De suikerfabriek OEMBOEL
bij Probolinggo (slot)
Met terrein was met vlagge
tjes versierd en overal
stonden tentjes met soto
(soep), saté, es stroop,
tjendol e.d. Er werden Javaanse volks
dansen opgevoerd onder begeleiding van
gamelanmuziek.
Namen uit die tijd flitsen nog door mijn
hoofd zoals Karthaus, administrateur, die
tegenover de fabriek woonde, vaak
speelde ik er met de kinderen; Deeleman,
de eerste machinist; Marsman, tuin-
employé, ik vond nog een foto waarop
zijn kinderen staan.
De fabriek werd beheerd door de firma
Tiedeman Van Kerchem, maar was
eigendom van een Engelse familie. In
één van de graven op het kerkhofje van
de zusterfabriek Wonolanggan, oostelijk
van Probolinggo, lag een dochter van de
Engelse eigenaar begraven die in Italië
was overleden en in een grote glazen fles
een bron aangetroffen - en dat is het
geheim van Oemboel, daarom gaf Miss
Grant, een familielid van de eigenaar,
opdracht daar een zwembad te bouwen.
Niet alleen mensen van de fabriek kon
den hier naar hartelust zwemmen maar
ook iedereen uit de stad en van de omlig
gende suikerfabrieken. Ik heb er leren
zwemmen en er menig uurtje doorge
bracht. Later vernam ik dat nog vóór de
tweede wereldoorlog de fabriek door de
malaise-tijd werd stilgelegd en afgebro
ken. De huizen zijn echter blijven staan
en ge-bruikt om kleine bedrijfjes in te ves
tigen, zoals een weverij.
Er waren stierenrennen, de 'karapan sapi'
genoemd. Deze komen oorspronkelijk uit
Madoera, maar ook op de noordkust van
Oost-Java wonen veel Madoerezen en
die hebben het volksgebruik naar deze
streek van Java gebracht.
De grote aloon-aloon van Probolinggo
door G. Servaas
Om negen uur begonnen dan de stieren-
rennen, twee aan twee gespannen; deze
ceremonie duurde de hele ochtend, waar
na door de resident de prijzen werden uit
gereikt. Dat waren echt grote en belang
rijke feesten.
Op dezelfde aloon-aloon werden ook vlie
gerfeesten voor de jeugd, klein en groot,
gehouden. Het vliegertouw werd dan vol
geplakt met scherfjes glas en het was
dan de bedoeling om het touw van je
concurrent door te zagen met je eigen
vliegertouw. Dat was een sport die uren
kon duren.
Of de bergen in. Ik was verzot op de ber
gen; als ik in de tuin speelde maakte ik
altijd bergen. Ik stelde mij voor hoe de
Bromo er uit zag en hoe de vormen van
de hellingen waren. Telkens dacht ik aan
het Tenggergebergte en vroeg ik wan
neer wij naar Soekapoera gingen. Ja, ik
Arbeiders aan het werk in de Sf Oemboel bij Probolinggo, 1932
gevuld met formaline, gekleed in bruids
toilet met ruiker was gelegd en naar Java
werd vervoerd en bijgezet.
De Sf Oemboel had een mooie, hoge en
slanke schoorsteen waarop Ombul stond
en daaronder 1900. De naam Ombul was
Engels voor Oemboel bron). Op de
plaats waar de administrateurswoning
zou worden gebouwd (de Besaran) werd
werd dan gedeeltelijk omheind met bam
boe en er werd een overdekte tribune
gebouwd voor de toeschouwers. Op de
aloon-aloon was het een drukte van
belang, stalletjes met veel te drinken en
te eten, feestelijk geklede eigenaren van
de stieren en de stieren zelf, versierd met
vlaggetjes en papieren bloemen op een
bamboejuk. En dit alles onder begelei
ding van tromgeroffel en blaasmuziek.
hield van Soekapoera en het
Tenggergebergte. Van Soekapoera moet
je wel houden want de naam betekent 'ik
hou van de plaats (soeka houden van
en poera plaats).
De bus vertrok vanuit Probolinggo en
reed dan voor ons huis langs, waar we
konden opstappen bij de halte van de Sf
Oemboel, de bus ging dan een paar kilo
meter langs de Grote Postweg richting
20
