O
mes, sprong op een gegeven moment
toch van het dak van vijf hoog. Dat
gebeurde zo'n kleine kwart eeuw gele
den.
Een collega huisarts met wie ik deze
slechte ervaring van mij besprak,
reageerde nogal laconiek.
Ik had wat moeite met het verloop van de
ziekte en de behandeling van mijn
patiënt. Tilde er nogal zwaar aan, maar
de collega zag het duidelijk anders.
Niets immers zou geholpen hebben.
Medicatie niet, psychotherapie niet en
een opname in een ziekenhuis zou ook
vergeefs zijn geweest.
'Beste kerel', was zijn commentaar, 'de
volgende keer schrijf je weer hetzelfde
voor, maar dan met parachute!'
Voor hem was de kous af. Cynisch was
deze collega zeker niet. Het was gewoon
zo, niets zou hebben geholpen. Beter en
anders kon toen niet, bestond er niet.
Nu genezen wij de patiënten met een
depressie. We maken hem of haar beter
met een tablet, een capsule of door mid
del van injecties. De veel en vaak ver
guisde elektro-shock blijkt, anders gedo
seerd en samen met medicijn toege
diend, heilzaam te werken. Evenzo doen
wij dat met de schizofrene patiënt, de
incorrigeerbare psychopaat, de neurotici
met een dwangmatig syndroom.
Patiënten kunnen te allen tijde medische
hulp weigeren en dat is en blijft jammer
vind ik. Maar in Holland zijn er o, zovele,
heilige huisjes die je beter omver kan
schoppen, maar dat mag niet, oh nee, oh
nee! Hierbij komen de zogenaamde
alternatieven, het gedogen, de privacy in
gevaar, nou ja, laat maar!
Er wordt nu wel veel minder gebabbeld,
laat ik zeggen in psychiatrische context.
Eerder klinkt nu de vraag: Heb je de
medicijn geslikt? En hoe gaat het nu?
Eventueel moet er meer of minder medi
cijn gegeven worden.
Helpen en vooral kunnen genezen, dat is
het beste wat de dokter in zijn vak kan
gebeuren. De prijs, die betaald moet wor
den om medicatie, die echt en werkelijk
helpt, uit het farmaceutische retort te krij
gen is een uiterst hoge. Een kostbare,
moeilijke en soms een tragisch lange lij
densweg, voor de bedenkers en de
patiënten. Een weg vol obstakels, teleur
stellingen en tegenwerking maar deze
zullen tenslotte worden overwonnen.
Amen; en wij allen hopen het van harte.
Veranderingen zijn niet altijd verbeterin
gen, dit is een cliché en een dooddoener.
Veranderingen zijn even zo vaak toch
wel verbeteringen. Ik denk dat met het
cliché wordt bedoeld, dat een negatieve
situatie niet alléén door verandering kan
worden verbeterd. Neem onze receptuur,
de receptuur van de huisarts. Ik heb nog
de zogenaamde 'grande receptuur'
geleerd en die ook in praktijk gebracht.
Een beetje van dit en nog wat van dat en
wat anders erbij, dan nog twee druppels
van zus of zo en wat vulsel, meestal
melksuikerpoeder en dan schreef ik
onder aan het recept:
mdf/pulv. no. XX/S: 2 dd plv.l
Knap hoor, die meiskes van de apotheek,
die zo'n slecht geschreven recept feilloos
konden lezen en maken,
mdf mise da fac - meng, geef en maak
plv pulv pulveres - poeders
S signa - schrijf op
2 dd 2 de die - 2 maal daags
Een beetje van zus en wat meer van dat
en dan dit er nog bij, heeft mij vaak doen
denken aan de keukenrecepten van mijn
tante Lien. Zeer wel eetbaar en lekkerrrr!
Dit in tegenstelling tot mijn ditjes en dat
jes, maar ik had gelukkig de illusie dat ik
er zieke mensen beter mee kon maken.
De farmacoloog prof. Kok was in mijn
studietijd de rector magnificus van de
universiteit van Amsterdam. In het laatste
jaar van onze doctoraalstudie doceerde
hij receptuurkunde.
