Zes Jagen in maart 1942
Uit het daghoeh van Leo Jacohs
2 maart
3 maart
4 maart
5 maart
6 maart
Om 23.00 uur via de telefoon uit Merak
bericht ontvangen van de eerste Japanse
landingen in de Bantambaai. Codewoord
voor de landingen van de vijand is
'Koepoe-koepoe'. Helaas geeft de L.B.D
(Luchtbeschermingsdienst) in Merak door
'Banjak sepat-sepat', maar kort daarna
wordt dit gerectificeerd met de goede
code. De telefoons staan de hele nacht
niet stil, berichten stromen binnen en vele
Luchtbeschermingsdiensten gaan uit de
ether. Alles wordt in staat van paraatheid
gebracht en iedereen wordt verzocht op
zijn post te blijven. Er wordt groot alarm
geslagen, ledereen weet wat zijn taak is.
De wildste geruchten doen de ronde; o.a.
landingen van Japanse parachutisten in
Bekassi, Tangerang en Tjepoe. De
geruchten worden echter door de legerlei
ding tegengesproken. De vijand maakt
wel vlot vorderingen.
Het Engelse kamp met R A. F.-vliegers
tegenover ons in Batavia, is reeds ver
laten door al het personeel. Alles ligt daar
overhoop (voedsel, kleding, enz.). We
gaan vlug op onderzoek uit, op zoek naar
artikelen, die wij of de burgerij ter plaatse
misschien nog kunnen gebruiken. Balen
rijst, suiker en diverse blikjes met groen
ten en vlees vallen ons ten deel.
Dan komt de order: alles ontruimen, van
middag oprukken. Geruchten over situ
aties te Buitenzorg - Bandoeng -
Soekaboemi volgen. Alles wat voor de vij
and dienstig kan zijn moet vernield wor
den. Dus ook onze telefoon en zend
apparatuur in het departement. De bijl
erin.
Om 16.30 uur volgt de order: Klaar
maken voor terugtrekken. De trein zal om
18.30 uur vertrekken van het station
Weltevreden aan het Koningsplein.
Uiterlijk om 18.00 uur moeten wij gepakt
en gezakt klaar staan voor transport naar
het station. Batavia is tot 'open stad' ver
klaard, wat betekent dat geen bombarde
ment op de stad mag worden uitgevoerd
en de vijand zonder tegenstand de stad
kan binnen trekken. Klokslag 18.00 uur
gaan we op vrachtwagens met al het
materiaal, dat nog van enig nut kan zijn,
naar het station. Heel Batavia is op de
been. Allemaal treurige gezichten, huilen
de mensen, bedroefd naar ons starend.
Op het Waterlooplein staat het convooi
gereed voor de start naar elders. Op het
station aangekomen, blijkt dat de trein uit
Tandjong Priok nog steeds niet is vertrok
ken. Het was een drukte van jewelste en
een wirwar van mensen, alles ligt kriskras
door elkaar. Het aantal begeleiders van
familieleden is ook niet gering. Huilende
vrouwen en familieleden, ook mijn vrouw
en vader zijn aanwezig voor het afscheid,
wat erg zwaar valt. Woorden schieten te
kort, het is een intens treurig schouwspel.
Voor hoe lang zal dit afscheid zijn of zal
dit een laatste afscheid zijn? Wie zal het
weten?
20.00 uur - 21.00 uur: Hè, hè, daar komt
de trein uit Tandjong Priok, overvol bela
den met manschappen en materiaal. Met
deze trein meegaan is totaal onmogelijk,
aangezien die slechts twee a drie minu
ten stopt. Dan maar wachten op een vol
gende trein, als die tenminste nog komt,
anders wordt het overnachten op het
station. Enkele begeleiders zijn na een
roerend afscheid huiswaarts gekeerd. Ja,
hoe lang zal dit afscheid duren? Niemand
weet het. Zal er nog een trein aankomen
of worden wij zomaar aan de vijand over
geleverd? Waarheen we zullen gaan
weet niemand; zelfs de sergeant-majoor,
onze transportcommandant, weet na lang
uitzoeken ook van niets. Zo zitten wij dan
met onderofficieren, die niet eens de
nodige orders omtrent het terugtrekken
hebben gekregen.
Eindelijk komt er om 22.30 uur een trein
uit Tandjong Priok. Vlug je boeltje oppak
ken en instappen. In de trein is geen
stukje licht, dus alles gaat op de tast. En
zo ploft iedereen maar neer waar hij kan.
Pa met Mary Lang zijn teruggekomen om
alsnog afscheid van mij te nemen,
ledereen is erg bedroefd; huilende en gil
lende echtgenotes en kinderen worden
op het perron achtergelaten.
23.00 uur: Vaarwel Batavia, till we meet
again.
02.00 uur: In Soekaboemi stappen we
over. Enfin, dit kan er ook nog bij. En
wanneer gaan wij verder? Om 06.00 uur
pas. Is de vijand hier in de buurt? Dan
wachten we liever en proberen we een
dutje te doen. Maar daar komt niet veel
van terecht. Verder blijven we waakzaam
voor een eventuele aanval van de vijand.
Eindelijk breekt het uur van vertrek aan.
En nou in één ruk door naar Bandoeng?
Tussen Soekaboemi en Bandoeng moe
ten wij nogmaals overstappen vanwege
het ongeluk dat een paar dagen geleden
is gebeurd. Een ontsporing of een botsing
met een andere trein is er de oorzaak
van, dat wij nu niet ineens naar
Bandoeng kunnen gaan. Naar later bleek,
was op dit punt een trein ontspoord. Dan
maar weer met je ballast op je nek. We
moesten zelfs nog een eind lopen. Door
het ongeluk is de brug finaal stuk en de
trein met munitie en levensmiddelen ligt
in het ravijn. Op plusminus 250 meter van
de brug wachten we op de trein uit
Bandoeng. Intussen klinkt er luchtalarm
en we zien Japanse vliegtuigen gemoe
delijk over onze hoofden vliegen. Geluk
kig hebben ze ons en de trein niet ont
dekt, anders was het leed niet te overzien
geweest. Eindelijk, na ongeveer één uur,
komt de trein aan. We stappen vlug in
voordat de vliegtuigen weer komen en
ons in het oog krijgen. Ziezo, daar gaan
wij maar weer verder en deze keer hope
lijk zonder oponthoud.
Om 17.00 uur komen we in Bandoeng
aan. Onze autocolonne, die gisteren uit
Batavia is vertrokken, heeft Bandoeng
eerder bereikt dan wij en zodoende staan
zij op het station gereed om ons op te
halen. Bandoeng is een drukke stad
geworden. We worden aan de Grote
Postweg in één van de stadswachtkazer
nes ondergebracht. Hier aangekomen,
nemen we vlug een bad en dan gaan we
zo vlug mogelijk de stad in op zoek naar
een restaurant.
Ja zeg, vanaf gistermiddag 12.00 uur niks
meer in de maag gehad. Het eten zou
komen, maar pas tegen 20.30 uur, maar
daarop hebben de meesten van ons niet
gewacht.
22.00 uur: Nu maar heerlijk naar bed.
Onze veldbedden die wij met heel veel
moeite uit Batavia hebben meegenomen,
worden door de heren officieren gevor
derd. Ja, soldaten hebben geen veldbed
nodig. Alleen die heren mogen en moe
ten goed slapen. Enfin, Jan Soldaat is
bestand tegen alles, veelal beter dan zo'n
fijn bevorderd heertje.
De uitdeling van noodrantsoenen voor
het vertrek naar het front in de nacht.
Bandoeng heeft doorlopend luchtalarm
20
