PLANTEN UIT DE TROPEN
ADEMNTHERA PAVONIA KORAALBOOM
SAGA POHON SAGA OETAN
Mimosaseae Mimosafamilie
DOOR NETTY SELDER
O
Zaden van de Saga Pohon
De Mimosafamilie is een grote familie van
tropische planten en bomen. Ze zijn nauw
verwant aan de vlinderbloemigen, wat te
zien is aan de samengestelde bladeren
en aan de peulvruchten maar niet aan de
bloemen. De samengestelde bladeren
vertonen net als de vlinderbloemigen
(Papileonaceae) slaapbewegingen; ze
vouwen zich 's nachts toe.
De sierlijke Adenanthera is een slanke
boom uit Zuid-Azië. Ze heeft een lage
dicht bebladerde kroon en daardoor
geschikt als schaduwboom. De boom
heeft een lengte van vijf tot dertig meter
en groeit zeer snel. De zachtgroene bla
deren zijn gevederd. Door haar schoon
heid worden ze veel aangeplant in parken
en lanen.
Op het terrein vóór de Borobudur
(Midden-Java) staan verscheidene
Adenantherabomen waaronder verkopers
kleding en souvenirs te koop aanbieden
aan de vele toeristen. Toen wij in decem
ber 1993 daar waren heb ik veel vuurrode
zaden, die er uitzien als bloedkoralen,
opgeraapt. Ze lagen verspreid onder de
boom. Ook kocht ik voor
Rp. 1.000,- (plm. 90 cent) een plastic
zakje vol zaden van een van de jongens
aldaar. Ik heb er een paar gezaaid maar
ze zijn nog klein, de jonge plantjes. Als ze
groter zijn verhuizen ze van de kamer
naar de kas van mijn zoon.
De witgele bloempjes staan dicht opeen
aan aren, en die aren lijken op katjes van
de Nederlandse Kraakwilg (Salix fragilis).
De bloempjes zijn onaanzienlijk, veelzij
dig symmetrisch en hebben vijf kelk
blaadjes en talrijke meeldraden. De
peulvruchten zijn zesentwintig cm lang en
anderhalve cm breed, aanvankelijk
sikkelvormig. Als de peulen openspringen
draaien de twee kleppen schroefvormig
en komen de prachtige glimmende, kei
harde koraalkleurige zaden te voorschijn.
Er zitten plm. twaalf zaden in één peul en
liggen als het ware ingebed in een kuiltje,
die aan de buitenkant van de peul te zien
zijn als bobbels. Vroeger werden in India
de zaden gebruikt als goudgewichtjes.
Bladeren en bloemen van de Saga Pohon
Door de lensvormige zaden eerst aan
twee overliggende zijkanten wat af te slij
pen worden ze gebruikt om er kettingen
of andere sieraden van te rijgen. Men rijgt
de zaden met de afgeslepen kanten
tegen elkaar.
Kettingen waarin de zaden van de koraalboom
verwerkt zijn
Gekookte jonge bladeren kunnen gege
ten worden. Thee van de bladeren samen
met daoen gagan (Centella asiatica) zor
gen bij het dagelijks drinken ervan voor
een geregelde stoelgang.
Het beetje zeepstof uit de bast kan
gebruikt worden om kleren en haren te
wassen.
Tijdens de 37e Pasar Malam Besar zal
Netty Selder twee lezingen met dia's
verzorgen. Eén op donderdag 15 juni
om 14.00 uur over 'Rijst', en één op
zaterdag 24 juni om 13.00 uur over
'Planten uit Madeira, die ook in
Indonesië voorkomen'.
29
