Awie
Juridische bijstand of advies nodig?
SCHENKHUIZEN Advocaten
"Cempaka Bali Guest House"
Awie kwam in mijn leven tijdens de
Japanse bezetting. Hij had een ijsbedrijf.
U weet wel zo'n handeltje waar koelijs
voor de ijskast verkocht werd.
Zijn huis stond op een braakliggend stuk
grond op de hoek Camphuyslaan -
Reiniersz Boulevard in Soerabaja. Ook
verbouwde hij maïs. Ik herinner mij dat hij
drie sapi's had zodat hij afwisselend met
een grote of kleine tjikar ijs kon halen.
Iedere morgen reed hij naar de ijsfabriek
in Ngagel en leverde op de terugweg por
ties ijs aan de vaste klanten.
Ik zag dat lange tijd aan en op een dag
vroeg ik of ik met hem mee mocht op zijn
dagelijkse ronde. Natuurlijk mocht ik mee
en ik was niet echt verbaasd dat ik de
volgende dag als vanzelf weer mee
mocht. Ik genoot iedere rit van zijn gezel
schap en vooral van zijn verhalen. Awie
was getrouwd maar had geen kinderen.
Later bedacht ik me dat dit misschien wel
de reden was dat hij zich zo aan kinderen
had gehecht dat ze vrijwel alles van hem
gedaan kregen. Toch ging de lol er bij de
meeste kinderen gauw af en bleef ik hem
als enige vaste hulp op zijn dagelijkse
tocht vergezellen.
Op de heenreis naar de ijsfabriek, vroeg
in de morgen, wilde hij dat ik hem
Nederlands leerde, dat wil zeggen hij
wees mij iets aan, vertelde mij de
Javaanse benaming en ik gaf hem de
Nederlandse vertaling voor zover ik deze
zelf ook wist. Ik herinner me dat hij seri
eus de woorden herhalend, toch veel ont
hield.
Nadat de blokken ijs waren ingeladen,
maar voordat hij met zijn bestellingen
begon, dronken we eerst wat bij een
vaste verkoper van es kelapa moeda. Op
een dag vroeg die verkoper aan Awie wie
of ik was en lachend zei hij dat ik zijn
anak basteran was; ik vond dit eigenlijk
best wel een grappig idee, want ik mocht
hem graag omdat hij zoveel humor had.
Dat de genegenheid wederzijds was
bleek uit het feit dat toen Awie eens ziek
was en hij van mijn moeder medicijnen
had gekregen zijn vrouw mij, als twaalfja
rige, vroeg om de wijk over te nemen, wat
ik als vanzelfsprekend deed. Bij deze
tochten viel het mij op dat de sapi voor de
tjikar blindelings de weg wist naar de
fabriek en naar de klanten. Zodoende kon
ik probleemloos de blokken ijs leveren
zonder dat de klanten verschil merkten.
Na zekere tijd haakte ik ook af, maar
Awie bleef geregeld bij ons informeren
hoe het met ons ging. In die tijd woonden
we in de Patrasstraat, een verbindings
straat tussen de Van Swolstraat en de
Kembang Koening. Deze straat maakte
niet zo lang voor onze komst deel uit van
een tijdelijk vrouwenkamp. Op een kwade
dag, het zal het begin van de Bersiaptijd
geweest zijn, zagen we dat Indonesiërs
opnieuw de gedek-afrastering aan het
opzetten waren. Na een paar dagen
zaten we dus in een kamp opgesloten.
Aan de overzijde van onze straat was
een gedeelte waar mannen opgesloten
waren. In het begin konden de vrouwen
nog etenswaren, kleding, zeep et cetera
over de afrastering naar hun mannen
gooien, maar later hadden we zelf niets
meer en kregen we ook problemen om
aan eten te komen. Onze laatste bedien
de, baboe Tien, kreeg opdracht haar
dienst bij ons te beëindigen en ons te ver
laten; wat ze onder luide protesten uitein
delijk heeft gedaan.
