Over het concertleven in Indië en Indonesië moessQn Over het culturele leven in Indië en Indonesië is, afgezien van de literaire sector, nog nauwelijks studie gemaakt. Zo is het klas sieke muziekleven nog niet in kaart gebracht. Net zoals in het moederland werd in de kolonie opgetreden, zowel door amateurs als door vakmusici. Ook kwamen gezelschappen uit het buitenland zoals het Russisch ballet, het Kozakkenkoor en de Milanese opera uit Italië. Mijn onderzoek beperkt zich tot de klas sieke concerten en tournees die georgani seerd werden door de Bond van Neder- landsch-Indische Kunstkringen. Deze organisatie had zo goed als het hele 'officiële' concertleven in handen. Begrij pelijkerwijs was dit concertleven in zekere zin een afspiegeling van dat in Holland. Bronnen voor mijn eerste onderzoek zijn verspreide artikelen, waaronder uit Tong Tong/Moesson, en herdenkingsboeken. Maar ook recensies uit het Bataviaasch Nieuwsblad - door de gerenommeerde muziek-criticus Sjoerd de Witte - van con- BAN DOEN GSCHE KUNSTKRING VRIJDAG 12 DINSDAG 16 JUNI 1936 VRIJDAG 19 3 CONCERTEN LILI KRAUSS SIMON GOLDBERG BEETHOVEN-CYCLUS certen in Batavia tussen 1928 en het uit breken van de Tweede Wereldoorlog. Bovendien viel een en ander te lezen in de memoires van diverse concertgevers. De Bond van Nederlandsch-Indische Kunstkringen werd opgericht in 1902. Doel was het organiseren van allerlei kunstmanifestaties: toneel, literatuur (Louis Couperus), dans (o.m. Anna Pavlova) en kleinkunst (Corrie Vonk en Wim Kan). Voor wat betreft de muziek ging het om concerten en tournees door heel Indië in vele grote en kleine plaatsen. Concerten door solisten, ensembles en orkesten. Ook werden grammo foon- en jeugdconcerten gegeven. De Nederlandse gemeenschap in de archipel was natuurlijk veel kleiner dan in Holland en het aantal mensen dat in westerse muziek geïnteresseerd was daarom laag. Dat betekende weinig plaatselijke vakmusici en meer amateurisme. Toch ontwikkelde het concertleven zich geleidelijk aan van overwegend optredens van eigen mensen tot steeds meer Nederlandse en internationale topmusici. Voor de oorlog waren dat landgenoten zoals de pianisten Theo van der Pas en Cor de Groot, en cellist Carel van Leeuwen Boomkamp. Van de buitenlanders kwamen niemand minder dan de pianisten Rubinstein, Brailowski en Lili Kraus, en de violisten Heifetz, Hubermann, Goldberg en Lola Bobesco. Verder o.m. het strijktrio en strijkkwartet van Budapest. De toenemende oorlogsdreiging in Europa en Azië maakte begin 1940 een einde aan de stroom concertge vers van overzee. Twee solisten vormden een uitzondering, door de Japanse invasie konden zij (evenals Corrie Vonk en Wim Kan) niet meer weg: Lili Kraus en Simon Goldberg. Als niet-Nederlanders werden zij pas later geïnterneerd en konden ze nog in allerlei situaties, bijvoorbeeld voor de radio en in de kampen optreden. Ook toen ze zelf in de kampen terecht kwamen - Lili Kraus in minstens vier en Simon Goldberg in veertien - mochten ze soms, in de meeste primitieve omstandigheden, spelen voor hun mede-gevangenen. Het duo overleefde de oorlogsjaren en zij hervatten later weer hun internatio nale carrière. Na de oorlog kwam weer een cultureel leven op gang. Welfare-organisaties zorg den al gauw voor allerlei soorten enter tainment en in 1948 volgde heroprichting van de Bond van Kunstkringen. Musici, weer van grote naam, werden nu vanuit Nederland uitgezonden. Dan bestaat het publiek uit mensen die aan de heropbouw van Indië werken en de aanwezige militai ren. Verbazingwekkend is hoe een en an der gewoon doorgaat tijdens de gevaarlij ke periode van Bersiap en de politionele acties. Ook dat alles volgehouden wordt tot eind jaren vijftig, wanneer president Soekarno de Nederlander tot persona non grata verklaard. Drie radio-uitzendingen deze maand ver halen van deze feiten en gebeurtenissen, gelardeerd met passages en anecdotes uit genoemde muziekrecensies en uit memoi res van Arthur Rubinstein, componist pianist Geza Frid en zanger Peter Pears. Er klinkt een keuze uit historische opna men, velen nog op de originele 78-toeren platen gedraaid op een even oude op- windgrammofoon met naald. Mochten er lezers zijn die nog over infor matie over dit onderwerp beschikken, in welke vorm dan ook, dan houd ik mij daarvoor zeer aanbevolen! Frans Schreuder Van Panhuysstraat 1 2596 IG 's-Gravenhage 14, 21 en 28 april 1997 Radio 4 VPRO 'De Koffer' van 19.00 tot 20.00 uur Simon Goldberg 16 Eere-VoorzittcrMr. j. M. Wesselink Burgemeester van Bandoeng 'S AVONDS OM HALF NEGEN PRECIES IN DE CONCERTZAAL VAN DEN K.S.B. (PIETER S1JTHOFPARK) TOURNEE GEARRANGEERD DOOR DEN BOND VAN NED INDISCHE KUNSTKRINGEN VAN HET DUO Piano Viool DE STEIN WAY-VLEUGEL IS AFKOMSTIG UIT DE MAGAZI|NEN DER FIRMA SEELIG

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1997 | | pagina 16