door J.A. Stolk, huisarts
GRIEP
Dit blijft een actueel onderwerp. In alge
mene zin maar vooral vanuit een medi
sche optiek gezien. Altijd anders, altijd
"nieuw". Heel vaak gevaarlijk en levens
bedreigend. Wat begint met niezen, keel
pijn, koude rillingen, koorts en een gevoel
van "op sterven na dood" loopt in het
merendeel van de gevallen "goed" af. De
patiënten genezen en in een klein aantal
van de gevallen blijven er "rest verschijn
selen" over. Wanneer "de griep" niet
geneest dan kan dat vele oorzaken heb
ben. We zullen het dan niet hebben over
andere fatale ziekten waarvan de ver
schijnselen aanvankelijk op die van een
griep leken. Daarvan zijn er vele.
De griep met nogal eens fatale gevolgen
wordt voor het merendeel gezien bij
jonge kinderen en oude mensen en men
sen met een chronische ziekte.
De eerste groep heeft nog te weinig
weerstand of heeft die weerstand niet
meer. In die andere categorie heeft de
zieke alle weerstand nodig voor of tegen
de ziekte, die jarenlang het lichaam
reeds heeft geteisterd. Daarom kan zo'n
uitgeput lichaam geen weerstand meer
bieden tegen een bijkomende ziekte.
Griep, dat weten wij nu is een gevaarlijke
ziekte te noemen.
Een stevige verkoudheid is bijna een
synoniem voor het herfst en winter weer
te noemen hier in Holland.
"Land van mest, mist, van vuile koude
regen" zijn niet de woorden, die ik in eer
ste instantie heb gesproken. Zij zijn
afkomstig van Petrus de Genestet, een
dichter- dominee, die zo'n kleine twee
honderd jaar geleden heeft geleefd in,
zoals hij in zijn "boutade" dichtte, dit:
"Doorsijperd stukske grond,
vol kille dauw en damp"
"Vol vuns onpeilbaar slijk en ondoor
waadbare wegen"
"Saai broeimoeras en erf van overschoe
nen"
"Uw kliemerig klimaat maakt mij het
bloed in de aderen tot modder"
"Ontvang het najaarswee van Uw verkou
den zoon"
"Ik heb geen lied, vreugd nog vreê"
"Gewijde grond der vaderen"
"Gij - niet op mijn verzoek - ontworsteld
aan de zee"
En let wel, ik heb dan de helft of minder
van 's mans klacht hier neergeschreven.
Twee eeuwen geleden was het zo, daar
voor ook zo en daarna dito, dito.
Wind, nattigheid en pats! "Del fredo",
zeggen de Italianen, "invloed van de
koude" en misschien daarom dat de
woorden griep, influenza, verkoudheid
als synoniemen worden gebruikt om dat
vervelende en koortsige gevoel en tien
tallen wegwerp zakdoekjes per dag mee
aan te duiden. Maar dat is onjuist, want
griep is zeker geen gewone verkoudheid.
Het woordenboek van de dokter "De
Pinkhof' noemt influenza- griep en omge
keerd uiteraard.
Griep is een plaag en een bedreiging
voor de mensen. Een fikse druipneus en
wat koorts kan in een aantal gevallen in
een drama eindigen. Griep is een virus
ziekte en een verkoudheid is dat ook. Het
griepvirus is echter een veel gevaarlijker
soort dan het virus dat ons mensen een
verkoudheid bezorgt. Een veel en veel
gemener ziekmaker is het griepvirus.
Griep is dus een andere virusziekte dan
een verkoudheid. Verkoudheid wordt ver
oorzaakt door een relatief vriendelijk
virus. Een fikse "kou" mag en kan daar
om geen griep worden genoemd. Je voelt
je wat "grieperig" maar in dit geval is je
leven niet bedreigd. Het latijnse woord
voor virus betekent zoveel als vergif. De
biomedicus en de biochemicus bedoelen
ermee een biologische eenheid zonder
celstructuur. Het virus heeft geen cel
structuur en kan zich daarom niet zelf
standig handhaven. Een virus kan niet
zelfstandig leven. Het virus kan zich
enkel en alleen in een cel handhaven en
vermenigvuldigen. Met het van het woord
virus afgeleide woord virulent wordt de
aanvalskracht van het virus of de bacte
rie of een andere ziekteverwekker aange
geven. Zo is dus het griepvirus virulenter
dan het virus dat ons verkoudheid
bezorgt.
Tegen virusinfecties bestaan helaas nog
geen medicijnen, die afdoende helpen.
Het is al een hele winst dat de complica
ties van een virusinfectie, welke meestal
worden veroorzaakt door ziekmakende
pathogene bacteriën kunnen worden
bestreden met antibiotica.
Virussen tasten de celwand aan, maken
daar "gaten" in en dringen de cel binnen.
Het virus kan zich op die wijze vermenig
vuldigen waarop tenslotte de gehele cel
wordt vernietigd.
Een andere consequentie van zo'n
kapotte celwand is dat zo'n aangetaste
en dus zieke cel zich niet kan verweren
tegen een bacteriële "invasie", tegen een
bacteriële infectie dus. De bacteriën wor
den door de zieke cellen niet bestreden
en kunnen zich ongehinderd vermenig
vuldigen met alle consequenties van
dien.
Een banale verkoudheid is au fond een
milde vorm van ziek zijn. De complicaties
als gevolg van wat eerder beschreven is
- de zieke cel, die zich niet verweren kan
- zijn veel en veel ernstiger. Een ver
waarloosde verkoudheid kan resulteren
in een longontsteking, een spier- of een
botontsteking en andere narigheid met
vervelende gevolgen, terwijl dat alles met
simpele maatregelen voorkomen had
kunen worden. Bedrust, lekker onder de
wol, veel drinken en je laten verwennen.
Moeders en echtgenotes zijn beter
getraind en toegerust in het bestrijden
van een verkoudheid dan de dokter.
Tegen de griep bestaan dus (nog) geen
medicijnen, maar wel kan men de men
sen ertegen vaccineren. Men kan dus
preventief te werk gaan. Het principe van
het vaccineren bestaat hieruit dat men de
mensen met het verzwakte of gedode
agens de oorzaak van de ziekte)
inspuit. De mensen worden er soms een
beetje ziek van, dat komt door de reactie
van het lichaam op dat niet werkzame
agens, maar de reactie is veel milder, ter
wijl het lichaam wel "dezelfde" antistoffen
maakt tegen die ziekteverwekker, zodat
bij een invasie van het werkzame agens,
deze als het ware massaal kan worden
bestreden. De niet verzwakte ziektever
wekker heeft dan geen kans om je ziek te
maken.
Jonge kinderen en "ouden van dagen" en
wat dan heet risico- groepen zoals diabe
ten en hart- en vaatlijders, de reuma
patiënten en de CARA- groep (CARA=
chronische a- specifieke respiratoire aan
doeningen) moeten worden gevacci
neerd. Zo'n "griepprik" kan je veel ellende
besparen en het is voor vadertje staat
een minder kostbare zaak dan het
behandelen en weer beter maken van
zieken als gevolg van de complicaties
van een griep. Vaak kan je de mensen
horen vertellen, dat zo'n griepprik niet
helpt. Dat is ten dele waar, omdat het
griepvirus een heel slimme is. Het vaccin
richt zich namelijk tegen het "jasje" van
het virus, tegen de mantel van het virus.
Zo'n virus nu kan - (en nog al vaak) -
van jasje veranderen. De aangemaakte
antistoffen in het lichaam kunnen zich
dan niet verweren tegen het "nieuwe
38
