Sago productie
Voor het ressort ligt een smalle houten
steiger, die een meter of vijftig in zee uit
steekt. Aan het eind daarvan liggen een
paar vlonders en er is een dakje als
beschutting tegen de zon. Via een houten
trap die in zee steekt kan men te water
gaan om te zwemmen of voor een een
voudige snorkelverkenning. Op mijn eer
ste snorkeltocht zag ik enkele kleine vis
sen, grote blauwe zeesterren, tripang en
een kleine formatie verdwaald koraal. De
bodem bestaat voornamelijk uit zand.
Arnold Tomasoa, die op de vlonders van
de steiger zat, vertelde dat het mogelijk is
om bij rustig weer dolfijnen op zee te
zien. In de maanden maart en april hou
den zich voor de kust orka's op, die vaak
langs zij de vissersboten gaan liggen. In
het ondiepe water voor het ressort wordt
soms een zeekoe waargenomen. Op
enige afstand van Kota Saparua ligt het
Fort Duurstede. Het fort ligt op een kleine
heuvel en is met 24 treden te bereiken.
Aan de voet van het fort ligt het Waisisil-
strand. Het fort werd in 1691 gebouwd en
had 26 kanonnen. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog is een deel weggebombar
deerd. In de jaren 1977-1983 is het fort
voor een bedrag van 500 miljoen rupiah
gerestaureerd. Naast het fort ligt het
Foto: Theo Janssen
museum, dat gebouwd is in de vorm van
een baileu (gemeenschapshuis). In de
grote ruimte staan zeventien diorama's
van de strijd die op deze historische
grond is gevoerd. In enkele ervan wordt
de onafhankelijkheidsstrijd uitgebeeld.
Helaas is geen literatuur voorhanden.
Thomas Matulessy, beter bekend als
Pattimura, is de lokale en nationale held,
die tegen de Nederlanders in opstand
kwam. Op 14 mei 1817 zette hij met zijn
medestrijders de aanval in op het
onneembaar geachte fort Duurstede. De
gehele bezetting van het fort vond daarbij
de dood, slechts het zoontje van gouver
neur Van den Bergh bleef gespaard. Dit
leverde Thomas Matulessy de bijnaam
Pattimura op, dat 'de zachtmoedige' bete
kent. Met de buitgemaakte wapens werd
de strijd voortgezet. Maar toen in augus
tus Nederlandse versterking arriveerde,
waren de opstandelingen daartegen niet
opgewassen. Pattimura werd gevangen
genomen en in Fort Victoria in
Ambon-stad opgesloten. Tijdens zijn
berechting werd hij schuldig bevonden
aan gewapende opstand tegen het
Nederlandse bewind en ter dood veroor
deeld. Op de executieplaats in Ambon-
stad is ter ere van deze vrijheidstrijder
een monument opgericht. Vlak voor de
executie groette Pattimura zijn tegenstan
ders met de woorden: 'Heren, ik wens u
een prettig verblijf. In Haria wordt nog
steeds de wapenuitrusting en enkele kle
dingstukken van Pattimura bewaard. De
herinnering aan de vrijheidsstrijder wordt
jaarlijks op 14 mei levend gehouden, door
een naast Fort Duurstede en het museum
ontstoken fakkel. Door estafettelopers
wordt de toorts overgebracht naar
Ambon-stad. In de dorpen waar de esta
fettelopers doorkomen, wordt de vlam
door de inwoners in adatkleding begroet.
Na aankomst van de fakkel in Ambon-
stad volgt een herdenking.
Saparua is een stil, slaperig stadje.
Alleen op marktdagen, woensdag en
zaterdag, en bij de busterminal is het
druk. Behalve vis worden er groenten,
fruit en kruiden verkocht. Hoewel de
bestuurlijke zetel van het eiland hier is
gevestigd, maakt Saparua de indruk van
een dorp. Langs de hoofdweg van Haria
naar desa Mahu zijn verschillende planta
ges gevestigd, die naast bekende pro-
dukten als kruidnagel en nootmuskaat,
ook sago voortbrengen. De bereiding van
het moeizaam verkregen sagomeel kan
men op verschillende plaatsen zien,
evenals het bakken van sagokoekjes, die
in huisnijverheidbedrijfjes gemaakt wor
den. Sago vormt een belangrijk bestand
deel van de voeding van de lokale bevol
king. Ook wordt er op Saparua gebruiks-
aardewerk gemaakt. Deze industrie is in
het dorp Ouw gevestigd, op negen kilo
meter ten oosten van Haria. In het dorp
Nolloth, tien kilometer van Saparua-stad,
bezoek ik twee bezienswaardigheden.
Het Protestantse kerkje dateert uit 1860.
Vlakbij het kerkje staat een baileu, die
ook in dat jaar is gebouwd. Ten noorden
van desa Mahu liggen heetwaterbronnen,
waar een zwembad is gebouwd. De laat
ste dag van mijn verblijf ga ik met een
paar andere duikers en de instructeur van
het Mahu Village Resort naar een locatie
op slechts tien minuten vaarafstand. De
beschutte kleine baai is voor snorkelaars
een ideale plek om dicht onder de kust en
op geringe diepte de fascinerende wereld
onderwater waar te nemen. Na de duik
houden wij een picknick op het stenen
strand. Saparua is zeker de moeite waard
om meerdere dagen te bezoeken. De
eenvoud en authenticiteit van dit paradij
selijke eiland maakt, dat men zich er thuis
voelt. Men krijgt de indruk, dat op dit
ongerepte eiland met zijn 50 000 inwo
ners de tijd heeft stilgestaan.
Mahu Village Resort, Desa Mahu, Pulau
Saparua (Maluku Tengah). Reservering:
P. T. Daya Patal Travel, Tonny Tomasoa,
Jl. Said Perintah 53, Ambon 97126,
tel. 0911 53529/52498, fax 0911 44539.
41
