Zonnepraatje
moessQn
Galerie Buitenzorg
arts crafts
uit Indonesië en China
winkel - galerie
beeldentuin
Als onze kebon het gras achter ons huis
op de Mangalaan nr. 47 in de vroege mor
gen maaide en de zon scheen er dan op,
dan kon je die heerlijke lucht van pas
gemaaid gras opsnuiven. Het is vooral de
warmte van de zonnestralen op het ge
maaide gras, die deze frisse geur versneld
doet ontstaan en opstijgen. Dat zijn mijn
eerste herinneringen als driejarige dreu
mes aan de zon. Daarna zag ik Mata Hari
uiteraard ontelbare keren en wel op de
meest mooie plekjes.
Als wij voor een zeiltochtje te Belawan
waren uitgenodigd en we kwamen verlaat
terug omdat er 'koerang angin' was, zoals
de Deliaanse bootsman dat placht te noe
men, dan zag je de zon boven het water
ondergaan. Als wij in Brastagi logeerden,
dan zag je de zon nabij de vulkaankegel
van de Sibajak staan en logeerden we bij
vrienden die een huisje aan het Tobameer
hadden, dan zag je de zon boven dat
immens grote zoetwatermeer schijnen.
We verhuisden naar Makassar waar mijn
Pa gemeentesecretaris zou worden en
logeerden in afwachting van een huis aan
de Goaweg, aan de Strandweg in de villa
van burgemeester Brune. Het was een
openbaring om die frisse en heldere zee te
zien zonder land aan de verre horizon,
het eilandje Lai Lai dan even niet meege
rekend.
Daar zag ik voor het eerst hoe door
Makassaarse vissers de zonnekracht aan
gewend werd om vis te drogen en toen wij
later in het Jappenkamp zo tegen het
einde van de oorlog eens één zo'n ikan
kering van vijftig gram met z'n drieën
kregen, was dat een hemelse tractatie en
in gedachten zag ik weer dat strand van
Makassar met Mata Hari erboven.
De zon is niet altijd prettig. Vooral als je
op het veld met een patjol moet werken,
dan verzuchtte je wel eens: 'Waarom blijft
die rotzon nu niet eens een dagje weg?'
Dat dan direct het begin van een ijstijd in
aantocht zou zijn, dat realiseerde je je
toen als tien jarig jochie niet.
Tijdens mijn leven op zee heb ik talloze
glorieuze zonsondergangen meegemaakt
en als de zon weer eens zo schitterend
onderging, dan gaf het mij een soort van
vertrouwen om te weten dat diezelfde
trouwe zon er de volgende dag weer zou
zijn. Slechts weinig mensen, zoals een
enkele nauticus op zee en de meeste
meteorologen, weten dat op het moment
dat het laatste randje van de zon op zee
ondergaat bij een volmaakt wolkenloze
lucht en schone dampkring, dat dan heel
even 'de groene vonk' verschijnt. Door
straalbreking van het licht wordt de zon
lichtgroen van kleur en het lijkt dan alsof
zij met een groene vonk ondergaat.
Aan wal is dit fenomeen uiteraard nooit te
zien. De zonsondergangen in de tropen
zijn vaak veel mooier en kleurrijker dan in
21 JUNI
STEENBOK
E
C
landen - zoals ons kikkerlandje - die op
een hogere breedtegraad liggen.
Waarschijnlijk is de verklaring dat in de
atmosfeer boven de tropen restanten van
vulkanische as zweven die voor de kleu
renpracht zorgen.
Een bijzondere mooie opkomst zag ik
eens terwijl ik op de kraterrand van de
Brorno stond (Oost-lava, nabij Proboling-
go). Daar moet ik hier in de desa Voorst,
een grensdorp, nog vaak aan denken.
Als ik zittend achter de monitor van m'n
computer naar buiten kijk onder de laag
hangende takken van een grote treurwilg
door, dan komt de vroege zon in midzo
mer naar links gezien op en maakt dus
een veel grotere baan dan 's winters.
Dus zomers zijn de dagen langer. Dat
klopt toch? Maar in midwinter komt de
late zon op achter een dode eik die tussen
zeven andere eiken staat op de grens van
Duitsland en Nederland. En dat is een
stuk meer naar het zuiden en dus is de
baan van de zon een stuk korter. Hoe ken?
Moeilijk om dat aanschouwelijk uit te
leggen. Maar het bestaan van de seizoenen
zoals lente, zomer, herfst en winter wordt
veroorzaakt omdat de as van de aarde,
waaromheen de aarde dagelijks draait,
scheef en dus hellend in de ruimte staat.
Wie een globe heeft en in een donkere
kamer met een lamp in het midden, die
globe langzaam 360 graden in de rondte
draait, zal direct zien hoe dat werkt.
Bijgaande schets laat dit ook zien.
Rondom de evenaar dus altijd zomer, in
juni is het midzomer op het noordelijk
halfrond en in december is het winter op
het noordelijk halfrond. Op het zuidelijk
halfrond is alles dus omgekeerd. Wie dus
in de zomer in Nieuw-Zeeland wil ver
toeven, moet hier in de winter vertrekken.
En wie naar familie in bijvoorbeeld
Queensland in Australië op bezoek gaat
en liever niet de heetste maanden daar wil
meemaken, die moet in onze zomer ver
trekken, dan is daar een minivleugje van
de winter te merken. Dus in plaats van 38
graden overdag, is het daar dan slechts
zo'n 32 graden.
Nu boffen wij met z'n allen en wel omdat
de aarde precies op de juiste afstand tot
de zon staat. Want als de aarde zegge 1%
dichter bij de zon zou staan, dan zouden
we verschroeien en als de aarde 1% verder
van de zon verwijderd zou staan, dan zou
er op aarde een 'tempo dingin' (ijstijd)
heersen waarbij zelfs alle oceanen bevro
ren zouden zijn. Hieruit alleen al volgt,
dat dus op de andere planeten van ons
melkwegstelsel geen menselijk leven te
vinden zal zijn. Maar als u het leuk vindt
daar iets over te horen, dan doen we dat
een volgende keer.
Pohon Linde
Molenstraat 45, 2513 BJ Den Haag
informatie: 070 - 345 51 64
21 MAART
NP
NP
21 DECEMBER
21 SEPTEMBER
46
