BRIEVEN"^
OVER...
I
De inhoud van ingezonden brieven
valt buiten de verantwoordelijkheid
van de redactie.
Australiërs op Java
Nassauschool Batavia 1936
Adathuis in Kabanjahe
Vijftig jaar Indonesië
Helfrich en het 'Instrument of
surrender
Javaans woordenboek Jansz
RECTIFICATIES
Voor de oorlog heb ik in Soerabaja
gewoond. Ik werkte in de straat, die liep
vanaf het gemeentekantoor naar de
djembatan merah. Vlak voor de oorlog
fietste ik naar mijn werk en moest stop
pen voor het stopteken van de verkeers
regeling want een hele troep Australiërs
maakte gebruik van de weg!
Ik heb tot nu toe nooit meer gehoord over
Australiërs op Java, terwijl ik zeker weet
dat ze er hebben rondgestapt.
Is het geen uitdaging lezers te vragen te
vertellen over deze helden?
Mw. A.E. de Jong, Apeldoorn
In Moesson van 15 juni 1995 op blz. 46
zag ik een foto van de zevende klas uit
1936 van de Nassauschool in Batavia,
met voor mij nog bekende medeleerlin
gen en het hoofd, de heer Dankaerts. Ik
hoop met dit schrijven weer contact met
hen te krijgen en vraag tevens of er nog
meerjaarfoto's zijn van de Nassauschool
waar o.a. mijn broer Jarl (Karei)
Hoekendijk opstaat, eerst de vijfde klas
en later de zevende. De Nassauschool
stond aan de Nassauweg vlakbij het
Burg. Bisschopplein en de Nassaukerk.
Ik hoop dat u doorgaat met het plaatsen
van dit soort foto's en vind uw blad
Moesson mieters!!
J.A. Hoekendijk, Gerstkamp 133,
2592 CR 's-Gravenhage,
tel 070 3479776
In het recensie-artikel van René Wassing
over het boek Traditionele bouwkunst
van Indonesië, geschreven door Barry
Dawson en John Gillow (Moesson 15
februari 1995) komt een foto voor met het
onderschrift 'Adathuis in Kabanjahe,
Karo-Batak'.
Het is zeker niet overdreven, wanneer wij
beweren dat het vermoedelijk het meest
gefotografeerde Karo-Batakse adathuis
is, het grootste in zijn soort ooit gebouwd
in de Karolanden. Het is een zestien
gezinswoning, terwijl het normale, in min
der grote afmeting, is voor acht gezinnen.
De hoofdbewoner van dat grote adathuis
was dan ook een grote persoonlijkheid
met gezag en tegelijkertijd krijgsoverste.
Voor en na de annexatie van de Karo
landen begin deze eeuw, was hij - Pa
Mbelgah Karo-Karo Purba, Sibayak van
Kabanjahe, zo luidde zijn volledige naam
- één van de voornaamste tegenstan
ders van het Nederlands-Indische gou
vernement. Dank zij het diplomatiek
optreden van controleur C.J. Westen
berg, zelf met een Karo-Bataks meisje
getrouwd en later gepromoveerd tot resi
dent van Tapanuli, gaf hij zich vrijwillig
over aan de 'Kumpeni'.
Sibayak Pa Mbelgah is overleden in de
twintiger jaren en het adathuis van hem,
is afgebrand in augustus 1947. Dit hoor
de ik van zijn kleinzoon, de gepensio
neerde luitenant-kolonel TNI Nerangi
Purba, een stadgenoot van mij.
K.S. Depari, Pematang Siantar,
Sumatera-Utara
Waarom blijven sommige politici maar
oude koeien uit de sloot halen over het
Indië-beleid? Die aandacht kan beter
worden besteed aan heden en toekomst.
Wellicht is daarom nooit serieus werk
gemaakt van herstel van het Koninkrijk
der Nederlanden in een nieuwe eigentijd
se constructie, naar het Britse voorbeeld
van het Gemenebest.
Opvallend is ook het verschil in benade
ring (beschaving?): de Indonesische hou
ding tegenover Nederland, de immer har
telijke ontvangst, sans rancune, van
Nederlanders in Indonesië en daarte
genover de nog steeds voortdurende kri
tiek op Indonesië.
Het verschil tussen een steeds welvaren
der Indonesië en de morele teloorgang
van Nederland in binnen- en buitenland.
Een unieke kans om politieke scherven
van vroeger op te ruimen en de goede
relatie te herstellen is het aanstaande
bezoek van koningin Beatrix ter gelegen
heid van de proklamasi van de R.l. in
1945 (Een dergelijke formulering lijkt mij
voor iedereen acceptabel).
J.C. Bouwens, Den Haag
Naschrift redactie: Deze brief is op 4
augustus bij ons op de deurmat gevallen.
Het dubbelnummer juli-augustus was
toen al uit, vandaar dat er in de brief
wordt gesproken over het 'aanstaande
bezoek van koningin Beatrix'.
Het zij mij vergund u een kleine correctie
te geven op het onderschrift bij de foto,
waarop luitenant-admiraal Helfrich op 2
september 1945 het 'Instrument of sur
render' tekent Moesson juli/augustus
1995, pagina 45).
De woorden: 'Nederlandse regering' die
nen te worden vervangen door 'Kingdom
of the Netherlands representative', zoals
is te lezen op bladzijde 216 van deel II
van de Helfrich-memoires en op de tekst
van het 'Instrument of surrender' zelve.
J.C. Corver, Voorburg
In Moesson van 15 juni (pagina 39) staat
bij het artikel van de heer Van Heekeren
het woordenboek, dat hij aanhaalde, nog
eens apart vermeld. Dat was voor mij
een verrassing daar het door mijn groot
vader geschreven is, die in 1850 als zen
deling/ onderwijzer door de
Doopsgezinde Zen-dingsvereninging in
Amsterdam uitgezonden is naar ons
Indië. Als standplaats/ werkterrein werd
hem Japara toegewezen.
Zijn oudste zoon Pieter Anthonie heeft
later dit woordenboek belangrijk uitge
breid. Ik ben zijn jongste dochter en mijn
moeder vertelde, dat mijn vader er
zeventien jaar aan gewerkt heeft (naast
zijn werk als zendeling en leraar op de
door hem gestichte Zendingslandbouw
kolonie 'Margaredja'.
Ik zou veel kunnen vertellen over mijn
familie, maar het schrijven valt mij moei
lijk, ik ben nu ook al ruim 87 jaar. Als er
interesse voor is zou ik mondeling het
een en ander kunnen vertellen. Ik heb
met mijn man en kinderen in 1950 met
groot verdriet mijn geboorteland moeten
verlaten.
Mw. C.L. Boy-Jansz, Den Haag
Bij de foto van de capitulatie-plechtigheid
aan boord van het slagschip Missouri
(juli/aug 1995, pagina 50) zijn we de
naam van de inzender vergeten: dat is
Johan van Leer uit Californië.
Ook is een naam weggevallen bij de staf
van het contingent op de
Wereldjamboree in Vogelenzang in 1937.
Bij de Leiding troep III moet de naam van
N. Beets worden toegevoegd.
4
