste
ren! Aan de kop en snavel, de spanwijd
te van de vleugels en de penveren, het
aantal schubben van de poten - er is nog
verschil ook tussen de linker- en rech
terpoot - zo vertelde hij en aan de hand
van die kenmerken kon hij een soort
prognose stellen over de te verwachten
zangkwaliteiten van de perkutut.
"De perkutut is een hele zindelijke vogel
die zijn uitwerpselen precies in het mid
den van de kooi in een piramidale vorm
laat vallen. Als je een fogel hebt nyang
haat rotsooien, al sudah, la-mar wehfli-
hen, da-wor neks", doceerde hij." Een
perkutut uit de omgeving van Mojokerto
is een unicum; die zou best afkomstig
kunnen zijn van het vroegere rijk van
Mojopahit van koning Hayam Wuruk. Er
zijn hele oude geschriften in het Sans
kriet en oud-Javaans over de vogels die
eeuwen geleden door wijze mannen
werden geschreven", zo vervolgde hij
zijn betoog.
Oom Arnold had Kliwon en Legi niet
gekocht, maar van de mandur van de
grote werkplaats van de S.S. (Staats
spoor) gekregen toen hij met pensioen
ging. "Tuan Arnol", zei de mandur bij
het afscheidsfeest. "U bent altijd goed
voor ons geweest en wij hebben veel
van u geleerd. Wij kunnen u niets
anders aanbieden dan deze perkututs.
Deze vogels van Mojopahit schenken wij
u als blijk van onze genegenheid en
dankbaarheid, maar ook vanwege uw
grote liefde voor en uw grote kennis van
vogels en speciaal van perkututs. Kliwon
en Legi zijn niet zo maar perkututs.
Deze vogels hebben bijzondere eigen
schappen. Zangvogels zingen doorgaans
overdag en nooit in de vooravond of 's
nachts, een enkeling uitgezonderd zoals
de nachtuil bijvoorbeeld. Let u goed op,
zodra Legi in de vooravond drie maal
achter elkaar zijn gekoer laat horen is
dat een voorteken van goede berichten,
of de komst van welkome gasten. Wee
u, als Kliwon na middernacht drie keer
achter elkaar aanslaat. Hij waarschuwt u
voor slecht nieuws en ongewenste
bezoekers..."
Terwijl oom Arnold aan het vertellen
was, bleef tante Nannie bezig met het
verzorgen van haar bloemen en planten.
Zo nu en dan dwaalden haar lieve bruine
ogen van de imposante gestalte van haar
man naar het portret van haar zoon op
het dressoir; een stoere bink met zijn
branikraag, de matrozenmuts scheef op
zijn donkere haren. Vol trots vertelde zij
dan, als oom zijn verhaal even onder
brak om een stukje fruit aan de beo te
geven, dat hij korporaal-telegrafist was
op 'De Zeven Provinciën'.
De jaren kabbelden gezapig voort. Oom
Arnold verdeelde zijn tijd met het ver-
Perkututs met nest
12
