Brisbane calling
Uit vissen
moessQn
Nieuwe editie Eindstation Pakan Baroe
'Opdat zij met eere mogen rusten':
de Oorlogsgravenstichting
In 1976 schreef de journalist Henk
Hovinga het boek Dodenspoorweg door het
oerwoud, over het drama van de Pakan
Baroe-spoorweg in Midden-Sumatra.
Dit boek was grotendeels gebaseerd op
het archief van ex-krijgsgevangene Henk
Neumann en op memoires van andere
overlevenden. Er verschenen van dit boek
twee drukken, die al snel waren uitver
kocht. llit de aanvullingen en correcties
die volgden op de eerste twee drukken van
Dodenspoorweg door het oerwoud stelde
Hovinga een derde, volledig herziene en
uitgebreide druk samen, die in 1982
verscheen onder de titel Eindstation Pakan
Baroe 1944-1945.
Maar ook na 1982 bleef veel nieuw en tot
dusverre onbekend materiaal over de
Pakan Baroe-spoorlijn boven water
komen, zodat de schrijver besloot tot een
vierde, volledig herziene en uitgebreide
editie. In deze vierde druk, die de titel
kreeg Eindstation Pakan Baroe 1943-1945,
becijfert Hovinga bijvoorbeeld dat naast
bijna 2500 krijgsgevangenen ongeveer
80.000 (tachtigduizend!) romusha het
leven lieten bij de aanleg van deze spoor
lijn, die na zijn voltooiing op 15 augustus
1945 nooit is gebruikt. Het lot van deze
Javaanse dwangarbeiders komt nu uitge
breid aan bod. Ook gaat Hovinga in op
wat gebeurde in de periode 15 augustus
tot en met 25 november 1945, toen de
laatste krijgsgevangenen de kampen aan
de Pakan Baroe-spoorlijn konden verlaten.
De Oorlogsgravenstichting bestaat dit jaar
50 jaar. Het doel van deze stichting is het
inrichten, in stand houden en verzorgen
van Nederlandse oorlogsgraven, over de
gehele wereld. Het organiseren van
pelgrimsreizen, het verzorgen van bloem-
leggingen en het verstrekken van graffoto's
behoort ook tot de activiteiten.
Speciaal ten behoeve van de graven in
Indonesië heeft de stichting een bijkan
toor in lakarta. Verspreid over zeven
erevelden op lava liggen ruim 24.000
oorlogsslachtoffers begraven: militairen,
omgekomen in de strijd tegen Japan of
tijdens de politionele acties (1945-1950)
en burgers, die stierven in de lapanse
interneringskampen of tijdens de woelige
jaren na de capitulatie van Japan.
Vanaf juni 1942 werden herhaaldelijk
grote groepen krijgsgevangenen vanaf
Java, Sumatra en Borneo naar Thailand en
Bijzonder aan deze uitgave is dat er een
CD ingesloten is met daarop een radiodo
cumentaire, die de auteur maakte voor de
NOS-radio en de Wereldomroep.
Elf overlevenden en Albert Plesman jr.,
een van de eerste bevrijders, komen in
deze documentaire aan het woord.
Eindstation Pakan Baroe 1943-1945 is een
uitgave van Buijten Schipperheijn, telt
344 pagina's (paperback) en kost 49,50
(inclusief CD).
Birma gebracht, om aan de Birma-spoor-
weg te werken. Bijna 3000 Nederlandse
krijgsgevangenen lieten daarbij het leven.
Aanvankelijk lagen zij langs de spoorweg
begraven. Later zijn zij door de Britse gra
vendienst overgebracht naar drie erevel
den in Thailand en Birma. De inrichting
van de Nederlandse graven is uitgevoerd
met gegevens en geld van de Oorlogsgra
venstichting. Ook naar Thailand en Birma
organiseert de stichting groepsreizen.
Als u donateur wilt worden of meer
informatie wenst, kunt u contact opne
men met de Oorlogsgravenstichting,
Postbus 85981, 2508 CR Den Haag.
Tel. 070 - 363 34 34. (IH)
Vandaag kwamen er drie Australiërs op
bezoek. Nu is onze familie erg kosmopoli
tisch: de jongens hebben we Hollands,
Indisch en Australisch opgevoed. Komen
er Aussies op bezoek, dan zitten we, net
als vroeger, met hen te kwebbelen op de
open veranda.
Ik ben dol op veranda's. Je kunt er van
alles op doen. Zo genoot ik er gisteren
van de voorbereidingen die de mannen
maakten om te gaan vissen. Ze sleepten
emmers vol griezelige, krioelende wormen
aan en maakten de hengels vast op het
dak van de auto. Daarna spreidden ze een
grote kaart uit op tafel, om uit te zoeken
waar ze de meeste kans op vis zouden
hebben. Ze laadden vervolgens heel wat
eetbaars in de auto; vissen schijnt honge
rig te maken!
Toen de mannen weg waren, was het stil
op de veranda, maar dat vond ik niet erg.
De natuur om het huis is heel mooi en de
vogels kwamen tot vlak bij mijn stoel.
Misschien heb ik in een vorig leven in
Australië gewoond, alles is bekend en
dierbaar. Maar dat komt ook door de
overeenkomst met ons land van herkomst.
Mijn Australische verloofde heeft mij veel
verteld over de levenswijze en tradities
hier. Dankzij hem heb ik ook veel van dit
land mogen zien. Als ik hem over ons
oude Indië vertel, zegt hij dat Indië hem
al net zo vertrouwd is als zijn eigen land.
Na uren te zijn weg geweest, kwamen de
mannen thuis met één vis. 'De meeste
vissen hebben we in zee teruggegooid',
zeiden ze, 'anders had je uren moeten
bakken!' Ik ging snel de kamer uit om
mijn lachen te verbergen. Van de vis kreeg
ik zelfs geen hapje!
Tilly Breeman
10
v
