moessQn
Het was vermoeiend manoeuvreren voor
de stuurman. De mantri's lieten het graag
aan de dokter over, want ze voelden zich
niet erg zeker van hun zaak met 'ikoet
ombak'.
Toen ze zes vissen hadden gevangen, liet
de dokter |ob stoppen met vissen. Vier
vissen zou hij later aan de kepala kam
pong geven en de andere twee zouden ze
zelf oppeuzelen.
Toen ze de kampong dicht genaderd wa
ren, zagen ze dat het afnemende water
hun nog voldoende hoogte had overgela
ten om tot aan het steigertje van de
pasanggrahan te kunnen komen. Snel
laadden ze de prauw uit en maakten deze
vast met een lange lijn aan de meerpaal
van het logeerhuis. Twee uur na aankomst
was het rif droog gevallen en lag de prauw
veertig meter ver. Vanaf de open galerij
van zijn onderkomen kon de dokter zien
dat overal in het laagstaande water zee
sterren lagen van verschillende kleur; som
mige waren fel-oranje. 'Die zal ik later, na
de poli, eens gaan bekijken,' besloot hij.
De vier vissen waren in dank aangenomen
en als tegenprestatie werd er een sisir
pisang gebracht en enkele taroknollen.
Alles was intussen klaargemaakt voor de
polikliniek. Een oude tafel werd gedekt
met een schone sarong. Daarop lagen de
stethoscoop, het reflexhamertje en de oor-
spiegel. Frederik had een krakkemikkige
stoel voor de dokter weten te vinden. In
het huis van de kepala was gelegenheid
om vrouwen wat nader te onderzoeken,
indien nodig. De dokter zorgde echter
altijd, dat een andere vrouw meeging.
Echt gynaecologisch onderzoek deed hij
in de kampong nooit, dat was taboe. Door
ondervraging kon hij toch veel te weten
komen, maar ook de intiemere vragen
werden onder zes ogen gedaan.
De eerste tien patiënten hadden allen
sakit demam en batoek, koorts met hoes
ten dus. Er waren zes kinderen bij, die
allen een stevige bronchitis hadden met
aanwijzingen naar beginnende longontste
king. De mantri moest ze maar een hoge
dosis penicilline geven en morgenochtend
nog eens. De volgende middag zou hij
hen nog eens beluisteren. De volwassenen
kwamen met allerlei vormen van huid
ziekten, waaronder veel cascado, een ring
vormig soort schimmel, die prachtige wit
te schilfers liet zien op de donkere huid.
Een van de vrouwen had een verdachte,
lichte vlek op de rug, waarvan het cen
trum minder gevoelig was. Waarschijnlijk
een T-vorm van lepra, dacht de dokter.
Hij liet Job de naam van de vrouw in het
namenregister van deze kampong opzoe
ken. Daar zag hij dat zij behoorde tot een
huis waarvan de hoofdbewoner lepra had
en reeds lang 'zoek' was. Zelf had de dok
ter hem nooit gezien; bij de registratie
voor framboesia het vorig jaar was hij ook
absent geweest. Hij zou wel ergens in een
verre tuin wonen. De dokter liet de kepala
even bij zich komen en ondervroeg hem
over de leprapatiënt, maar het gesprek
vlotte niet erg; de kepala wilde er liever
niet over spreken. Job opperde, dat de
leprapatiënt misschien een broer van de
kepala was en eigenaar van uitgebreide
tuinen. Wanneer hij naar een leprozerie
zou worden gezonden, zou er waarschijn
lijk ruzie ontstaan over
het beheer van de tui
nen. Nadat de dokter
dit verhaal overwogen
had, kwam hij overeen
met de kepala dat deze
zou proberen de man
aanwezig te laten zijn
wanneer de dokter, op
de terugweg naar
Kaimana, weer even
langs zou komen.
Ondanks de verzeke
ring van de kepala wist
de dokter dat de kans
miniem was dat hij de
man te zien zou
krijgen.
Frederik kwam aanlopen met een hinken
de jongen van een jaar of tien. Zijn rech
terbeen vertoonde een groot verbrandings
litteken aan de achterzijde van de knie,
waardoor het onderbeen tegen het boven
been was opgevouwen. De jongen kon
zich er goed mee behelpen, maar aan de
moeder werd gezegd dat zij het kind maar
eens naar Kaimana moest brengen.
Misschien kon de marinechirurg die eens
per half jaar langskwam er iets aan doen.
Men vertelde, dat z'n hobby plastische
chirurgie was.
Na de polikliniek werd afgesproken dat de
volgende morgen het bevolkingsonder
zoek zou plaatsvinden, de dokter zou dan
iedereen nakijken volgens een vaste proce
dure. Ja ja, dat wisten ze nog van het vorig
jaar... Ze schenen het een feest te vinden,
want er werd druk over gepraat en gela
chen. Na de avondrijst zou de dokter dia's
vertonen en ook die mededeling bracht de
gemoederen tot vrolijke onrust.
Na de sloffen uit te hebben gedaan, daal
de de dokter het wankele trapje van de
pasanggrahan naar het drooggevallen rif
af. Gelukkig lagen er grote plekken zand
tussen de karangstukken en hij hoefde dus
niet te vrezen voor het openstoten van z'n
voeten. Wat een weelde aan zeedieren!
Behalve zeesterren zag hij honderden
kreeftjes en visjes en vele zeekomkom
mers. Deze laatste werden door de meege
komen jongetjes meegenomen.
Job had intussen de maaltijd klaargemaakt
en Frederik had de dia's op volgorde ge
legd. Na een gezellige serie zou een les
volgen over tbc, framboesia voor en na
penicilline, lepra en worminfecties.
De marine-dia's oogstten veel succes en
veroorzaakten grote hilariteit, omdat velen
zichzelf herkenden en herkend werden.
Vooral de angstige gezichten en grimassen
die men had getrokken tijdens de penicil-
lineprik tegen framboesia, konden reke
nen op bijna hysterisch gierende lachbui
en. Tijdens het meer educatieve deel van
de vertoning was de menigte wat stiller,
totdat de dokter een dia liet zien van een
spoelworm en daarbij vertelde, dat dat
beest in de darmen kon zitten van kleine
kinderen. Een luid gejoel klonk op en een
van de volwassenen vertaalde voor de
dokter dat men hem niet geloofde, want
wat daar op het doek te zien was, was zó
groot dat het onmogelijk in een kind kon
groeien... Ja ja, die opmerking had hij
vaker gehoord. Ze accepteerden gemakke
lijk een verkleind beeld op het scherm,
bijvoorbeeld van een persoon of een kam
pong, maar een vergroot beeld van iets
dat in je moest kunnen leven, dat ging er
niet in. Zelfs als ze door de microscoop
mochten kijken, begrepen ze het niet zo
goed, hoewel ze het kijken door een loupe
soms heel gewoon vonden.
De volgende avond zouden ze in een
kampong aan de Etnabaai dezelfde rou
tine volgen, als ze daar tenminste op tijd
zouden aankomen. Er was een stevige
wind komen opzetten vanuit zee en als
dat zo bleef, zouden ze geen vaart kunnen
maken met de prauw. Voor rollers was de
dokter niet bang maar als ze schuimkop
pen kregen, dan werd het hem toch te
gortig. De kans dat de prauw dan vol zou
raken met water was niet denkbeeldig.
)an Kleevens
De bevolking stroomt toe voor poliklinisch onderzoek,
(foto: A.A. Koster)
34