Nogmaals Kalidjati 8 en 9 maart 1942
Afbeelding 7. Kamer van de onderhandelingen te Kalidjati, mei 1995. Foto: W. Buijze.
door W. Buijze
Aari het slot van mijn vorige verhaal over
de capitulatie in Kalidjati in Moesson (15
september 1995, pag. 15-17), beloofde ik
terug te zullen komen op iets dat mij
opgevallen was in de (eet)kamer waar de
historische capitulatie-onderhandelingen
destijds plaats vonden. In de bewuste
kamer staat nu één (eet)tafel met daar
omheen zes stoelen. Dit meubilair is niet
authentiek. Op de tafel staat voor elke
stoel een naambordje. Van de
Nederlanders zijn dat Ter Poorten,
Mantel, Bakkers en Thijs (de tolk); vier
stuks dus. Blijven over twee Japanners;
Imamura en vermoedelijk Masao
Maruyama, de commandant van de 2e
Divisie.
De opstelling daar is nu zo, dat Imamura
aan het hoofd van de tafel zit aan de
korte kant, met de rug tegen de muur. Op
afbeelding 6 zou hij de beschouwer recht
in de ogen zien. Tegenover hem staat het
bordje van Thijs, die wij dus op de rug
zouden zien. Links komt dan eerst
Bakkers en dan Mantel. Rechts vooraan
zou dan Ter Poorten hebben gezeten
naast Maruyama, die op zijn beurt aan
Imamura's linkerzijde zou zitten. Omdat
Thijs aanwezig wordt geacht, moet gepro
beerd zijn de situatie van de tweede dag,
9 maart, aan te geven.
Eén blik op Bijkerk's bekende foto's
(afbeelding 2 en 3) van die dag 9 maart,
leert dat de opstelling in de Rumah
Sejarah géén rekening houdt met de fei
ten. Er zaten toen drie Japanners aan de
tafel en geen twee. In werkelijkheid zat
Imamura rechts in het midden met aan
zijn rechterhand Maruyama en links naar
alle waarschijnlijkheid generaal-majoor
Endo, van het Derde Japanse luchtleger.
Op wat Jansen in zijn dagboek (22 decem
ber 1942) een tekening (afbeelding 5)
noemt van de situatie op de eerste dag,
zondag 8 maart, is duidelijk te zien dat er
toen twee tafels stonden, de eettafel - die
zoals gebruikelijk aan de lange zijde
slechts aan twee mensen plaats biedt -
en een kleinere tafel, die daar dwars
tegenaan geschoven stond. Dit is nog
duidelijker te zien op afbeelding 6.
Daardoor werd het mogelijk dat aan de
rechterzijde drie Japanners plaatsnamen
en ter linkerzijde drie KNIL-militairen plus
de gouverneur-generaal. Nogal krap dus.
Bakkers zit op afbeelding 6 dan ook
naasf de uiterste punt van de tweede
tafel. De volgende dag, 9 maart, staat die
tweede tafel er nog steeds, zoals uit
nauwkeurige beschouwing van afbeelding
3 blijkt. Aan die tafel zit op die tweede
dag Bakkers weer helemaal aan de punt.
Generaal-majoor J.J. Pesman
In een voetnoot op pagina 213 van zijn
boek zegt Bijkerk over die eerste dag, ik
citeer:
'Niemand van de nog in leven zijnde oog
getuigen kon de schrijver (Bijkerk, WB)
met zekerheid mededelen of Pesman (en
Gerhard) aanwezig waren bij de onder
handelingen op 8 maart 1942.'
Bijkerk schrijft dit in 1970 (I). Niettemin
meent hij dat Pesman mee geweest is op
die dag. Hij zegt dat op pagina 213 expli
ciet. En ook op pagina 221 blijkt dat hij
ervan uitgaat dat Pesman bij de bespre
kingen op de eerste dag present was. In
zijn artikel in Moesson van 15 augustus
1992, citeert Brocades Zaalberg uit een
brief van de japanoloog drs. H. Hagenaar.
Deze was op 8 maart bij het overleg aan
wezig tot het moment dat de GG de
bespreking verliet en alle burgers hem
volgden. De heer Zaalberg had Hagenaar
gevraagd om commentaar op de 'teke
ning' uit Jansen's dagboek (afbeelding 5).
Deze afbeelding geknipt uit de krant
Unabara werd pas in 1988 bekend.
Hagenaar zegt in zijn antwoord, ik citeer:
32