De prof zag onze 'grande receptuur'
enigszins anders. Hij verwoordde dit in
zijn eerste college aan ons en begon met
op het bord een grote R te schrijven:
'Dit, dames en heren' zei de hooggeleer
de, 'zal volgens uw uitleg recipe beteke
nen, m.a.w. dit is het recept en maak
klaar!' Hij wachtte even om zijn woorden
meer effect te geven, althans zo leek het.
'Ik kan u zeggen dat die R een heel
andere betekenis heeft. De oude Grieken
schreven boven hun brieven, documen
ten en andere schrifturen zo'n R.
Daarmee wilde men - met dit magische
teken - de gunst en de zegen van de
Goden over het geschrevene oproepen.
Welnu, die gunst en zegen van de Goden
zullen uw toekomstige patiënten, wan
neer zij uw receptuur zullen gebruiken,
zeker nodig hebben.'
De 'grande receptuur' is niet meer, is ver
ouderd. Jongere generaties artsen schrij
ven nu enkel 'specialité's' voor. Boven
hun recepten schrijven zij nog steeds R.
Ook over de fabrieksmaaksels moet ken
nelijk, nog steeds, de zegen van de
Goden worden afgeroepen.
Het is zo, dat in de nieuwe voorgeschre
ven specialité's nog veel te vinden is wat
in de oude 'obsolete grande receptuur'
werd gebruikt.
De fabriek en de machine maken het
mogelijk dat mengen, roeren en verdelen
sneller en efficiënter worden gedaan. Of
het produkt zoveel beter is moet, nog
steeds, worden afgewacht. Deze veran
dering, sneller en efficiënter het medicijn
klaar maken is niet de enige. Er zijn nu
immers veel meer oorzaken van ziekten
bekend. Is die oorzaak eenmaal bekend,
dan kan de medicatie beter worden uitge
test en doelgericht worden gegeven. Eén
enkel medicijn is dan voldoende.
Een beetje van zus-en-zo, tante Lien,
weet u nog wel? Maar het doet mij ook
denken aan die Indische knaap, die aan
zijn schooljuffrouw uitleg gaf waarom hij
de vervoegde werkwoorden, die op een d
of een t eindigen, altijd schreef met dt.
'Toch zo juffrouw, dan altijd goed.
Loepoet d, ja kenak t. Loepoet t, kenak
d!'
Chronisch zieke mensen hebben hetzelf
de wat displaced persons - naoorlogs
woord - voelen, maar het geeft goed aan
wat bedoeld wordt: je hoort er niet meer
bij. Je kan daar zielig over doen of wat
euforisch, maar je bent en blijft anders.
Ik kan er naar beide kanten - chronisch
ziek en displaced - over meepraten. In
deze tijd van snelle beslissingen en je
altijd zakelijk opstellen, hebben wij de
romantische periode in een mensenleven
vergeten en weggestopt. Toch zijn zij
door de eeuwen heen dezelfde gebleven.
Wij noemen nu die zieleroerselen klaag
zangen. Die verhalen en verzen bieden
ons echter troost in die zin van: ook toen
was het zo, wij uiten het nu anders, maar
gevoelsmatig zijn en blijven wij, in ons
geluk en ons verdriet, dezelfde mensen,
blijven wij broeders en zusters. Het ver
driet, het gevoel van verlatenheid en dan
toch wel weten dat iedereen maar voor
zichzelf moet zorgen, die gevoelens zijn
er nu en waren er toen.
Het gedicht 'Farewell' van Lord Byron
kent de hierna volgende regels. Ik zal
trachten, zo goed als ik kan, deze te ver
talen. Maar een poëet van het formaat
van Byron ben ik zeker niet, wil de pre
tentie ook niet hebben. Houd daar dus
rekening mee.
Adieu, adieu! my native shore
The nightwinds sigh, the breakers roar,
my native land - Good night!
And now I am in the world alone,
upon the wide, wide sea:
But why should I for others groan,
When none will sigh for me?
Vaarwel, vaarwel! kust van mijn geboor
tegrond
Ik hoor in de nacht het zuchten van de
wind en de brullende golfslag
Mijn land van herkomst - goede nacht!
Nu sta ik alléén in deze wereld,
drijf verlaten op de oneindig grote zee
Waarom zou ik om anderen klagen,
Er is er niet één, wie zucht er met mij
mee?'
Begrijpt u wat ik bedoel?
40
