De geschiedenis van de Indonesische
Archipel in jaartallen samengesteld door Charles Manders
deel 14
In deze aflevering worden achtereenvolgens behan
deld: de periode vanaf 1934 tot het uitbreken van de
oorlog in de Pacific, de strijd tegen Japan december
1941 -maart 1942) en de Japanse bezetting, tot 1945.
1934
Berretty, journalist en oprichter van het persbureau ANETA,
verongelukt met de Uiver.
Mohammed Hatta en Soetan Sjahrir worden op Banda geïnter
neerd. Zij waren de leiders van de Pendidikan Nasional Indo
nesia, een voortzetting van de PNI, de zogenaamde PNI-Baroe.
1935
Er komt een fusie tussen de PBI en Boedi Oetomo die leidt
tot een nieuwe partij: de Partai Indonesia Raja (Parindra).
Deze is centrum rechts van aard en stelt zich coöperatief op.
De Parindra krijgt een grote aanhang onder de inheemse
bestuursambtenaren en intellectuelen en groeit uit tot de
belangrijkste nationalistische partij met afgevaardigden in ver
tegenwoordigende lichamen. Soetomo is de voorzitter.
Dr. R. Soetomo,
oprichter van de
Persatoean
Bangsa Indonesia,
later voorzitter
van de Parindra.
De Volksraad neemt de petitie-Soetardjo aan. Deze petitie be
helst het verlenen van zelfstandigheid aan Indië binnen het
kader van het Koninkrijk. Het IEV en PEB o.a. steunen deze
petitie. Door de Nederlandse regering onder leiding van
minister-president Colijn wordt de petitie afgewezen.
Einde van het dieptepunt van de economische crisis, begin van
herstel.
1936-1945
Jhr. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer. G.G. Tijdens zijn
bewind komt er een enigszins soepeler houding t.o.v. de natio
nalistische beweging.
1937
Een nieuwe partij wordt opgericht: Gerakan Rakjat Indonesia
(Gerindo) onder leiding van Gani en Moh. Yamin. Deze heeft
een coöperatieve opstelling en is een voortzetting van de
opgeheven Partindo. Haar koers ligt links van de Parindra.
1939
Benoeming van Indonesische burgemeesters in Buitenzorg en
Madioen.
De politieke federatie van Indonesische partijen Gaboengan
Politik Indonesia (GAPI) verlangt de instelling van een volwaar
dig parlement. De motie-Thamrin wordt in de Volksraad inge
diend. Hierin wordt gevraagd om in officiële stukken de term
'inlander' te vervangen door 'Indonesiër'. De regering zegt toe
dit in een circulaire te bevorderen.
1940
Benoeming van Raden Loekman Djajadiningrat tot Directeur
van Onderwijs en Eredienst.
De Landbouw Hogeschool in Buitenzorg wordt opgericht.
De motie-Wiwoho wordt in de Volksraad ingediend, met het
verzoek om verdere staatkundige uitbouw van Nederlands-
Indië.
Onderhandelingen met Japan vinden plaats tot regeling van
politieke en economische betrekkingen.
Inval van de Duitse troepen in Nederland (10 mei). Er komen
trouwbetuigingen binnen bij de regering van alle bevolkings
groepen. Alle groepen ingezetenen uiten hun verlangen naar
een grotere zelfstandigheid van Nederlands-lndië. Het rege
ringsstandpunt is echter, dat staatkundige hervormingen pas na
de oorlog doorgevoerd kunnen worden, daar de Nederlandse
volksvertegenwoordiging door de Duitse bezetting is uitge
schakeld.
De instelling vindt plaats van de commissie-Visman ter bestu
dering van staatkundige hervormingen en kennisneming van op
dit gebied levende wensen, (sept.)
Een grote combinatie van Indonesische partijen is voorstander
1936
30
