door J.A. Stolk, huisarts
Ademhalen
Van Diogenes, die zo'n paar eeuwen
voor onze jaartelling leefde, werd en
wordt gezegd, dat hij dood ging door
domweg op te houden met ademhalen.
Dat beschreven de oude Grieken als een
overwinning op de wil om te (over)leven
en in onze tijd wordt dit heel nadrukkelijk
beaamd.
Een overwinning op de wil? Zou dat zo
zijn? Van diezelfde Diogenes, de oude
Griekse wijsgeer, is ook verteld, dat die
in een ton woonde, uit de goot at, zonder
schaamte en pleine public zijn behoefte
deed op straat. Dat hij ongelooflijk stonk
en op het nimmer verschoonde kleed, dat
hij gebruikte om zijn onwelriekend lijf te
bedekken, insecten en vliegen meteen
de geest gaven wanneer zij - heel even
maar - daar op neerstreken. In elk geval
was van enige hygiënische kennis bij
deze 'wijze' oude man geen sprake.
De oude wijsgeer zou ook dag en nacht
met een lantaarn lopen, steeds maar
weer mompelend: 'Ik zoek een mens'.
Doodgaan door op te houden met ade
men. Dat doen wij straks in 'onze tijd'
toch allemaal? Nu en in de toekomst,
vroeger idem dito.
Diogenes was op weg naar Olympia,
lopend, zoals dat in die tijd gebruikelijk
was. Moe geworden van de lange wan
deling legde hij zich ergens onderweg ter
ruste in de schaduw van een boom.
Tegen de mensen die bij hem waren zei
hij: 'Lopen jullie maar door, ik kom later
wel'. Maar Diogenes kwam helemaal niet
opdagen omdat hij dood was. Hij legde
zich ter ruste, hield op met ademen en
was (dus) dood. Jawel! Zo is, denk ik, de
verhalenmachine op gang gekomen.
Wanneer je het mij vraagt is de oude
viespeuk doodgegaan aan een asthma
cardiale. Diogenes liep dan wel steeds
met een lantaarn naar een mens te zoe
ken, zeker is dat hij zichzelf nimmer is
tegengekomen, als mens niet en even
min als 'lachend voorbeeld'. In het
opzicht van lichaamsverzorging en het
inzicht in het hoe en op welke wijze een
goede gezondheid te verkrijgen en te
behouden, was deze Griek een hele
domme man, zelfs in die tijd van het
oude Griekenland.
Een asthma cardiale wil zoveel zeggen
dat er een acute asthma aanval optreedt
omdat de longblaasjes, die zorgen voor
de uitwisseling van zuurstof (O,) en kool
zuur (C02) met het bloed, vol lopen met
vocht. In dit geval met oedeemvocht, dat
in tegenstelling tot het vollopen van de
longblaasjes met slijm bij een asthma
pulmorale (pulmo is het latijnse woord
voor long).
Diogenes had alle reden om iets derge
lijks, een asthma cardiale dus, te krijgen.
Hij was een oude man, zeer waarschijn
lijk in slechte voedingstoestand en had
een grote afstand gelopen. Het oude hart
kan het dan niet meer aan. Het hart 'slaat
op hol' of klopt heel onregelmatig, het
hart decompenseert. Bij een gedecom-
penseerd hart kan deze het aangevoerde
bloed via de longslagader niet allemaal
kwijt, dit bloed moet naar de grote
lichaamsslagader (de aorta) worden
'gepompt'. Het bloed stuwt terug naar de
long en de long 'loopt vol'. De patiënt
raakt in grote ademnood en zonder hulp -
in de tijd van Diogenes was dat een
onmogelijkheid - ongetwijfeld sterven.
Zo'n verhaal klinkt natuurlijk veel prozaï
scher en ook veel saaier dan wanneer je
zegt dat de oude Griek de wil om te over
leven overwonnen had. Zoals gezegd is
de oude man van de ton en de lantaarn
gestorven aan een gedecompenseerd
hart of zoals het jargon dat zegt, hij is
gestorven aan een decomponsatio
cordis. Is tegenwoordig de dokter op tijd
bij je (een plaspil kan in zo'n geval won
deren doen) of - in heel ernstige gevallen
- ben je op tijd in het ziekenhuis dan
overleef je het wel. De dokter zorgt er
dan voor dat je door kan blijven ademen.
Onder CARA wordt verstaan de
Chronisch Aspecifieke Respiratoire
Afwijkingen en daarmee wordt bedoeld
de groep van mensen, die lijden aan
asthma pulmonale, asthmatische bron
chitis en/of longenfyseem. Wat je in de
volledige tekst van Cara niet terugvindt is
het woord atopie of allergie. Cara-patiën-
ten hebben een constitutionele atopie, dit
wil zoveel zeggen dat de patiënten een
overgeërfde allergie hebben.
CARA-patiënten leven vaak en ook letter
lijk heel benauwd, dat wil zeggen dat zij
leven met een chronisch zuurstof tekort.
Dat kan je ondervinden wanneer je
woont, werkt, leeft, zoent en vrijt op een
hoogte van één van de Andesplateaus,
op 4000 meter of 5000 meter hoogte, dat
kan nog net zonder zuurstofmasker.
Mensen en dieren die op een grote hoog
te leven hebben zich aangepast. Zij zijn
meestal een stuk kleiner en zij hebben
een veel grotere hoeveelheid rode bloed
lichaampjes. Deze zorgen voor het zuur
stoftransport door het hele lichaam naar
alle belangrijke organen en zuurstof is
ook belangrijk voor het opwekken van
energie, ons metabolisme. Kleine men
sen en kleine dieren hebben meestal
minder energiebehoeftes, voor hun vitale
functies zijn er minder caloriën nodig, kan
je ook zeggen.
Asthmapatiënten reageren op bepaalde
stoffen uit hun omgeving met een aller
gie, die een asthma-aanval kan veroorza
ken. Berucht zijn de graspollen in het
voorjaar, honden- en kattenhaar en voor
al het microscopisch kleine beestje, wat
in tapijten en wollen vloerbedekking
huist, de huismijt. Dat kleine beestje, wat
onder de microscoop er uitziet als een
gevaarlijk monster wordt ook gevonden
in de gordijnen en stoffenbekleding van
het meubilair.
De asthmapatiënt reageert bij een allergi
sche reactie met een overproduktie aan
slijm in de longblaasjes (de alveoli) en
vullen deze (bijna) geheel op. Gevolg, de
patiënt komt 02 tekort en kooldioxyde
(C02), die bij de ademhaling een vitale rol
speelt, kan niet worden uitgeademd. Dat
uitademen van C02 is zo belangrijk dat
het typische kenmerk van de ademhaling
van de asthmapatiënt het zogenaamde
wheezing is, dat in medisch jargon het
verlengd expirium wordt genoemd. De
patiënt doet alle en hevige moeite om uit
te kunnen ademen. We spreken hier van
een asthma pulmonale, eerder werd
beschreven een asthma cardiale a.g.v.
een gedecompenseerd hart. In beide
gevallen loopt de alveoli vol met vocht en
er is er geen 02 en C02 uitwisseling meer
mogelijk met het bloed, en de patiënt,
wanneer niet tijdig geholpen, zal sterven.
Als gevolg van een asthma pulmonale
kunnen er complicaties ontstaan, die
33
