Wie de normen van mevrouw Kloppen
burg navolgde, zou het in Indië zoveel
beter hebben, voorspelde ze: 'ge zult zelfs
eindigen met Indië lief te hebben.' 131
Vilan van de Loo
Noten:
Dit artikel is een uitermate beknopte
weergave van mijn materiaal. Een aantal
feiten berust op mededelingen van fami
lieleden van mevrouw Kloppenburg-
Versteegh. Een zeer bijzondere informante
was mevrouw A.G. Kortenhorst-Kloppen-
burg, de jongste dochter van mevrouw
Kloppenburg-Versteegh. Ik ben haar - en
andere nazaten - veel dank verschuldigd.
b Kloppenburg-Versteegh, Het leven van
de Europeesche vrouw in Indië.
Deventer: Charles Dixon, 1913, p. 100.
2) Er zijn mij diverse mededelingen ge
daan over haar mogelijke afstamming
van de sultan van Martapoera, maar het
gaat te ver om in dit artikel hierop in te
gaan.
3' Haar naam heb ik nog niet kunnen
achterhalen.
4' Kloppenburg-Versteegh,
Eene nabetrachting op mijne 'Wenken en
raadgevingen' betreffende het gebruik
van Indische planten, vruchten enz.
Een pleidooi voor het vele goede dat ons
mooie Indië op plantaardig gebied voor
mensch en dier bevat en voorbrengt.
Z.j., z.pl.
5) I laar criteria vormen een onderdeel van
mijn onderzoek.
6) J. Kloppenburg-Versteegh, Indische
planten en haar geneeskracht. Semarang:
Masman Stroink, 1907.
7) Uit het voorbericht van Indische planten
en haar geneeskracht, (geen paginanum
mering)
8) Kloppenburg-Versteegh,
Eene nabetrachting.
9) Ibidem, p. 1
,0) Vanaf de derde druk in 1912 werd de
titel veranderd in Wenken en raadgevin
gen betreffende het gebruik van Indische
planten, vruchten enz. Onder deze titel
is het boek vooral bekend geworden.
11J. Kloppenburg-Versteegh, Het leven van
de Europeesche vrouw in Indië.
Deventer: Charles Dixon, 1913.
121 Eene nabetrachting, p. 2.
13> Het leven van de Europeesche vrouw in
Indië, p. 115.
Jatis en Herman Kloppenburg in kle
derdracht tijdens een uitstapje naar
Domburg in augustus 1920.
Collectie Vilan van de Loo
Epiloog
Het leven en de boeken van mevrouw
Kloppenburg-Versteegh laten zien dat zij
leefde tussen twee werelden, Indië en
Holland. Vanuit een Europees gezichts
punt probeerde zij op haar manier deze
werelden te verenigen. Van de inheemse
wereld nam zij de plantgeneeskunde over,
die ze in Indische planten en haar genees
kracht 'vertaalde' voor de (Indo-)Europese
wereld. In Het leven van de Europeesche
vrouw in Indië pleitte ze weliswaar voor
aanpassingen, maar de Hollandse identi
teit diende voor alles behouden te blijven.
In 1938, negen jaar na het overlijden van
haar echtgenoot, ging mevrouw Kloppen
burg terug naar Indië. Binnen enkele jaren
na haar terugkeer brak de oorlog uit. Een
korte periode van internering, het overlij
den van enkele van haar kinderen en het
verlies van Indië hadden haar gezondheid
onherstelbaar aangetast. Haar krachten
namen af en ze werd ziek. In 1948 over
leed mevrouw Kloppenburg-Versteegh in
een ziekenhuis in Malang. Troel, die tot
het einde bij haar was, vertrok zodra het
kon naar Nederland.
41ste jaargang nummer 8 februari 1997 39
