De naam Indonesië
Het Chinese telraam (2)
Herinneringen aan oom Peng
Mensdier en natuur
"PVak+ij k voor -Undiscke
bega leiding
033-^563061
5
Deze tante Janny en oom Leo hebben
namelijk vóór de Japanse bezetting ook
aan de Oosteindeweg gewoond en wel
aan het begin, het vierde huis aan de lin
kerkant dichtbij de spoorbaan die toen de
demarcatielijn vormde. Om de één of
andere reden hadden de twee echtparen
die wel familie waren en aan ook dezelf
de weg woonden, geen contact met
elkaar. Er was een vete tussen de beide
broers. De oorzaak daarvan is aan ons
nabestaanden nooit bekend gemaakt. Ik
ben in de tijd dat ik in Bandoeng woonde
dan ook nooit bij tante Jeanne en oom
Theo geweest. Wel bij tante Janny en
oom Leo. Ook op de theeonderneming
'Tenara' in Pengalengan, waar mijn oom
als administrateur werkzaam was vóór de
Japanse bezetting. Oom Leo heeft in
Tjimahi in het kamp gezeten en is direct
na de kamptijd met mijn tante bij ons
komen wonen aan de Bandastraat, naast
het Jaarbeursgebouw. Deze beide fami
lieleden, tante Janny en oom Leo, heb
ben wij vermoord aangetroffen in hun
voormalige huis, vervolgens over de
demarcatielijn (de spoorbaan) kunnen
meenemen en met een truck - bestuurd
door een zekere heer Simons - naar het
Julianaziekenhuis vervoerd. Daar was in
die tijd het Rode Kruis ondergebracht.
Omtrent de dood van de door de heer
Orth beschreven tante, tante Jeanne, ben
ik nooit iets aan de weet gekomen en
dankzij zijn beschrijving in Moesson is
het mij nu pas bekend. Nogmaals, het
hoe en waarom van de vete tussen de
beide broers is aan mij en mijn familie
onbekend en wij zullen maar zeggen: 'Zij
rusten in vrede.' Mijn verontschuldigingen
aan de heer Orth voor dit misverstand dat
is ontstaan door de beide vermoorde
familieleden met dezelfde naam en
wonende aan dezelfde straat. Mijn familie
en ik zijn de heer Orth dankbaar dat wij
nu precies weten wat het lot was van de
andere tante en oom, tante Jeanne en
oom Theo. Het is jammer dat ik ze nooit
gezien of gekend heb.
F.A.H. LeClerq de Courcelles, Ede
In Indonesia Magazine nummer 151 las
ik het volgende: 'De naam "Indonesië" is
afkomstig van twee Griekse woorden:
Indos, dat Indiaan betekent; en Nesos,
dat landen betekent.' Nesos vind ik ook in
Dodekanesos en Pelopponesos. Daarom
vermoed ik dat het 'eilandengroep' bete
kent. Ook de Spanjaarden dachten vroe
ger dat je in Indië terecht kwam als je
maar ver genoeg in westelijke richting
voer. Interessant om dit na te gaan.
Ik vraag mij af wie dit weet en wie zich
ooit heeft afgevraagd waar de naam van
het land, waar menigeen van ons is
geboren, vandaan komt. Dan zou ik wen
sen dat dit veel meer bekend wordt.
J.C. Bouwens, Den Haag
In Moesson van februari 1996 vroeg
mevrouw A C. van Heugten-v.d. Bos zich
af hoe een Chinees telraam werkt (pagi
na 4). Ik heb nog niet zo lang geleden
van een pleegkleindochtertje sam-sam
met de eigen grootmoeder daarvan een
telraam(pje) gekocht voor ongeveer tien
gulden. Dit vanwege rekenproblemen in
de tweede of derde klas. Bij het telraam
werd een gebruiksaanwijzing geleverd
voor de gebruiker in ik meen drie talen:
Nederlands, Engels en Chinees. Optel
len, aftrekken, vermenigvuldigen, delen...
over alles stond erop hoe je het moest
doen. Of pleegkleindochtertje er wat aan
heeft? Ik heb er nog niets over gehoord.
