BIJ DE VOORPLAAT
De Batavia
WIE DIT LEES IS GEK
Vele jaren zag ik, als ik over de Houtribsluizen bij Lelystad reed,
de contouren van het VOC-retourschip Batavia steeds duidelijker
worden. Het lijkt wel of die sluizen altijd opengaan als ik aan
kom rijden en dan moetje minstens tien minuten wachten om
varend Nederland voor te laten gaan. Vele guldens heb ik
betaald voor het fraaie zicht, niet aan de Stichting 'Nederland
bouwt een VOC-retourschip' die daar de Batavia bouwde, maar
aan een horde jongens en meisjes, die daar met emmer en
spons gezwind de autoruiten begint te poetsen. Allemachtig, ze
scheuren met een rotgang de ruitewissers naar voren, een
plens water, trekker erover, 'piekie meneer' en racen naar de
volgende auto! Door schone ruiten bewonderde ik dan op
afstand de Batavia, de reconstructie van de 17e eeuwse
Oostindiëvaarder.
Ik moet deze culturele attractie nu toch gaan bezoeken voordat
ze te water gelaten wordt. Op het droge toont het schip impo
santer dan in het water, lijkt me. Dus laatst op een winderige en
koude zondagmiddag, hebben we ons verbaasd over de lage
ruimte tussen bepaalde dekken waar je met geen mogelijkheid
rechtop kan staan en werden we geimponeerd door de afme
tingen, het houtsnijwerk, het want, de zeilen en de ontzaglijke
spijkers, verschillend van grootte, die het schip bijeen houden.
Deze spijkers associeerde ik direct met onze abonnees die
Moesson in de vaart houden.
In het informatiecentrum, waar dia's werden vertoond, werd uit
leg gegeven over de bouw van het schip, een idee van scheeps
bouwmeester Willem Vos die ook de bouw begeleid. Jonge
mensen krijgen hier een op de praktijkgerichte, effectieve oplei
ding tot scheepstimmerman, tuiger, blokkenmaker of zeilmaker.
Het project heeft een voorbeeldfunctie in Europa op het gebied
van ambachtelijke scholing.
Na de bouwperiode van zo'n tien jaar heeft HM Koningin Beatrix
op 7 april de Batavia gedoopt. Daarmee gaf de vorstin ook
meteen het startsein voor het transport naar de plaats van de 'te
water zetting'. Het schip, vastgezet op een stalen draagstoel
reed op enorme wagens vanaf de werf naar een gereedliggend
ponton. Op het ponton ging de Oostindiëvaarder naar
Amsterdam. Daar werd het 56 meter lange schip geballast en
met staande masten en volledige tuigage tewater gezet. Dat te
water zetten was een technisch hoogstandje dat enkele dagen
duurde. Na deze te water zetting voer de Batavia terug en
meerde het af voor de werf te Lelystad waar het schip als voor
toeristische doeleinden zal worden gebruikt.
De opgedane kennis tijdens de bouw van de Batavia wordt
werer gebruikt voor de bouw van opnieuw een replica van een
beroemd historisch schip, De Zeven Provinciën, waarvan de kiel
reeds is gelegd op dezelfde bouwlocatie bij Lelystad.
De oorspronkelijke Batavia is gebouwd in 1628, volgens de
resolutie van 17 maart 1626 van de Heeren Zeventien van de
Verenigde Oostindische Compagnie. Het was een bewapende
koopvaarder van het type spiegelschip, een snelle en tegelijker
tijd sterke driemaster. Helaas liep het schip al op zijn eerste reis
in 1629 voor de Australische kust op de klippen en verging.
Moesson wenst de huidige Batavia een behouden vaart!
M. Schoen
'Er zijn verschillende manieren om een groot schrijver te eren of te gedenken:
Je kunt hem bijvoorbeeld een prijs geven; en je kunt, wanneer het een belang
rijk auteur is, zelfs een prijs naar hem vernoemen, zoals we bij P.C. Hooft
hebben gedaan. Je kunt ook een standbeeld voor hem oprichten, waar eens per
jaar, op zijn geboorte- of sterfdag, de trouwe aanhangers bij elkaar komen en
dan lezen uit zijn werk. Of je kunt een gedenksteen voor hem laten maken en
dit plaatsen aan een pand dat een bijzondere betekenis in het leven van die
schrijver heeft gehad.'
Met deze woorden opende Aad Nuis, staatssecretaris van OCW, zijn toespraak
bij de onthulling van de gevelsteen voor Tjalie Robinson aan de Prins Maurits-
laan 36 te Den Haag op 22 maart jl. De gevelsteen is gemaakt door Alain
Soetermans.
Het initiatief om deze gedenksteen te plaatsen boven de voor-deur van het
pand waar de schrijver, sinds 1959, woonde, werkte en overleed, nog voor het
pand in andere handen over zou gaan, kwam van Edy Seriese, voorzitster van
het IWI, dat tevens deze maand zijn 10-jarig jubileum vierde.
Op de dag van de onthulling was de redactie van Moesson inmiddels druk
bezig met het inpakken, opruimen en ontruimen van de parterre, waardoor
deze gebeurtenis een extra vleugje 'op het nippertje' kreeg.
Toen het idee voor het plaatsen van een gedenksteen aan Lilian Ducelle werd
voorgelegd, zei ze direct 'Ja, maar dan moetje er wel op zetten 'Wie dit lees is
gek'. En zo gebeurde het. Ook al is Tong Tong er niet meer, ook al is Moesson
niet meer daar, voor de mensen die al die jaren de Prins Mauritslaan 36 heb
ben bezocht als 'het Indische huis' zal deze gevelsteen een aandenken zijn aan
de tijd dat het dat wel was. En diegenen die nog nooit van Tjalie Robinson
hebben gehoord, en nu verbaasd omhoog kijken en hardop lezen 'Wie dit lees
is...' kunnen er niet meer onderuit.
Vivian Boon
Foto: Siem Boon
2