Awie, die nog steeds zijn wijk deed alsof
er niets aan de hand was, hoorde van
mijn moeder dat wij geen eten hadden en
ook geen toestemming kregen eten te
kopen. Van toen af aan zorgde Awie
iedere dag, dat hij onder het stro dat zijn
blokken ijs bedekte, een boengkoesan
met allerlei etenswaren, zoals rijst,
tempé, kangkoeng en soms zelfs een
stukje vlees voor ons bij zich had. Dat
deed hij tot hij geen toestemming meer
kreeg zijn ronde te doen.
Op een dag werd er veel geschoten. Wij
begrepen dat er iets aan de hand moest
zijn, maar wat precies wisten wij toen nog
niet. Ineens stond er een Brits-Indische
soldaat bij ons in de kamer, die vertelde
dat hij verdwaald was en vroeg of hij een
nachtje ergens kon slapen. Ondanks het
gevaar kreeg hij een plaatsje in de bijge
bouwen. Of hij er echt geslapen heeft
weten wij niet, want de volgende dag was
hij al voor dag en dauw verdwenen,
's Middags zagen ons erf en de hele
Patrasstraat letterlijk zwart van de luid
schreeuwende en amok-makende
Indonesiërs die iedereen wilden boenoeh
en alles wilden periksa en dat op een
zeer agressieve manier. Later moesten
we, voorzien van in der haast gemaakte
rood-witte speldjes, het huis verlaten en
werden we de straat opgejaagd.
Waarheen we moesten wisten ze niet,
dus volgden we de voor ons deinende
massa richting Van Swolstraat. Op de T-
kruising aangekomen konden we twee
kanten op, linksaf richting Camphuyslaan
of rechtsaf richting verlengde Coen
Boulevard. In die tijd was ik groot voor
mijn leeftijd en stak ik meer dan een kop
boven die schreeuwende en elkaar
opzwepende Indonesiërs uit. Hierdoor
kon ik zien dat de meeste Europeanen
richting Coen Boulevard liepen en besloot
ik met mijn moeder en broers ook die
kant op te gaan. Al gauw bleek deze
gekozen richting de juiste te zijn geweest
want in de Camphuyslaan zijn toen veel
mensen om het leven gebracht.
Toen we een week of wat later weer ons
geplunderde huis konden bezoeken bleek
bij navraag dat Awie door zijn landgeno
ten was vermoord, omdat, naar later
bekend werd, hij veel Europeanen op
allerlei manieren had geholpen.
Awie was een goed mens.
G.J. Boyer
boenoeh - doden
periksa - onderzoeken
Indische advocaten staan u graag bij.
Algemene praktijk (o.a. echtscheidingsrecht, huurrecht, straf
recht, erfrecht, arbeids-/sociaal verzekeringsrecht en vreemde
lingenrecht) en gespecialiseerd in WUBO-, WUV- en WlV-zaken.
Bel of schrijf naar:
Laan Copes van Cattenburch 137
2585 GA 's-Gravenhage
tel. 070 - 346 91 36
Logeer bij een Balinees - Nederlands gezin in Bali
Jalan Iman Bonjol No.599 KUTA
P.O. Box 3337, Denpasar 80033, Bali
Grote luxe kamers met A.C. en privé waranda,
eigen toilet, w/k bad en douche, TV en privé koffie-
zetapp. Groot zwembad in tropische tuin. Rustige
omgeving. 10 Min. lopen van Kuta-strand, honder
den winkels en restaurants. US$ 35.- incl. ontbijt,
service en belasting.
Vrij vervoer van en naar vliegveld. Al Uw tours kun
nen wij verzorgen via ons eigen reisbureau.
Informatie:
Marina Purwa tel: 0062 361 753174 751517
fax: 0062 361 752777 754934
In Ned.: Ben Urich, Van Merlenstr. 120,
2518 TJ Den Haag, tel: 070 3107 331
25
