Bij de voorplaat Uit na der koningin
moessQn
Foto voorplaat:
Atjeh, 1929.
Medewerkers aan dit nummer:
Riny Boeijen, I.P.L. Bouwman,
A.O. Daniels, Lilian Ducelle, Greet
Gaudreau-van Alphen de Veer, C. van
Heekeren, Connie Ketting-van Rossen,
René Kloër, U.C. Koot, I.F.W.A. Lange,
)uul C. Mannot, Louise Peeters,
O.Y. Perera (IB), Hans Plas, Feite
Posthumus (Sinjo Petah), Luc Rijk-
schroeff, Leny Rufi, Frans Schreuder,
Netty Selder, J.A. Stolk, Ellen Sundah,
Irma Sutherland-Sleurink en
D.A. Visker.
Ma was als de dood toen we van ons huis aan de Matramanweg in Meester
Cornelis moesten verkassen naar Kotaradja. Vond ze vreselijk eng, maar dat
hielp haar niet, want pa werd overgeplaatst en de hele koetoe boesoek ging
mee. Zo ging dat. Ikzelf had als snotneus van een jaar of tien geen moeite met
die detachering. Alleen al de naam Atjeh had een magische klank en gaf mijn
kinderlijke verbeeldingskracht alle ruimte om over spannende avonturen te
fantaseren. Die zijn er ook gekomen, maar dan in 't echt.
Allereerst was er de oversteek naar Belawan Deli per KPM'er, met daaropvol
gend de rit van Medan naar Kotaradja met de rammelende 'Atjeh-tram'.
Een geweldige ervaring, die alleen maar overtroffen werd door het verblijf in
die meest noordelijke garnizoensstad van Sumatra. Niet slechts door gebeurte
nissen als de landing op de kali Atjeh van de vanuit Holland overgevlogen
vliegboten, de bij de Demmeniebrug 'uitgestalde' enorme krokodil die door
een scherpschutter van het garnizoen was geveld en de zware aardbeving,
maar vooral door de typisch militaire sfeer die er hing. Kotaradja en Atjeh:
voor mij zijn het namen die om verschillende redenen - zelfs na zestig jaar -
een link leggen met een stukje verleden, waarin (zou je kunnen zeggen) de
nabevingen van de Atjehoorlog nog voelbaar waren. In de vorm van de
begraafplaats Peutjoet, waar ik wel eens met een vriendje kwam, om er naar
de erepoort te kijken en met heilig respect de namen af te lezen van de vele
gevallenen. En in de figuur van Atjehstrijder kolonel
Gosenson, de man met het gruwelijke litteken van een
sabelhouw dwars over zijn gezicht, die later door de Jap
werd onthoofd. En ook in de vorm van een gebeurtenis
als de teraardebestelling met militaire eer van de legend
arische Ambonese dominee Thenu. Ik mocht er niet
heen, maar ik kan nóg de langzame roffel van de omf
loerste trommen horen. En de melodie van het bekende
treurlied, waarop de Jannen met hun wrange humor een
eigen tekst hadden gemaakt.
Het 'Zo gaat Jantje naar de bliksem toe' vergeet ik nooit.
Net als vele anderen heb ik verwachtingsvol naar
'In naam der Koningin' uitgekeken. Maar jammer genoeg
heeft die serie niet aan mijn verwachtingen voldaan.
Traag verlopend en weinig heel latend van Székely Lulofs
boek over de hongertocht van onderluitenant Nutters, heeft geen van de delen
me echt kunnen boeien. Geen probleem natuurlijk, want er zullen genoeg
mensen zijn die de serie prachtig hebben gevonden. Wat ik wel een probleem
vind, is dat de serie als docudrama - of wat voor andere docu ook - weinig
verhelderend is gebleken voor een heleboel onwetende kijkers en sommigen
zelfs op het verkeerde been heeft gezet. Dat is me althans duidelijk geworden
tijdens een gesprek (dit is geen geintje) met een bevriende dorpeling, die weet
dat wij een tijdje in Kotaradja hebben gewoond. Die goeie man vroeg hoe ik
over die serie dacht, hoorde mijn mening aan en zei tot mijn niet geringe
verbazing: 'Ik heb de hele serie met aandacht gevolgd. Sta je van te kijken wat
daar uit naam der koningin is uitgevreten. Af en toe kreeg ik er kippevel van.
Is toch vreselijk wat we jullie toen allemaal hebben aangedaan.' Daar zakt je
dan de broek van af. Zijn we ineens Atjeher en worden we aan de verkeerde
kant van de borstwering neergezet. Een Oscar-nominatie lijkt me daarom een
beetje te hoog gegrepen, met of zonder muziek van Ennio Morricone.
Jack Poirrié
2
Van deze foto ontbreken verdere gegevens
en dat komt wel vaker voor bij foto's die
aan het Indisch familie Archief (IFA)
worden geschonken. Vele families bezitten
nog oude prentbriefkaarten uit Nederlands-
Indië, die misschien straks worden wegge
gooid. Deze foto's echter kunnen prima
worden gebruikt als illustratie bij familie
geschiedenissen, dus daarom: schenk ze
ons en werk mee aan uw eigen archief!
Zorg ervoor dat onze nakomelingen over
een rijke collectie kunnen beschikken, een
collectie die hun eigendom is.
Denk eraan: de regering doet niets aan
onze geschiedenis! Het IFA wil uw per
soonlijke gegevens en zaken redden en on
derbrengen in het Indisch Familie Archief!
ifêStëfc: J&i
