Oefenvlucht met de Glenn Martin moessGn "irTimiiii m'lli ii ri> Het Indisch Cultureel Centrum (ICC) zoekt vrijwilligers voor: a. beheerder van theater en filmzaal met enige technische kennis van geluid- en lichtapparatuur b. op- en afbouw voor culturele evenementen in theater en filmzaal c. public relations voor algemene en culturele evenementen d. hulp in de keuken en buffet Voor nadere informatie: Stichting Indisch Cultureel Centrum Dorpsstraat 74a, 2712 AM ZOET ERMEER, tel. 079 - 316 97 94 20 Mijn verhaal gaat over de tijd van vóór de oorlog, zo rond 1937/38, toen de nieuwe Glenns begonnen binnen te stromen en de Militaire Luchtvaart zich genoodzaakt zag voor een snelle opleiding van de no dige bemanningen te zorgen. De vlieg- school en de monteursopleiding draaiden op volle toeren en van de radiodienst in Tjimahi werden radiotelegrafisten overge nomen. Die ondergingen een caissonkeu ring en werden daarna op Andir verder opgeleid tot vliegtuigtelegrafist. De lessen in het radiogebouw, herkenbaar aan de hoge zendmasten, werden gegeven door een radio-officier van de KLM en de prak tijk werd opgedaan door beurtelings op het grondstation te werken met de vlieg tuigen en met de Glenns oefenvluchten mee te maken. Voor een oefenvlucht stond een dag van tevoren je naam in de orders, met het tijdstip van vertrek en het nummer van het toestel. Je meldde je dan bij de eerste bestuurder. Op een keer was mijn captain de eerste luitenant-vlieger-waarnemer Valk, een zeer ervaren vlieger van de Eerste afdeling Glenn Martin op Andir. Zo stapte ik dan in de M-529 voor een uurtje vlie gen, waarbij ik als leerlingtelegrafist zoveel mogelijk opdrachten zou moeten uitvoe ren, het was tenslotte een oefenvlucht voor de radio. De andere bemanningsle den stapten ook in en we taxieden naar het begin van de startbaan, waarna de toren het teken gaf dat we konden opstij gen. Na de start maakte ik verbinding met ons grondstation op Andir en meldde nummer en tijdstip van vertrek en het doel van de vlucht. Ik tekende alles op in het logboek. Toen we voldoende hoogte hadden ge wonnen, gingen we over de bergen ten noorden van Bandoeng, en daar kwam de stem over de intercom met: 'Telegrafist, geef mij een actueel weerbericht van Batavia.' 'Begrepen, luitenant,' zei ik en ik zocht meteen verbinding met het station POA. De Indische stations hadden elk een eigen naam van drie letters, die altijd be gon met PO en die in dit geval eindigde met de A, voor Batavia. Ik vroeg om een QAM (dat was een code voor een weerbe richt). Het grondstation begon meteen het weerbericht door te seinen; ze hadden ieder half uur een nieuw weerbericht bij de hand: een kort lijstje met bewolking, zicht, wind en barometerdruk. Dat ging allemaal in morsetekens en erg snel, maar ik deed mijn best het in één keer op te nemen. De grondstations hadden de hele dag contact met vliegtuigen van de KLM, de KNILM en de Australische Quantas en waren buitengewoon ervaren. Ie wilde dan echt niet graag uit de toon vallen. Maar intussen mag ik nog wel verklappen dat onze Indische radiotelegrafisten ook inter nationaal een zeer goede naam hadden. Ik gaf dus antwoord met het 'recu', ook in code, met de drie letters QSL en sloot met een de verbinding weer. Over de intercom meldde ik dat het weerbericht was ont vangen en de vlieger zei: 'Schrijf het maar voor mij op.' Ik scheurde een klein blaadje uit een blocnote en noteerde de tekst in klare taal. Ik zette het briefje vast onder de klem van het berichtenplankje, dat via een kabeltje naar voren werd gedraaid. Ik keek even naar voren over het bommenruim en zag hoe de captain het briefje pakte en een hand opstak. Hij was geen man van veel woorden... We waren intussen aan de noordkust gekomen, in de buurt van Cheribon, en we vlogen een stukje over zee, tot de Pamanoekan-klip. Luitenant Valk riep me weer op: 'Telegrafist, kunnen we aanvlie gen op de zender van Andir?' 'lawel, luit, ik zal u de koersen doorgeven.' Met de andere hand had ik de zender reeds inge schakeld en ik vroeg aan ons station op Andir om de peilzender in te schakelen. Daarna zette ik mijn peilontvanger aan en zocht het station op. )e kreeg dan een lange ononderbroken toon te horen, waar op je je peilingen kon doen. De toon werd elke minuut even onderbroken door de code (in dit geval POY voor Andir). Ik draaide dan het peilraam langzaam heen en weer, zodat ik het minimumsignaal kon vinden, de 'dip'. Daarvan nam ik heel precies het midden en ik riep gelijk de vlieger weer op. 'Koers Andir magnetisch 170 graden.' 'Oké 170', hoorde ik en ik voelde hoe de kist een ruime bocht maak te naar de nieuwe koers. Ik dacht bij me zelf: nu ligt het aan mij om weer terug op Andir te komen, laat ik 't vooral goed doen. Ik bleef onafgebroken de juiste stand van de dip controleren en als we er even naast zaten, gaf ik dat door: 'drie graden bakboord' of iets dergelijks. Ik stopte pas met peilen toen de luitenant zei: 'Vliegveld Andir in zicht.' Ik ging weer terug naar de radio. Intussen zaten we middenin de landing en ik had nog maar net tijd om me af te melden en de ver binding te sluiten. Toen we uitgestapt waren, nam ik mijn spullen bij elkaar en ging naar de luite nant om me af te melden. Hij beant woordde mijn saluut en zei 'bedankt'. Meer verwachtte je eigenlijk ook niet. Mijn vluchtaantekeningen in het logboek, waarin alles stond wat er gezonden en ontvangen was, werd na terugkomst direct ingeleverd. Zulke oefenvluchten voor de radio waren niet alleen nodig om de telegrafisten met het werk vertrouwd te maken, maar ze wa ren ook van belang voor de vliegers. Er waren in die dagen maar weinig vliegers die radio minded waren. Zij merkten echter dat ze door de radiotelegrafisten tijdig konden weten hoe het weer was op de plaats van bestemming en zo konden ze, bijvoorbeeld vanwege slecht zicht, uitwij ken naar een ander vliegveld. Door kruis peilingen konden ze hun positie bepalen, ook midden op zee. Met andere woorden: ze kregen vertrouwen in de man achterin, die de bijnaam had van 'vonkenboer'. D.A. Visiter INDISCH CULTUREEL CENTRUM DE GRAANSCHUUR

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1997 | | pagina 20