OP UWGE/ONDHEID
Eetgewoonten, beroemdheden
en veel geld en geluk
Wi
door J.A. Stolk, huisarts
Eetgewoonten, de manier waarop mensen
in verschillende landen eten, zijn verschil
lend. Maar in deze tijd van hoge-snel-
heids-treinen en jumbo-jets hebben wij
eetgewoonten ontwikkeld, die een soort
gado-gado, een ratjetoe zijn van eetge
woonten uit verschillende landen.
Wij eten met mes, vork en lepel of met de
vingers en kluiven gegrilde kippenpoten af
tot op het bot. Peuteren pitten uit de
nangkavrucht en dat alles volgens de ons
geleerde tafelmanieren. Wij eten Hollands
of exotisch Indisch of Thais of Chinees of
Indiaas. Europees eten wil zoveel zeggen
dat wij Franse, Duitse of Italiaanse
gerechten eten bij de aardappels, de rijst
of de pasta's.
Beschaafde omnivoren zijn wij in velerlei
opzicht. Wij eten alles wat wij lekker
vinden. Als toeristen bezoeken we in
tropische paradijzen markten en restau
rants en stoppen onbekende gerechten en
andere lekkernijen in de mond. Lopen
prompt een maag- en darminfectie op en
moeten dan met spoed terug naar Holland.
Voor de krijgsgevangenen die aan de
Birma-spoorweg moesten werken, liet dat
transport naar Holland wel even op zich
wachten. Zij aten om in leven te blijven
stinkende, bedorven rijst vol maden met
een 'garnie' van torren en slakken.
Voor de verwende en nieuwsgierige toerist
geldt: eigen schuld, dikke bult. Zij krijgen
genoeg adviezen om alleen datgene te
doen waardoor zij geen onnodige risico's
lopen. Zwoegen en eten wat maar eetbaar
was, dat was de realiteit voor de gevange
nen en de slaven van de lapanse keizer.
Daar dreigde bij de buikinfectie ook
verhongering. Infecties worden met rede
lijk succes behandeld door vochtinfusen
waarin mineralen, vitamines en antibiotica
zitten. Maar voor de uitgehongerde
krijgsgevangenen kwam daar een levens
bedreigende factor bij. Door de uitputting
was in vele gevallen het herstelvermogen
van de cellen van spieren en inwendige
organen vernietigd. De infectie werd
weliswaar met succes bestreden, maar toch
stierf de patiënt. Zulke dingen gebeuren
helaas nog, ook in deze tijd bestaat
hongersnood.
Snoep verstandig, eet een appel, is een
bekende uitdrukking. Tomaten of aardbei
en lijken mij zinvoller wanneer je het hebt
over voedingswaarde van vruchten.
De mineralen, plantaardige eiwitten en
vitamines in deze vruchten zijn belangrijk.
Ik zou voor de gezonde leefwijze van
vegetariërs geen dubbeltje geven, wanneer
zij niet eens een keer tahoe, tempeh of
katjang-idjoe-pap aten. In principe kan je
in redelijk goede conditie blijven, wanneer
je je enkel en alleen maar zou voeden met
die kleine groene boon. Fijntjes en lekker
is echter wat anders. Daar tegenover staat
dat de voornamelijk vleesetende en wijn
drinkende Bourgondiër vaak voortijdig dit
ondermaanse moest verlaten. En dit nadat
hij jarenlang gekweld was geweest door
jicht en slecht helende wonden, die on
danks behandeling enkel groter en pijn
lijker werden. Tjalie heb ik wel eens horen
zeggen: 'Voor de Bourgondiër was daar de
Indo'. Ik zou dat willen aanvullen met 'en
hij is er nog altijd omdat hij tempeh bij
de gado-gado eet'.
Ik zou het volgende gezegde willen intro
duceren: Eén beroemdheid is een be
roemdheid te weinig. In je familie of onder
je kennissen, is een beroemdheid altijd
handzaam, nuttig en bruikbaar. Liever dus
twee of drie van zulke lieden. Toen de
beroemde filmacteur die Superman heeft
gespeeld, door een val van het paard z'n
nek brak, stonden de artsen en farmaceu
ten in de rij om hulp te bieden. Goed
betaalde hulp uiteraard, maar vooral de
eer om zo'n beroemde man te mogen
helpen, was voor hen het Leitmotif.
'De kleine man met z'n confectie pakkie
an' - lang geleden gezongen door Louis
Davids - staat daarentegen maanden op
een wachtlijst. Er is weinig of niets
veranderd sinds de dagen dat 'progressief
beleid' in dit land van de elfstedentocht,
mest, mist en spruitjes, werd geïntrodu
ceerd. 'Progressief is koud en niet lekker',
heb ik een dikke dertig jaar geleden
beweerd en dat is mij bepaald niet in
dank afgenomen. Anderen zeiden hetzelf
de, 'De ketenen waarmee die progressieven
zich geketend voelden, hangen nu om
hun nek als ambtsketen', [awel dus!
Nog altijd is het zo dat de wereld bedro
gen wil worden. Geen wachttijden voor de
ambtsketen- en ambtsdragers van progres
sieve huize. Direct door naar de specialist
of professor met een wachtkamer vol
vragende zielepieten, en die krijgen
nieten, wordt er alvast gerijmd.
Hun verdriet is maar klein verdriet en klein
verdriet bestaat niet. Bezuinigen is het
motto, het parool, het heilige moeten van
die ander in z'n confectiepak. Van die en
van geen ander. Daarom is dus een be
roemdheid in de familie, een suikeroom
of een ambtsketendrager nooit weg. Zoals
eerder gezegd handig en goed te gebruiken.
We hebben weer de elfstedentocht kunnen
rijden en we zijn weer één of twee dagen
oude-jongens-onder-elkaar geweest.
Bevroren neuzen, vingers, tenen en oren,
so what. We zijn helden. Bevriezingsver
schijnselen zijn dezelfde als die bij ver
branding optreden. Blaarvorming bij een
eerste-graads verbranding en dito bij
bevriezing. Wondvorming bij tweede
graads en derde-graads verbranding. Deze
kunnen alleen door plastieken worden
gedicht en transplantaties van subcutaan
weefsel en spierweefsel zijn noodzakelijk.
Toch blijft het levensgevaarlijk om die
helden een tikkeltje van lotje-getikt te
noemen. Nog erger maak je het wanneer
je zegt die stoerelingen dezelfde bevrie
zingsverschijnselen te kunnen bezorgen,
wanneer op die bepaalde plaatsen een
brandende aansteker wordt gehouden.
Maar helden zijn zij en de winnaar krijgt
die honneurs levenslang. Dat behoort
evenzo tot de prijzen. En geld! Niet het
grote geld zoals van ballenschoppende
voetballers of de miljoenen van die fana
tiekelingen, die met een met snaren be
spannen slaghout een bal over een net
slaan. Geen poen zoals basketballers of
volleyballers verdienen. Zelfs rugby of
hockey betaalt beter. Maar in Friesland
hebben zij zich wél in het heldendom
geschaatst.
Voor mij blijft het een bezopen wereld.
'Stop it, I want to get off, zoals gezongen
wordt in een musical. Maar dat kan niet
39
41ste jaargang nummer 10 april 1997