Waar gekocht? Bij een Chinese toko op
de Straatweg in Utrecht. De moeder zelf
zou nog met een telraam bezig zijn.
Beneden tien rijen van tien ringen, boven
tien rijen van twee ringen. Tien ringen
beneden is gelijk aan twee ringen boven
(elke bovenste ring is gelijk aan vijf bene
den). Je begint links; bijvoorbeeld zeven
plus vier is gelijk aan zeven ringen van
de onderste rij naar boven, nog drie erbij
plus één van de naastliggende rij is tien
plus één is gelijk aan elf. Zo herinner ik
het mij nog van vroeger. Ik heb de
gebruiksaanwijzing niet meer. Dus kopen
maar! Circa tien gulden bij de echte
Chinese toko. Wens u succes!
R.L. Krab, Maarssen
Het verhaal van 'Tuan Mendes' door
Aeneas Alzabidi in het septembernum
mer van Moesson 1995 bracht herinne
ringen bij mij boven aan Paul Izaak
(Peng) Mendes da Costa, eigenaar van
een boerderij met melkkoeien, varkens
en nog allerlei andere dieren in Wlingi,
een dorp nabij Blitar in Oost-Java. In
1937 was mijn vader daar hoofd van de
lagere school en wij woonden naast de
boerderij
Oom Peng, zoals ik hem noemde,
bezorgde ons in het het stille plaatsje
veel afleiding, het huis daverde van het
lawaai als hij kwam binnenvallen, wat
veelvuldig gebeurde. Hij was een grote
man, sterk als een beer, met een chole
risch temperament, maar ook met een
groot gevoel voor humor en een gave om
met dieren om te gaan. Wie een ontem
bare aap, een valse hond of enig ander
onhandelbaar dier had kon ermee bij
Peng terecht en binnen de kortste tijd
aten ze met recht uit zijn hand. Vogels
kwamen op zijn gefluit af en streken neer
op zijn schouder, en de varkens die naar
fraaie namen van filmsterren luisterden,
kwamen naar hem toe en rolden op hun
rug om gekrauwd te worden als hij ze
riep.
Als klein meisje was ik dan ook dagelijks
na schooltijd op de boerderij te vinden, en
het meest bijzondere vond ik dat hij zijn
oude hond Blenron kon laten lachen.
Peng zat dan op zijn hurken voor 't dier
en zei heel vriendelijk: 'Ajah dron, ajah
dron', waarop Blenron begon te kwispe
len, zijn bovenlip optrok en een bijna tan
deloze bovenkaak ontblootte. Of dat wer
kelijk lachen was weet ik niet, maar Peng
was er zeker van.
In de oorlog is oom Peng geïnterneerd en
vrij spoedig overleden. Zoals zijn zoon
Armand zei toen hij ons in het eerste oor
logsjaar in Kediri waar we naar overge
plaatst waren, kwam opzoeken: 'Pappie
was zo'n vrije vogel, hij kon niet tegen
gevangenschap'. Ik vraag me af of Peng
familie was van Tuan Mendes. Als
iemand hem gekend heeft of weet waar
zijn zoons Winny en Armand wonen,
graag brieven of informatie naar:
Nellie Wiborg Jenssen-Swager,
38 Shirley Gardens, Tunbridge Wells,
Kent TN4 8TH, Engeland
Met zeer veel genoegen Moesson van
februari 1996 gelezen. Ook het artikel
'Mens, dier en natuur II' door F. van
Garling. Jammer dat hij hierbij niet het
boek van P. Schenkel Operatie
Neushoorn noemde (uitgeverij La Riviere
Voorhoeve te Zwolle).
Dit boek is ongeveer vijfentwintig jaar
geleden verschenen. In Tong Tong is
toen nog een recensie verschenen! Daar
staan mooie foto's in van de Javaanse
badak (gekleurd en zwart/wit). En het
geeft een goed beeld van het reservaat
Ujung Kulon.
F.J. Suyderhoud, Den Haag
Voot mannen en vfowwp.n die op
zoek zijn naaf zickzelf en dit vanuit
kun CTndiscke identiteit willen doen.
Bel vooc informatie:
^•kristine Witteman-van ;Akkoude
