Taboe op Bali II
honderden verschillende vormen en
karakters waar de Nederlanders nooit
een spat aan hebben willen veranderen.
Integendeel, er zijn studies van gemaakt
door wetenschappers die met hart en ziel
onderzoekingen deden en die vastleg
den. Is dat de scholieren in Nederland
ooit verteld? Is op scholen verteld dat er
Indische Nederlanders in Indië leefden,
die een bescheiden maar zeer belangrij
ke tussenpositie vormden tussen de bui
tenlanders en de inlanders? Is er ooit uit
gelegd dat 'inlanders' geen scheldwoord
is, maar waar alleen een autochtoon mee
wordt aangeduid. Is er ooit het verschil
aangeduid tussen totok en belanda?
Feiten uit de geschiedenis zijn belangrijk,
maar even belangrijk is het vermelden
van menselijke verhoudingen. Neder
landers hebben van Indonesiërs geleerd
en Indonesiërs van Nederlanders. Ik heb
een sterk vermoeden dat men van toeris
ten alleen verkeerde dingen leert en dat
toerisme een machtiger overheerser is
dan vroeger de eerste kolonialen. Zij
halen nu meerweg dan specerijen.
Hoe ongeïnteresseerd de redactie van
Weerzien met Indië is blijkt uit de slordi
ge, schaamteloze fouten die zij tot nog
toe hebben gemaakt in de tekst. Gewoon
negerend dat er in Nederland 400.000
Indische Nederlanders wonen waaronder
ook geologen, biologen, antropologen,
sociologen die meer kunnen dan petjok
praten, 'Ramona' en 'Brandend zand' zin
gen. En die bovendien Indië/lndonesië
hebben gekend. Voor wie een 'weerzien'
niet met weerzin gepaard gaat.
We zijn nu zowat op de helft van de serie
gekomen. Toevallig kreeg ik deel 6 in
handen met ergens de bekende foto van
Hein Buitenweg: een dame in sarong-
kebaja op de stoep voor het huis bezig
met een manggistan-verkoper. Wat geeft
het onderschrift: de beschrijving van de
klontong-Chinees. Foutje, geintje? Ik zal
toch in de volgende afleveringen zoeken
naar die klontong-Chinees, want die moet
als het goed is manggistans verkopen!
Neen, het zou veel educatiever, veel,
veel beter zijn de 6 delen Enyclopaedie
van Nederlands-lndië in desnoods hon
derd delen desnoods opnieuw uit te
geven. Met de foto's en illustraties van de
Waanders serie, want die zijn werkelijk
schitterend. Of deze eerste afleveringen
alleen een slechte start zijn geweest,
laten we hopen dat in de volgende in
ieder geval die irritante, arrogante toon
verdwijnt. Staat zo dom.
In onze Nederlandse literatuur spelen
zich soms onbegrijpelijke zaken af. Hoe
is het mogelijk dat b.v. Op de rug gezien
met het aanstellerige gedreutel van
Margriet de Moor binnen vier maanden
een tweede druk haalt en dat zo'n briljan
te verhalenbundel van Lambert Lambertz
Taboe op Bali er zes jaar over moet
doen? Lezen Nederlanders eigenlijk wel
goed, vraag ik mij zo dikwijls af. Toch een
zegen datje bij de openbare bibliotheek
voor een paar tientjes per jaar duizenden
boeken kunt lezen en weer teruggeven,
boeken die je voor geen goud op je boe
kenplank zou willen hebben. Al zes jaar
staat Taboe op Bali op mijn boekenrek en
daar staat nu de tweede druk sinds giste
ren naast. Gek om van één boek twee
uitgaven te hebben? Neen, in deze uitga
ve is iets veranderd. Lambert Lambertz
gebruikt hier zijn eigen naam Lambert
Giebels (mr. drs. L.J. Giebels) en hij liet
twee verhalen uit de eerste druk vervan
gen door drie nieuwe verhalen. 'Tida-
lakoe', 'Koekjes bij de thee' en 'Morpheus
in de kota' zijn in de plaats gekomen van
'De Hollandse hadji' en 'In het diepst van
mijn gedachten'. Een goede ruil?
Persoonlijk had ik de drie verhalen erbij
willen hebben, maar ik kan de reden gis
sen waarom hij die twee andere schrap
te.
Ik heb de (nu) elf stories herlezen en
gelezen en net als zes jaar geleden
genoten van zijn mooie heldere stijl, zijn
gevoel voor humor, het relativeren en op
de juiste plaats zetten van personen en
feiten. Als hoogtepunt nog altijd 'Tulus
the honest' waar een schitterende (niet
Nederlandse) film van te maken zou zijn.
De tijd dat Lambert Giebels in Indonesië
werkte als ontwikkelingsdeskundige gaf
hem de inspiratie voor dit proza, mis
schien een tussendoortje bij het andere
werk, artikelen over ruimtelijke ordening
en politicologie. Momenteel is Giebels
bezig aan een biografie over dr. L.J.M.
Beel. Een schrijver zonder grenzen, maar
vooral met de gave om zichzelf taboes op
te leggen. Deden anderen dat ook maar.
L.D.
N B. Toch nog een opmerking: een
prachtige omslagfoto, op een zuinig poc
ketformaat en een allervervelendste blad
spiegel die door een foutieve instelling
bijna in de rugbinding verdwijnt, zodat je
beide handen nodig hebt om het boekje
open te sperren. Derde druk beter
Uitgeverij De Geus!
vervolg van blz. 9 Dr. Roesia
Onlangs kwam ik 's avonds laat thuis.
Nauwelijks had ik de voordeur achter mij
gesloten of ik stond als versteend in de
hal. Uit de woonkamer klonk pianomu
ziek, een spel dat mij op slag vijftig jaren
in de tijd terug deed vliegen en mij weer
kind maakte. Ik hoorde dokter Roesia
spelen, zo traag en treurig, zo vol nostal
gie.
In een flits zag ik ook Ijem met haar
armen gebaren, voelde haar lichaams
warmte en rook een zachte geur van
klapperolie en melatie-bloesem. Nog niet
geheel bekomen van de betovering deed
ik de tochtdeur naar de woonkamer open.
Hoewel de ruimte in het halfduister lag,
zag ik meteen dat de plaats achter de
vleugel van mijn vrouw leeg was. Op de
kruk zat niemand. Ik zag haar alleen op
de lange bank zitten, de benen opgetrok
ken en haar armen er omheen geslagen.
Een zacht opflikkerende gloed bescheen
haar gezicht terwijl zij als gehypnotiseerd
naar een punt van de kamer keek. Het
was de televisie, die aan stond.
Wezenloos staarde ik naar het toestel. Zij
keek verwonderd op, en zei zachtjes: 'Het
is Reinbert de Leeuw, die werken van
ene Satie speelt. Erik Satie, een
Fransman, Monsieur Ie Pauvre. Zo werd
hij ook wel genoemd'. Monsieur Ie
Pauvre, Ie pauvre. Orang Miskin, orang
miskin...
Aneas Alzabidi werd in 1925 in Batavia
geboren in een Indisch-Arabische familie.
Hij woonde eerst korte tijd in Tunesië maar
bezocht daarna, van 1932 tot 1937, de
Hollandsch Arabische school in Solo en
aansluitend de Christelijke Mulo en de
HBS. In 1948 kwam hij naar Nederland. In
zijn verhalen vermengt hij fictie met werke
lijke gebeurtenissen en met personen die
echt hebben bestaan. Aneas Alzabidi is
getrouwd en heeft drie kinderen.
43
