met de Falcons
Twee sierlijke Curliss-Wright 22 'Falcons'
als versterking twee stuks radiobuizen
van type 6L6, die door de frontplaat uit
staken. Ontvanger en zender waren één-
knops. De fijnafstemming van de zender
was een bijzonder kunststukje. Er was
een lange koperdraad die met een haspel
kon worden af- en opgerold met aan het
eind een kleine windzak (waarvoor wij
een eigen naam hadden bedacht). De
draad sleepte achter het toestel aan. De
kunst was nu om met de haspel de lengte
zodanig te regelen, dat je op de ampère
meter een 'dip' kreeg. Zo niet, dan zat je
er wel naast en was de zender vrij nutte
loos. Nu kon een echte telegrafist dat nog
wel voor mekaar krijgen, maar voor de
waarnemers, die in korte tijd ook nog
morse moesten leren én alle procedures
en afkortingen van het verkeer, was het
veel gevraagd.
In het begin ging er een Falcon op
Tjililitan dopr de wielen, een andere
maakte een crash bij Buitenzorg, maar
voor de rest konden onze vaak jonge vlie
gers er goed mee overweg. Bij de laatste
grote parade boven Batavia, toen de M.L.
alles wat kon vliegen de lucht instuurde,
waren ook onze zeven Falcons van de
partij. Een andere Falcon, van Kalidjati,
vloog helemaal vooraan. Daarin zat de
commandant M.L. die tijdens een duik
naar de grote tribune het saluut aan de
paradecommandant bracht. De burgerij
keek de ogen uit! Toen de oorlogsdrei-
Toen de toestand in het Verre Oosten
begon te spannen, probeerde de M.L. in
Amerika nog de hoognodige toestellen te
kopen. Een van de typen die werd aange
schaft, was de Falcon. Het waren lichte
éénmotorige laagdekkers, bestempeld
als 'advanced trainers', waarvan er nog
een paar dozijn tijdig op Java arriveer
den. Ze werden ingedeeld in twee afde
lingen als verkenners en kregen als taken
het leiden van artillerievuur, lichte aanval
len met bommen en mitrailleurs en verder
waarnemingen en communicatie. Meer
kon van deze toestellen ook niet worden
verwacht.
Voordat de verkenners arriveerden werd
de 1e luitenant-waarnemer J.W. Verhoe
ven opgedragen zich in te werken in zijn
toekomstige taken. Daarbij kreeg hij als
vaste radiotelegrafist ondergetekende,
die zich eveneens moest specialiseren.
Vanuit basis Andir zijn toen allerlei
opdrachten uitgevoerd, eerst met de aan
wezige Glenn Martins, maar later met de
eerste Falcons, waarvan er ook een paar
op Kalidjati werden gestationeerd voor
het lessen van leerling-vliegers.
De eerste Verkenningsafdeling werd
geplaatst op Tjililitan en kreeg als onder
komen de oude KNILM-hangar, waar
enkele kleine lokalen werden aange
bouwd onder meer als leslokaal voor de
aspirant vuurleidings-officieren.
De Falcons waren tweezitters, vóórin de
bestuurder en achterin de waarnemer. Bij
proefvluchten zat achterin vaak de vlieg
tuigmonteur en wanneer goede verbindin
gen essentieel waren zat daar de enige
radio-telegrafist die de afdeling rijk was.
Achterin was een tweede besturing, die
op eenvoudige wijze was in te schakelen.
Het kwam wel voor dat een vlieger, die
even op zijn kaarten moest kijken vroeg:
'Wil je hem even vast houden?'
De radio-installaties waren zwak en
eigenlijk alleen maar geschikt voor con
tact op korte afstand van de vliegbasis en
voor gesprekken onderling binnen dezelf
de formatie. Het minimale zendertje bezat
ging sterker werd, moest ook aan de bui
tengewesten worden gedacht en maakte
de afdeling Falcons een vlucht over
Sumatra met bestemming Medan. Bij een
tussenlanding op Pakanbaroe maakte het
commandovliegtuig van Verhoeven een
noodlanding, het landingsgestel wilde er
niet uit. Een paar keer werd getracht het
eruit te 'vliegen' maar dat hielp niet. Toen
de overige zes kisten op de grond ston
den en we genoeg benzine kwijt waren,
zette de commandant het toestel op
prachtige wijze vlak naast de baan in het
gras. Toen we stil stonden keek hij om en
vroeg kalm: 'Jongen, gaat het?' 'Jawel
Luit, alles O.K.' antwoordde ik en we
klommen er uit. De eerste persoon die we
zagen was mijn vroegere luitenant
Nommensen van de verbindingsdienst,
die met een jeep kwam aangesneld. We
moesten ruilen van toestel en een andere
vlieger en monteur bleven achter voor het
herstel van de Falcon, die een verbogen
propeller en twee ingedeukte wielkasten
had.
In Medan gaven we op Polonia een lucht-
show waarover de Europese bevolking
nog dagen sprak. We bombardeerden
een namaakhuisje met kleine zakjes meel
en voerden beschietingen uit met de
voormitrailleur op schijven die aan flarden
gingen, 's Avonds onthaalde de burgerij
ons in de grote Sociëteit en trachtte van
ons te weten hoe sterk onze luchtmacht
wel was.
36
