f.bJ
Dit jaar, op 3 mei 1995, begaf ik mij naar
het militair luchtmachtcomplex Kalidjati,
gewapend met een kopie van het al eer
der genoemde artikel in Moesson van
Zaalberg en met een fototoestel. Een
ieder zal begrijpen, datje natuurlijk niet
zomaar een militair terrein betreedt, als je
je niet van de juiste papieren hebt voor
zien. Ik kwam de luchtmachtbasis binnen
en werd gebracht naar het kantoor van
de commandant, luitenant-kolonel
Wardjoko. Hij bleek een heel vriendelijke
man, die mij niet alleen toestemming gaf
het huis waar in 1942 onderhandeld werd
te bekijken, maar ik mocht er ook foto's
maken.
Niet zonder ontroering betrad ik het platje
waar de bekende groepsfoto (afbeelding
4) destijds gemaakt werd. Het huis heet
nu 'rumah sejarah'(historisch huis) en is
een soort museum (zie afbeelding 1 op
de vorige pagina). Er staat een bord bij
met de datum 18 maart 1942, maar dat
zal inmiddels wel gecorrigeerd zijn met
een kwastje witte verf over de '1' van 18.
Boven het platje hangt weer een 'kree'
net zo als op foto 4. Op de buitenmuur
zijn onder elkaar aangebracht, de Indone
sische, de Japanse en de Nederlandse
vlag. Het interieur van het onderhande-
lingsvertrek (vroeger een eetkamer) is
teruggebracht in de oude staat. Op tafel
ligt weer eenzelfde rood-wit geblokt kleed
en erboven hangt weer een lamp van het
zelfde type als destijds (zie de tekening
in het dagboek van Jansen). In de
voorkamer en in een zijkamer zijn tegen
de wanden panelen aangebracht met
informatie over die dagen.
Een nieuwe foto
Tot mijn verrassing hing er achter plastic
een Japanse krant met een - althans in
Nederland - onbekende foto. Het is een
krant uit Japan en niet een krant van
Java. Mevrouw Matsunaga van de
Japanse ambassade in Den Haag vertel
de mij dat het schrift voor haar moeilijk te
lezen was, omdat men nu vaak andere,
meer modernere karakters gebruikt.
Naast berichten over capitulatie van Indië
las zij ook een bericht over landingen bij
San José in de Filippijnen. Die landingen
vonden plaats op 2 maart 1942. Van
deze krant maakte ik een foto, die wat
wazig is als gevolg van het niet vlak zijn
van de krant, het hobbelige plastic ervoor
en het ontbreken van een fotostatief.
Omdat er destijds weinig licht was, zal
men ook wel een gevoelige en dus grof
korrelige film hebben gebruikt (zie afbeel
ding 6). De vraag doet zich nu voor of
deze foto gemaakt is op zondag 8 maart
of op maandag 9 maart? Een vergelijking
met het knipsel dat Jansen in zijn dag
boek plakte is interessant. Het volgende
valt op:
(1) Bij Jansen is het beeld veel breder en
daardoor staan er daar meer mensen op.
De voorover gebogen figuur van afbeel
ding 5 heeft de armen naar beneden. Op
afbeelding 6, "heeft deze de handen als
een schelp achter de oren. Hagenaar
identificeert deze man als Hulsewé. De
persoon lijkt een bril op te hebben en het
kan haast niet anders dan dat dit de wat
dove Hulsewé is. En de tolk Hulsewé, die
hier aandachtig luistert naar Imamura,
was alleen op de eerste dag present.
(2) Op afbeelding 6 ontbreekt rechts van
de gebogen staande man de forse gezet
te figuur van afbeelding 5. De retoucheur
Afbeelding 2.
Kalidjati, 9 maart 1942. Ter Poorten en Mantel.
Foto: J.C. Bijkerk.
Afbeelding 3.
Kalidjati, 9 maart 1942. v.l.n.r. Bakker, Ter
Poorten, rechts Imamura. Foto: J.C. Bijkerk.
Afbeelding 4.
Kalidjati, 9 maart 1942. groepsfoto na afloop
van besprekingen. Foto: J.C. Bijkerk.
Afbeelding 5. Kalidjati, zondag 8
maart 1942. Geretoucheerde
foto uit het dagboek van L.F.
Jansen.
16
